جلالی در جمع اساتید و صاحبنظران اقتصادی:
چاره اقتصاد کشور اجرایی نمودن قطع وابستگی به منابع نفتی است
رییس مرکز پژوهش‌های مجلس اقتصاد کشور را نیازمند حضور فعال تر بخش خصوصی دانست و گفت: راه چاره اقتصاد کشور جهت رفع و حل مشکلاتی چون رکود و تورم، توجه به منویات مقام معظم رهبری و اجرا نمودن قطع وابستگی اقتصاد به منابع نفتی است.
به گزارش حوزه پارلمان باشگاه خبرنگاران، دومین نشست پیگیری دستورات علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی در سومین همایش ملی «نقش پژوهش در فرایند قانونگذاری» در خصوص تهیه بسته تحول اقتصادی، با حضور کاظم جلالی رییس مرکز پژوهش‌های مجلس و اساتید، صاحبنظران و کارشناسان اقتصادی کشور تشکیل شد.
بنابراین گزارش محمد قاسمی معاون پژوهش‌های اقتصادی و احسان خاندوزی مدیر دفتر اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس، حسن سبحانی، فیروزه خلعتبری، ناصر خیابانی، حسین صادقی، محمدزمان رستمی، بایزید مردوخی، علی‌اصغر بانویی، اسفندیار جهانگرد، حسین موسوی، مهدی مرتضوی، تیمور محمدی، شعله باقری پرمهر، سهیلا پروین، در این نشست نظرات و دیدگاه‌های خود در خصوص وضعیت اقتصادی کشور و نحوه صحیح ورود به مسائل مربوط به آن را بیان کردند.
کاظم جلالی در ابتدای این نشست، گفت: انتظار می‌رود تا برخی توفیقات در حوزه سیاسی به بهبود شرایط اقتصادی منجر شود چراکه در شرایط کنونی، اقتصاد کشور در شرایط حساس تورم و رکود قرار دارد.
وی افزود: اقتصاد کشور نیازمند حضور فعال‌تر بخش خصوصی و مردمی شدن آن است.
نماینده مردم شاهرود و میامی در مجلس با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب درخصوص اقتصاد مقاومتی و قطع وابستگی اقتصاد به درآمدهای نفتی، تاکید کرد: راه چاره اقتصاد کشور جهت رفع و حل مشکلاتی چون رکود و تورم، توجه به منویات مقام معظم رهبری و اجرا نمودن قطع وابستگی اقتصاد به منابع نفتی است.
وی افزود: آقای لاریجانی ریاست محترم مجلس در سومین همایش ملی «نقش پژوهش در فرایند قانونگذاری» تاکید نمود که مرکز پژوهش‌های مجلس بسته‌ای را آماده کند تا مشخص شود چه اقداماتی در سه دوره کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت برای خروج از وضعیت تورم و رکود اقتصاد، می‌توان انجام داد.
نماینده مردم شاهرود و میامی در مجلس تصریح کرد: جهت نیل به وضعیت اقتصادی مطلوب و به منظور خروج از وضعیت رکود و تورم در اقتصاد، از اساتید و صاحبنظران این حوزه دعوت کرده‌ایم تا از نظرات آنها در جهت تهیه و تدوین هرچه بهتر بسته اقتصادی مدنظر رییس مجلس استفاده کنیم.
وی ادامه داد: این نشست می‌تواند شروعی برای جلسات بعدی و مستمر باشد تا اقدامات قابل انجام مورد ارزیابی، تحلیل و جمع‌بندی قرار بگیرد و در نهایت بسته اقتصادی مطلوب و کارآمدی تهیه شود تا مشخص گردد مجلس شورای اسلامی در جهت بهبود شرایط اقتصادی چه کارهایی را می‌تواند انجام دهد.
رییس مرکز پژوهش‌های مجلس تاکید کرد: این مرکز با جمع بندی این نشست‌ها می‌توانند نظرات مشورتی خود را به صورت پیشنهاداتی به قوه مقننه و حتی دستگاه‌های اجرایی، ارائه کند.
وی با تاکید براینکه وضعیت اقتصاد ایران باید برای تمام تصمیم‌گیرندگان وضوح داشته باشد، گفت: واقعیت اقتصاد کشور باید به گونه‌ای مشخص برای همه مسئولان قابل نمایش باشد.
جلالی، تصریح کرد: باید بررسی شود که آیا توسعه اقتصادی در ادبیات عمومی و مسئولان کشور جایگاهی مناسبی دارد یا اولویت‌ها و حاشیه‌های دیگری اذهان را متوجه خود کرده است؟
وی با بیان اینکه همواره به دنبال نوشتن آمال و آرزوها در نوشتن برنامه‌های توسعه هستیم، توضیح داد: اگر شاکله این روش را عوض کرده و از فرصت پیش آمده استفاده کنیم، می‌توانیم به سمت ادبیات توسعه اقتصادی حرکت کنیم.
رییس مرکز پژوهش‌های مجلس، تاکید کرد: رئوس کارهای اساسی که در وضعیت فعلی می‌توان انجام داد را با طبقه‌بندی میان مدت، کوتاه مدت و بلند مدت قابل تعیین، بررسی و بیان خواهد شد.
پرداخت نقدی یارانه‌ها عامل رکود اقتصادی شد.
فیروزه خلعتبری در این نشست با بیان اینکه در تهیه بسته اقتصادی مناسب سه نوع دیدگاه می‌تواند وجود داشته باشد، گفت: یک نگاه این است که جهت بهبود وضعیت اقتصادی ایران شرایط را ببینیم و براساس روندهای موجود الگوسازی کنیم که این امر در کوتاه مدت جواب نخواهد داد و در میان مدت نیز اگر آمارها و اطلاعات صحیح بود می‌تواند جوابگو باشد ولی در وضعیت کنونی که اعداد با مشاهدات سازگاری ندارد، این اقدام تنها هزینه کردن منابع است.
وی افزود: روش دوم روشی است که هرشخص و بخشی حرف خود را بزند و براساس آن نتیجه‌ای اعلام شود که به نظر نمی‌آید این هم روش کارآمدی باشد.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: روش سومی به نام روش تعاملی وجود دارد که براساس آن می‌توان معیارهایی تعیین نمود و از دولت خواست تا براساس آن معیارها جایگاه مطلوب را فراهم کند.
وی ادامه داد: در شرایط کنونی تعداد بیکاران در خانوارها و بار تکفل در گروه‌های درآمدی پایین به شدت افزایش پیدا کرده است و این بدان معناست که افرادی که مشاغل ساده را می‌خواهند به هردلیلی کارگریزی می‌کنند، اما وقتی واقعیت را می‌بینیم مشاهده می‌شود که تعداد تحصیل‌کردگان بیکار نیز زیاد است.
خلعتبری تصریح کرد: پول‌هایی که بابت هدفمندی یارانه‌ها پرداخت شده است در اقتصاد رکود ایجاد کرده است.
وی یادآور شد: باید در مسائل اقتصادی چارچوب‌هایی تعیین شود که براساس آنها اولویت‌گذاری‌ها صورت بگیرد و سپس دولت را موظف بدانیم تا براساس این اولویت‌ها حرکت نماید که این در کوتاه مدت می‌تواند پاسخگو باشد.
این استاد دانشگاه یادآور شد: برای این کار باید محورهایی با شاخص‌های مختلف شناسایی شود و اولویت‌های محورها مشخص شود که این امر فشارهای محیطی اقتصاد را تا حدودی کم میکند.
وی ادامه داد: با تعیین اولویت‌هایی همچون اشتغال، نفت و بودجه، بهبود وضعیت کشت و مصرف منابع آب و تعیین منافع اقتصادی در دراز مدت می‌توان نتایج مطلوبی به دست آورد.
از فرصت قیمت پایین نفت باید برای بهبود اقتصاد استفاده کرد
بایزید مردوخی در این نشست با بیان اینکه در شرایط فعلی با کاهش قیمت نفت به علت مشکلات اقتصادی کشور پی برده‌ایم، گفت: این شرایط گرچه برای اقتصاد ایران دردناک است اما می‌توان از آن به خوبی استفاده نمود.
وی در شرایط فعلی نمی‌توان انتظار رشد اقتصادی بالا و تحول عظیمی داشت، افزود: در این شرایط باید از فرصت به وجود آمده در جهت بهبود همه عوامل دخیل در بروز چنین وضعیتی استفاده کرد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه بهبود شرایط فعلی اقتصاد تنها از عهده قوه مجریه برنمی‌آید، گفت: قوه مقننه نیز در این میان در کنار قانونگذاری جهت تغییر رویکرد به مسایل نقش مهمی برعهده دارد و همچنین قوه قضاییه نیز باید به میدان بیاید.
وی با تاکید براینکه جهت اصلاح شرایط اقتصادی باید بسیاری از مفروضات گذشته کنار گذاشته شوند، یادآور شد: برخی روش‌ها در کوتاه مدت می‌تواند کنار گذاشته شوند تا در میان مدت روش دیگری در اقتصاد کشور به کار گرفته شود و توسعه در پیش گرفته شود.
روش‌ها در تجهیز منابع باید عوض شود
مردوخی با بیان اینکه در شرایط کوتاه مدت با کمبود منابع روبرو هستیم، توضیح داد: باید روش‌ها را در تجهیز منابع عوض کنیم چرا که در بسیاری از مناطق کشور منابع ارزشمند و دست نخورده‌ای وجود دارد و اگر روش را عوض کرده و تنها از تهران برای سایر استان‌ها برنامه‌ریزی نکنیم می‌توان از منابع استانی در زمینه‌های کشاورزی، دامداری، معدن و سایر حوزه‌ها استفاده کنیم به شرط آنکه بسیج مراکز تصمیم‌گیری استانی و مردمی را شکل دهیم.
نگاه به برنامه‌ریزی باید مردمی شود
وی افزود: نگاه به برنامه‌ریزی باید مردمی شود و از توانایی‌های عظیم مردم در استان‌ها استفاده کنیم که این باعث می‌شود تا برنامه‌ها واقعی‌تر شود و مردم در اجرای برنامه‌ها مسئولیت‌پذیر باشند.
محمدزمان رستمی در این نشست با بیان اینکه اقتصاد هر روز پیچیده‌تر می‌شود، گفت: هرکسی اقتصاد را از زاویه کوچکی می‌بینید و پژوهش‌ها در این زمینه نتیجه می‌دهد که جمعی نظرات خود را ارائه کند و پژوهش‌ها به صورت جمع‌بندی ارائه گردد.
وی با تاکید براینکه ارتباط ما با دنیا باید بیشتر شود، افزود: مشکلی که در پژوهش‌های کشور وجود دارد این است که بسیاری از این مطالعات نظری هستند در حالیکه پژوهش‌های اقتصادی هرچقدر کاربردی‌تر باشند اثرات مثبت بیشتری خواهند داشت.
اقتصاد ایران از شوک‌های ارزی و اقدامات سوداگرانه آسیب دیده است
سهیلا پروین در این نشست با اشاره به تجارب گذشته از اقتصاد ایران، گفت: این تجارب نشان می‌دهد بخش تولید از تغییرات نرخ ارز در شوک‌های اقتصادی و اقدامات سوداگرانه در بازار و کسری بودجه دولت، بیشترین آسیب را متحمل می‌شوند.
وی افزود: باید برنامه‌ای چیده شود تا امکان ایجاد رفتارهای سوداگرانه از بازار نرخ ارز گرفته شود و به دولت‌ها نیز اجازه داده نشود تا به افزایش قیمت ارز دست بزند چراکه این بخش‌های اساسی اقتصاد را از کار می‌اندازد.
بودجه‌های غیر ضروری از اقتصاد باید حذف گردد
این استاد دانشگاه با بیان اینکه باید بودجه‌های غیر ضروری از اقتصاد حذف گردد، تصریح کرد: می‌توان بودجه‌هایی غیرضروری به صورت اعتباری در سال‌های بعد پرداخت شود.
وی با تاکید براینکه رفتار سوداگرانه از بازار ارز باید حذف گردد، توضیح داد: در کنار بیکاری برخی مشاغل غیرماهر و افزایش بیکاران در خانوارهای کم‌درآمد، در خانوارهای کارفرمایی نیز بیکاری فراوانی دیده می‌شود که این به معنای تعطیلی مشاغل اشتغالزا با سرمایه کوچک است.
پروین، تاکید کرد: مشاغل کوچک با سرمایه پایین که اشتغالزا هستند در شوک‌های اقتصادی به راحتی از بین می‌روند و آسیب می‌بینند.
اسفندیار جهانگرد در ادامه این نشست، گفت: یکی از مشکلات اقتصاد ایران این است که درآمد سرانه سال 1355 در سال 1393 هنوز دست یافته نشده است یعنی تولید سرانه سال 55 هنوز به قیمت دلار یا قیمت ثابت برآورده نشده است، یعنی منابع تزریق شده به اقتصاد ایران به تحرک منتج نمی‌شود که از آن می‌توان به عنوان درخودماندگی تعبیر نمود.
وی با بیان اینکه ما تفاوتی بین ایجاد رشد و حفظ رشد اقتصادی قائل نیستیم، تصریح کرد: زمانی که درآمدهای نفتی مناسب است و رشد ایجاد می‌شود فراموش می‌کنیم در اقتصاد خطاهایی نیز وجود دارد و این رشد ایجاد شده براساس درآمدهای نفتی بوده است.
زمانی که قیمت نفت پایین بود به رشداقتصادی دست یافتیم
این استاد دانشگاه، تاکید کرد: ما در دو دوره برنامه سوم قبل از انقلاب و برنامه سوم پس از انقلاب توانستیم رشد ایجاد کنیم و این زمانی بود که ما بنا به دلایلی همچون کاهش قیمت نفت به رشد اقتصادی نیاز داشتیم و بدان دست پیدا کردیم اما نتوانستیم این رشد اقتصادی را حفظ کنیم.
وی رشد اقتصادی و حفظ آن را دو مسئله مهم در اقتصاد دانست و یادآور شد: اگر در سطح اقتصاد کلان ثبات، در سطح خرد کارایی و در سطح اجتماعی ایجاد و افزایش دهیم، زمینه ایجاد رشد اقتصادی را به وجود خواهیم آورد در حالیکه در هر سه حوزه با مشکل روبرو هستیم.
جهت حفظ رشد اقتصادی نیز نیازمند افزایش کارایی نهادی هستیم
جهانگرد با بیان اینکه باید بازنگری در مدیریت اقتصادی کشور انجام شود، یادآور شد: جهت حفظ رشد اقتصادی نیز نیازمند افزایش کارایی نهادی هستیم که این اصلاحات نیاز به تغییر نگرش دارد و باید از ظرفیت‌هایمان در دنیا استفاده کنیم.
وی ادامه داد: کاهش درآمد منابع نفتی فرصت مناسبی برای رسیدگی و رجوع به اقتصاد کشور است.
حسین صادقی در ادامه این نشست در تشریح اقتصاد ایران، گفت: در اندازه‌گیری حساب‌های ملی باید استهلاک منابع طبیعی را نیز وارد کنیم و بعد ببینیم تولید ناخالص داخلی چه میزان است.
وی در تشریح میزان تولید ناخالص داخلی، افزود: اگر 15 درصد تولید ناخالص داخلی را پول نفت و گاز در نظر بگیریم، همه اینها رانت منابع طبیعی است و جزء تولید به حساب نمی‌آید و یا در بحث کشاورزی نیز باید گفت که نحوه مدیریت این بخش تمام اکوسیستم ایران را نابود کرده است.
این استاد دانشگاه، تصریح کرد: ایران 130 میلیارد مترمکعب آب قابل استحصال دارد که تنها 20 درصد آن یا حدود 26 میلیارد متر مکعب آن را می‌توان استفاده کرد درحالی که در شرایط فعلی در ایران حدود 100 میلیارد مکترمکعب آب استفاده می‌شود و این لطمه‌های جبران‌ناپذیری به سفره‌های آب زیرزمینی وارد میکند.
وی ادامه داد: بیش از 50 درصد تولید تولید ناخالص داخلی استهلاک است و این بدان معناست که اگر تعارف را کنار بگذاریم در کشور رشد اقتصادی منفی 50 درصدی را شاهد هستیم.
پول نفت اقتصاد ایران را با مشکل روبرو کرده است
صادقی تاکید کرد: از زمانی که پول نفت وارد اقتصاد کشور شده است از طریق بیماری هلندی، اقتصاد ایران نیز با مشکل روبرو شده است.
وی با بیان اینکه کشور ما چهل سال است با تورم 2 رقمی روبرو است، یادآور شد: اقتصاد کشور 30 سال با کسری بودجه روبرو بوده است و بررسی ساختار بودجه نیز نشان می‌دهد پول نفت بخش عمده بودجه را تشکیل می‌دهد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه صورت مسئله اقتصاد ایران باید درست مطرح شود، توضیح داد: در درآمدهای اقتصادی هیچ شفافیتی وجود ندارد و از درآمد افراد هیچ اطلاعی نداریم و این باعث شده است تا اقتصاد زیرزمینی در اقتصاد کشور حرف اول را بزند در حالیکه باید برعکس این قضیه باشد .
وی خاطرنشان کرد: وقتی اطلاعات درآمدی افراد شفاف و مشخص نباشد کشور به بهشت پولشویی تبدیل می‌شود و نمی‌توان با آن مقابله کرد.
صادقی یادآور شد: اداره کشور با عدم پرداخت مالیات از سوی 50 درصد آن با مشکل روبرو خواهد شد.
برنامه ششم فرصتی برای اصلاحات اقتصادی
وی افزود: برنامه ششم فرصت طلایی است که باید از آن به بهترین شکل ممکن استفاده کرد تا برنامه اصلاحات اقتصادی را در پیش بگیریم.
ناصر خیابانی در این نشست در تشریح رشد اقتصادی پایدار، گفت: صحبت از رشد اقتصادی پایدار، تغییر در سرمایه فیزیکی و بخشی تغییر در نرخ بیکاری است که این رشد را ایجاد میکند.
وی افزود: در دهه‌های گذشته رشد اقتصادی کشور از کانال سرمایه‌های فیزیکی تامین شده است.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: مطالعات نشان می‌دهد رشد اقتصادی بر مبنای سرمایه‌گذاری فیزیکی و انباشت آن بیشتر از 2.5 درصد نخواهد بود و بخش عمده‌ای از رشد اقتصادی به بهره‌وری عوامل تولید همچون نیروی کار، تکنولوژی و سرمایه باز می‌گردد.
وی ادامه داد: نقش بزرگ بودن دولت و ضعیف بودن بخش خصوصی، افزایش ناکارآمدی اقتصادی به وسیله تکیه بر درآمدهای نفتی باعث مشکلات اقتصادی کشور بوده است.
خیابانی، تصریح کرد: باید عزمی باشد تا با کاهش درآمدهای نفتی به کارآمدی بدنه دولت اقدام گردد یعنی باید ابتدا حجم آن کوچک شود و اگر موضوع افزایش بیکاری مطرح شد باید به نکته اجازه ورود سرمایه‌گذار و تکنولوژی اشاره نمود که این موضوع به رشد اقتصادی و پایداری آن کمک خواهد نمود.
علی‌اصغر بانویی در این نشست، گفت: با بررسی‌های صورت گرفته اقتصاد ایران توان اشتغالزایی به مانند قبل را ندارد.
وی افزود: اقتصاد ایران به نسبت قبل غیرشفاف شده و از بخش رسمی به بخش غیررسمی انتقال یافته است.
این استاد دانشگاه، با اشاره به مشکلات کمبود آب و مشکلات اقتصادی ناشی از آن، تصریح کرد: ایران از یک‌سو کشوری کم‌آب است و از سوی دیگر کالایی را صادر میکند که آب‌بر بوده و حجم آب بالایی مصرف میکند.
حسین موسوی در این نشست با بیان اینکه مرکز پژوهش‌های مجلس به عنوان بازوی مشورتی مجلس کارهای ارزشمندی انجام داده است، گفت: در راستای آسیب‌شناسی هدفمند کردن یارانه‌ها در این مرکز کارهای خوبی انجام شد و مشکلات ریشه‌یابی شد اما باید بررسی شود که نتیجه آن چه شد و در کجا مورد استفاده قرار گرفت؟
وی افزود: یکی از مهم‌ترین عواملی که برای رشد اقتصادی مورد نیاز است سرمایه‌های اجتماعی است که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: تمامی نهادها در شرایط فعلی باید به این نکته اذعان داشته باشند که پایین آمدن قیمت نفت باید نقطه بزنگاهی برای بهبود شرایط اقتصادی کشور باشد.
سهیلا پروین در این نشست با اشاره به گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، گفت: اقتصاددانان باید به این مرکز کمک کنند تا با تهیه گزارش‌هایی براساس آمارهایی که ملاحظه محور نیستند، تهیه و منتشر شود.
وی افزود: اگر بهترین راهکارها برای بهبود وضعیت اقتصاد ایران درنظر گرفته شود تا زمانی که این راهکارها بر بستری فرسوده از بروکراسی اداری بنا نهاده شود، راه به جایی نخواهند برد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: وقتی در کشور بروکراسی کارآمد وجود ندارد اجرای بهترین سیاست‌ها نیز نتیجه مورد انتظار را به دنبال ندارد.
اولویت اصلاح وضعیت اقتصادی، اصلاح بروکراسی اداری است
وی ادامه داد: اولویت اول کشور برای اصلاح وضعیت اقتصادی، اصلاح بروکراسی اداری است چراکه بروکراسی اداری در کشور کارآیی لازم را ندارد و ریشه همه مشکلات کشور چون فساد اقتصادی، تورم، بیکاری و سایر موارد را در این موضوع می‌توان جستجو کرد.
پروین با بیان اینکه اهداف ملی کشور باید مجددا اولویت‌بندی شود، توضیح داد: اقتصاددانان باید کمک کنند تا این اولویت‌ها براساس محدودیت‌های موجود تبیین شود.
وی تاکید کرد: مجلس شورای اسلامی باید نیازهای قانونگذاری برای عملکرد بهتر اقتصاد ایران را معین کند و نظارت خود را به صورت کارآمد اعمال نماید.
این استاد دانشگاه یادآور شد: باید پایشی صورت گیرد تا قوانینی که برای اقتصاد مناسب نیست و باعث تضعیف برخی بخش‌ها می‌شود معین و حذف شوند.
مهدی مرتضوی در این نشست با تشریح دلایل بروز مشکلات اقتصادی، گفت: مرکز پژوهش‌های مجلس به جای تولید تحلیل باید به دنبال فراتحلیل باشد.
حسن سبحانی در این نشست، گفت: وضعیت در کشور به گونه‌ای است متولیان اقتصاد سیاسی باید بین رفع مشکلات مردم و افزایش حجم نقدینگی در برخی موارد همچون برداشت از صندوق توسعه ملی یکی را انتخاب کنند.
وی افزود: هنر این است که وقتی شخصی نظریه‌ای را ارائه میکند باید بتواند این نظریه را با واقعیت‌های کشور انطباق دهد وگرنه صحبت‌های مفید زیاد است اما راه به جایی نمی‌برند.
نماینده سابق مجلس شورای اسلامی، تصریح کرد: هنر اقتصاددانان باید شناخت واقعیات و ارائه نظریات براساس تغییر واقعیات به سمت مطلوب باشد.
محمد قاسمی در ادامه این نشست، تصریح کرد: اقتصاد در 10 سال اخیر با شوک‌های متعددی روبرو بوده است که بروز این شوک‌ها همچنان ادامه دارد.
وی با تاکید بر اینکه حل مسائل اقتصادی پروژه‌ای نیست، تاکید کرد: اقتصاد سیستم پیچیده اجتماعی است که قاعده‌مندی خاص خود را دارد.
معاون پژوهش‌های اقتصادی مرکز پژوهش‌های اقتصادی، تاکید کرد: اگر قرار است بسته جامع سیاستی برای اقتصاد کشور ایجاد شود نیاز است تا از صاحبنظران سایر بخش‌های نیز استفاده شود.
در پایان این نشست مقرر شد تا نشست‌های دیگری با حضور صاحبنظران سایر حوزه‌های برگزار شود تا گزارش کامل و جامعی با استفاده از نظرات کارشناسان و متخصصان، تهیه، تدوین و ارائه گردد.
انتهای پیام/
بنابراین گزارش محمد قاسمی معاون پژوهش‌های اقتصادی و احسان خاندوزی مدیر دفتر اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس، حسن سبحانی، فیروزه خلعتبری، ناصر خیابانی، حسین صادقی، محمدزمان رستمی، بایزید مردوخی، علی‌اصغر بانویی، اسفندیار جهانگرد، حسین موسوی، مهدی مرتضوی، تیمور محمدی، شعله باقری پرمهر، سهیلا پروین، در این نشست نظرات و دیدگاه‌های خود در خصوص وضعیت اقتصادی کشور و نحوه صحیح ورود به مسائل مربوط به آن را بیان کردند.
کاظم جلالی در ابتدای این نشست، گفت: انتظار می‌رود تا برخی توفیقات در حوزه سیاسی به بهبود شرایط اقتصادی منجر شود چراکه در شرایط کنونی، اقتصاد کشور در شرایط حساس تورم و رکود قرار دارد.
وی افزود: اقتصاد کشور نیازمند حضور فعال‌تر بخش خصوصی و مردمی شدن آن است.
نماینده مردم شاهرود و میامی در مجلس با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب درخصوص اقتصاد مقاومتی و قطع وابستگی اقتصاد به درآمدهای نفتی، تاکید کرد: راه چاره اقتصاد کشور جهت رفع و حل مشکلاتی چون رکود و تورم، توجه به منویات مقام معظم رهبری و اجرا نمودن قطع وابستگی اقتصاد به منابع نفتی است.
وی افزود: آقای لاریجانی ریاست محترم مجلس در سومین همایش ملی «نقش پژوهش در فرایند قانونگذاری» تاکید نمود که مرکز پژوهش‌های مجلس بسته‌ای را آماده کند تا مشخص شود چه اقداماتی در سه دوره کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت برای خروج از وضعیت تورم و رکود اقتصاد، می‌توان انجام داد.
نماینده مردم شاهرود و میامی در مجلس تصریح کرد: جهت نیل به وضعیت اقتصادی مطلوب و به منظور خروج از وضعیت رکود و تورم در اقتصاد، از اساتید و صاحبنظران این حوزه دعوت کرده‌ایم تا از نظرات آنها در جهت تهیه و تدوین هرچه بهتر بسته اقتصادی مدنظر رییس مجلس استفاده کنیم.
وی ادامه داد: این نشست می‌تواند شروعی برای جلسات بعدی و مستمر باشد تا اقدامات قابل انجام مورد ارزیابی، تحلیل و جمع‌بندی قرار بگیرد و در نهایت بسته اقتصادی مطلوب و کارآمدی تهیه شود تا مشخص گردد مجلس شورای اسلامی در جهت بهبود شرایط اقتصادی چه کارهایی را می‌تواند انجام دهد.
رییس مرکز پژوهش‌های مجلس تاکید کرد: این مرکز با جمع بندی این نشست‌ها می‌توانند نظرات مشورتی خود را به صورت پیشنهاداتی به قوه مقننه و حتی دستگاه‌های اجرایی، ارائه کند.
وی با تاکید براینکه وضعیت اقتصاد ایران باید برای تمام تصمیم‌گیرندگان وضوح داشته باشد، گفت: واقعیت اقتصاد کشور باید به گونه‌ای مشخص برای همه مسئولان قابل نمایش باشد.
جلالی، تصریح کرد: باید بررسی شود که آیا توسعه اقتصادی در ادبیات عمومی و مسئولان کشور جایگاهی مناسبی دارد یا اولویت‌ها و حاشیه‌های دیگری اذهان را متوجه خود کرده است؟
وی با بیان اینکه همواره به دنبال نوشتن آمال و آرزوها در نوشتن برنامه‌های توسعه هستیم، توضیح داد: اگر شاکله این روش را عوض کرده و از فرصت پیش آمده استفاده کنیم، می‌توانیم به سمت ادبیات توسعه اقتصادی حرکت کنیم.
رییس مرکز پژوهش‌های مجلس، تاکید کرد: رئوس کارهای اساسی که در وضعیت فعلی می‌توان انجام داد را با طبقه‌بندی میان مدت، کوتاه مدت و بلند مدت قابل تعیین، بررسی و بیان خواهد شد.
پرداخت نقدی یارانه‌ها عامل رکود اقتصادی شد.
فیروزه خلعتبری در این نشست با بیان اینکه در تهیه بسته اقتصادی مناسب سه نوع دیدگاه می‌تواند وجود داشته باشد، گفت: یک نگاه این است که جهت بهبود وضعیت اقتصادی ایران شرایط را ببینیم و براساس روندهای موجود الگوسازی کنیم که این امر در کوتاه مدت جواب نخواهد داد و در میان مدت نیز اگر آمارها و اطلاعات صحیح بود می‌تواند جوابگو باشد ولی در وضعیت کنونی که اعداد با مشاهدات سازگاری ندارد، این اقدام تنها هزینه کردن منابع است.
وی افزود: روش دوم روشی است که هرشخص و بخشی حرف خود را بزند و براساس آن نتیجه‌ای اعلام شود که به نظر نمی‌آید این هم روش کارآمدی باشد.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: روش سومی به نام روش تعاملی وجود دارد که براساس آن می‌توان معیارهایی تعیین نمود و از دولت خواست تا براساس آن معیارها جایگاه مطلوب را فراهم کند.
وی ادامه داد: در شرایط کنونی تعداد بیکاران در خانوارها و بار تکفل در گروه‌های درآمدی پایین به شدت افزایش پیدا کرده است و این بدان معناست که افرادی که مشاغل ساده را می‌خواهند به هردلیلی کارگریزی می‌کنند، اما وقتی واقعیت را می‌بینیم مشاهده می‌شود که تعداد تحصیل‌کردگان بیکار نیز زیاد است.
خلعتبری تصریح کرد: پول‌هایی که بابت هدفمندی یارانه‌ها پرداخت شده است در اقتصاد رکود ایجاد کرده است.
وی یادآور شد: باید در مسائل اقتصادی چارچوب‌هایی تعیین شود که براساس آنها اولویت‌گذاری‌ها صورت بگیرد و سپس دولت را موظف بدانیم تا براساس این اولویت‌ها حرکت نماید که این در کوتاه مدت می‌تواند پاسخگو باشد.
این استاد دانشگاه یادآور شد: برای این کار باید محورهایی با شاخص‌های مختلف شناسایی شود و اولویت‌های محورها مشخص شود که این امر فشارهای محیطی اقتصاد را تا حدودی کم میکند.
وی ادامه داد: با تعیین اولویت‌هایی همچون اشتغال، نفت و بودجه، بهبود وضعیت کشت و مصرف منابع آب و تعیین منافع اقتصادی در دراز مدت می‌توان نتایج مطلوبی به دست آورد.
از فرصت قیمت پایین نفت باید برای بهبود اقتصاد استفاده کرد
بایزید مردوخی در این نشست با بیان اینکه در شرایط فعلی با کاهش قیمت نفت به علت مشکلات اقتصادی کشور پی برده‌ایم، گفت: این شرایط گرچه برای اقتصاد ایران دردناک است اما می‌توان از آن به خوبی استفاده نمود.
وی در شرایط فعلی نمی‌توان انتظار رشد اقتصادی بالا و تحول عظیمی داشت، افزود: در این شرایط باید از فرصت به وجود آمده در جهت بهبود همه عوامل دخیل در بروز چنین وضعیتی استفاده کرد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه بهبود شرایط فعلی اقتصاد تنها از عهده قوه مجریه برنمی‌آید، گفت: قوه مقننه نیز در این میان در کنار قانونگذاری جهت تغییر رویکرد به مسایل نقش مهمی برعهده دارد و همچنین قوه قضاییه نیز باید به میدان بیاید.
وی با تاکید براینکه جهت اصلاح شرایط اقتصادی باید بسیاری از مفروضات گذشته کنار گذاشته شوند، یادآور شد: برخی روش‌ها در کوتاه مدت می‌تواند کنار گذاشته شوند تا در میان مدت روش دیگری در اقتصاد کشور به کار گرفته شود و توسعه در پیش گرفته شود.
روش‌ها در تجهیز منابع باید عوض شود
مردوخی با بیان اینکه در شرایط کوتاه مدت با کمبود منابع روبرو هستیم، توضیح داد: باید روش‌ها را در تجهیز منابع عوض کنیم چرا که در بسیاری از مناطق کشور منابع ارزشمند و دست نخورده‌ای وجود دارد و اگر روش را عوض کرده و تنها از تهران برای سایر استان‌ها برنامه‌ریزی نکنیم می‌توان از منابع استانی در زمینه‌های کشاورزی، دامداری، معدن و سایر حوزه‌ها استفاده کنیم به شرط آنکه بسیج مراکز تصمیم‌گیری استانی و مردمی را شکل دهیم.
نگاه به برنامه‌ریزی باید مردمی شود
وی افزود: نگاه به برنامه‌ریزی باید مردمی شود و از توانایی‌های عظیم مردم در استان‌ها استفاده کنیم که این باعث می‌شود تا برنامه‌ها واقعی‌تر شود و مردم در اجرای برنامه‌ها مسئولیت‌پذیر باشند.
محمدزمان رستمی در این نشست با بیان اینکه اقتصاد هر روز پیچیده‌تر می‌شود، گفت: هرکسی اقتصاد را از زاویه کوچکی می‌بینید و پژوهش‌ها در این زمینه نتیجه می‌دهد که جمعی نظرات خود را ارائه کند و پژوهش‌ها به صورت جمع‌بندی ارائه گردد.
وی با تاکید براینکه ارتباط ما با دنیا باید بیشتر شود، افزود: مشکلی که در پژوهش‌های کشور وجود دارد این است که بسیاری از این مطالعات نظری هستند در حالیکه پژوهش‌های اقتصادی هرچقدر کاربردی‌تر باشند اثرات مثبت بیشتری خواهند داشت.
اقتصاد ایران از شوک‌های ارزی و اقدامات سوداگرانه آسیب دیده است
سهیلا پروین در این نشست با اشاره به تجارب گذشته از اقتصاد ایران، گفت: این تجارب نشان می‌دهد بخش تولید از تغییرات نرخ ارز در شوک‌های اقتصادی و اقدامات سوداگرانه در بازار و کسری بودجه دولت، بیشترین آسیب را متحمل می‌شوند.
وی افزود: باید برنامه‌ای چیده شود تا امکان ایجاد رفتارهای سوداگرانه از بازار نرخ ارز گرفته شود و به دولت‌ها نیز اجازه داده نشود تا به افزایش قیمت ارز دست بزند چراکه این بخش‌های اساسی اقتصاد را از کار می‌اندازد.
بودجه‌های غیر ضروری از اقتصاد باید حذف گردد
این استاد دانشگاه با بیان اینکه باید بودجه‌های غیر ضروری از اقتصاد حذف گردد، تصریح کرد: می‌توان بودجه‌هایی غیرضروری به صورت اعتباری در سال‌های بعد پرداخت شود.
وی با تاکید براینکه رفتار سوداگرانه از بازار ارز باید حذف گردد، توضیح داد: در کنار بیکاری برخی مشاغل غیرماهر و افزایش بیکاران در خانوارهای کم‌درآمد، در خانوارهای کارفرمایی نیز بیکاری فراوانی دیده می‌شود که این به معنای تعطیلی مشاغل اشتغالزا با سرمایه کوچک است.
پروین، تاکید کرد: مشاغل کوچک با سرمایه پایین که اشتغالزا هستند در شوک‌های اقتصادی به راحتی از بین می‌روند و آسیب می‌بینند.
اسفندیار جهانگرد در ادامه این نشست، گفت: یکی از مشکلات اقتصاد ایران این است که درآمد سرانه سال 1355 در سال 1393 هنوز دست یافته نشده است یعنی تولید سرانه سال 55 هنوز به قیمت دلار یا قیمت ثابت برآورده نشده است، یعنی منابع تزریق شده به اقتصاد ایران به تحرک منتج نمی‌شود که از آن می‌توان به عنوان درخودماندگی تعبیر نمود.
وی با بیان اینکه ما تفاوتی بین ایجاد رشد و حفظ رشد اقتصادی قائل نیستیم، تصریح کرد: زمانی که درآمدهای نفتی مناسب است و رشد ایجاد می‌شود فراموش می‌کنیم در اقتصاد خطاهایی نیز وجود دارد و این رشد ایجاد شده براساس درآمدهای نفتی بوده است.
زمانی که قیمت نفت پایین بود به رشداقتصادی دست یافتیم
این استاد دانشگاه، تاکید کرد: ما در دو دوره برنامه سوم قبل از انقلاب و برنامه سوم پس از انقلاب توانستیم رشد ایجاد کنیم و این زمانی بود که ما بنا به دلایلی همچون کاهش قیمت نفت به رشد اقتصادی نیاز داشتیم و بدان دست پیدا کردیم اما نتوانستیم این رشد اقتصادی را حفظ کنیم.
وی رشد اقتصادی و حفظ آن را دو مسئله مهم در اقتصاد دانست و یادآور شد: اگر در سطح اقتصاد کلان ثبات، در سطح خرد کارایی و در سطح اجتماعی ایجاد و افزایش دهیم، زمینه ایجاد رشد اقتصادی را به وجود خواهیم آورد در حالیکه در هر سه حوزه با مشکل روبرو هستیم.
جهت حفظ رشد اقتصادی نیز نیازمند افزایش کارایی نهادی هستیم
جهانگرد با بیان اینکه باید بازنگری در مدیریت اقتصادی کشور انجام شود، یادآور شد: جهت حفظ رشد اقتصادی نیز نیازمند افزایش کارایی نهادی هستیم که این اصلاحات نیاز به تغییر نگرش دارد و باید از ظرفیت‌هایمان در دنیا استفاده کنیم.
وی ادامه داد: کاهش درآمد منابع نفتی فرصت مناسبی برای رسیدگی و رجوع به اقتصاد کشور است.
حسین صادقی در ادامه این نشست در تشریح اقتصاد ایران، گفت: در اندازه‌گیری حساب‌های ملی باید استهلاک منابع طبیعی را نیز وارد کنیم و بعد ببینیم تولید ناخالص داخلی چه میزان است.
وی در تشریح میزان تولید ناخالص داخلی، افزود: اگر 15 درصد تولید ناخالص داخلی را پول نفت و گاز در نظر بگیریم، همه اینها رانت منابع طبیعی است و جزء تولید به حساب نمی‌آید و یا در بحث کشاورزی نیز باید گفت که نحوه مدیریت این بخش تمام اکوسیستم ایران را نابود کرده است.
این استاد دانشگاه، تصریح کرد: ایران 130 میلیارد مترمکعب آب قابل استحصال دارد که تنها 20 درصد آن یا حدود 26 میلیارد متر مکعب آن را می‌توان استفاده کرد درحالی که در شرایط فعلی در ایران حدود 100 میلیارد مکترمکعب آب استفاده می‌شود و این لطمه‌های جبران‌ناپذیری به سفره‌های آب زیرزمینی وارد میکند.
وی ادامه داد: بیش از 50 درصد تولید تولید ناخالص داخلی استهلاک است و این بدان معناست که اگر تعارف را کنار بگذاریم در کشور رشد اقتصادی منفی 50 درصدی را شاهد هستیم.
پول نفت اقتصاد ایران را با مشکل روبرو کرده است
صادقی تاکید کرد: از زمانی که پول نفت وارد اقتصاد کشور شده است از طریق بیماری هلندی، اقتصاد ایران نیز با مشکل روبرو شده است.
وی با بیان اینکه کشور ما چهل سال است با تورم 2 رقمی روبرو است، یادآور شد: اقتصاد کشور 30 سال با کسری بودجه روبرو بوده است و بررسی ساختار بودجه نیز نشان می‌دهد پول نفت بخش عمده بودجه را تشکیل می‌دهد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه صورت مسئله اقتصاد ایران باید درست مطرح شود، توضیح داد: در درآمدهای اقتصادی هیچ شفافیتی وجود ندارد و از درآمد افراد هیچ اطلاعی نداریم و این باعث شده است تا اقتصاد زیرزمینی در اقتصاد کشور حرف اول را بزند در حالیکه باید برعکس این قضیه باشد .
وی خاطرنشان کرد: وقتی اطلاعات درآمدی افراد شفاف و مشخص نباشد کشور به بهشت پولشویی تبدیل می‌شود و نمی‌توان با آن مقابله کرد.
صادقی یادآور شد: اداره کشور با عدم پرداخت مالیات از سوی 50 درصد آن با مشکل روبرو خواهد شد.
برنامه ششم فرصتی برای اصلاحات اقتصادی
وی افزود: برنامه ششم فرصت طلایی است که باید از آن به بهترین شکل ممکن استفاده کرد تا برنامه اصلاحات اقتصادی را در پیش بگیریم.
ناصر خیابانی در این نشست در تشریح رشد اقتصادی پایدار، گفت: صحبت از رشد اقتصادی پایدار، تغییر در سرمایه فیزیکی و بخشی تغییر در نرخ بیکاری است که این رشد را ایجاد میکند.
وی افزود: در دهه‌های گذشته رشد اقتصادی کشور از کانال سرمایه‌های فیزیکی تامین شده است.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: مطالعات نشان می‌دهد رشد اقتصادی بر مبنای سرمایه‌گذاری فیزیکی و انباشت آن بیشتر از 2.5 درصد نخواهد بود و بخش عمده‌ای از رشد اقتصادی به بهره‌وری عوامل تولید همچون نیروی کار، تکنولوژی و سرمایه باز می‌گردد.
وی ادامه داد: نقش بزرگ بودن دولت و ضعیف بودن بخش خصوصی، افزایش ناکارآمدی اقتصادی به وسیله تکیه بر درآمدهای نفتی باعث مشکلات اقتصادی کشور بوده است.
خیابانی، تصریح کرد: باید عزمی باشد تا با کاهش درآمدهای نفتی به کارآمدی بدنه دولت اقدام گردد یعنی باید ابتدا حجم آن کوچک شود و اگر موضوع افزایش بیکاری مطرح شد باید به نکته اجازه ورود سرمایه‌گذار و تکنولوژی اشاره نمود که این موضوع به رشد اقتصادی و پایداری آن کمک خواهد نمود.
علی‌اصغر بانویی در این نشست، گفت: با بررسی‌های صورت گرفته اقتصاد ایران توان اشتغالزایی به مانند قبل را ندارد.
وی افزود: اقتصاد ایران به نسبت قبل غیرشفاف شده و از بخش رسمی به بخش غیررسمی انتقال یافته است.
این استاد دانشگاه، با اشاره به مشکلات کمبود آب و مشکلات اقتصادی ناشی از آن، تصریح کرد: ایران از یک‌سو کشوری کم‌آب است و از سوی دیگر کالایی را صادر میکند که آب‌بر بوده و حجم آب بالایی مصرف میکند.
حسین موسوی در این نشست با بیان اینکه مرکز پژوهش‌های مجلس به عنوان بازوی مشورتی مجلس کارهای ارزشمندی انجام داده است، گفت: در راستای آسیب‌شناسی هدفمند کردن یارانه‌ها در این مرکز کارهای خوبی انجام شد و مشکلات ریشه‌یابی شد اما باید بررسی شود که نتیجه آن چه شد و در کجا مورد استفاده قرار گرفت؟
وی افزود: یکی از مهم‌ترین عواملی که برای رشد اقتصادی مورد نیاز است سرمایه‌های اجتماعی است که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: تمامی نهادها در شرایط فعلی باید به این نکته اذعان داشته باشند که پایین آمدن قیمت نفت باید نقطه بزنگاهی برای بهبود شرایط اقتصادی کشور باشد.
سهیلا پروین در این نشست با اشاره به گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، گفت: اقتصاددانان باید به این مرکز کمک کنند تا با تهیه گزارش‌هایی براساس آمارهایی که ملاحظه محور نیستند، تهیه و منتشر شود.
وی افزود: اگر بهترین راهکارها برای بهبود وضعیت اقتصاد ایران درنظر گرفته شود تا زمانی که این راهکارها بر بستری فرسوده از بروکراسی اداری بنا نهاده شود، راه به جایی نخواهند برد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: وقتی در کشور بروکراسی کارآمد وجود ندارد اجرای بهترین سیاست‌ها نیز نتیجه مورد انتظار را به دنبال ندارد.
اولویت اصلاح وضعیت اقتصادی، اصلاح بروکراسی اداری است
وی ادامه داد: اولویت اول کشور برای اصلاح وضعیت اقتصادی، اصلاح بروکراسی اداری است چراکه بروکراسی اداری در کشور کارآیی لازم را ندارد و ریشه همه مشکلات کشور چون فساد اقتصادی، تورم، بیکاری و سایر موارد را در این موضوع می‌توان جستجو کرد.
پروین با بیان اینکه اهداف ملی کشور باید مجددا اولویت‌بندی شود، توضیح داد: اقتصاددانان باید کمک کنند تا این اولویت‌ها براساس محدودیت‌های موجود تبیین شود.
وی تاکید کرد: مجلس شورای اسلامی باید نیازهای قانونگذاری برای عملکرد بهتر اقتصاد ایران را معین کند و نظارت خود را به صورت کارآمد اعمال نماید.
این استاد دانشگاه یادآور شد: باید پایشی صورت گیرد تا قوانینی که برای اقتصاد مناسب نیست و باعث تضعیف برخی بخش‌ها می‌شود معین و حذف شوند.
مهدی مرتضوی در این نشست با تشریح دلایل بروز مشکلات اقتصادی، گفت: مرکز پژوهش‌های مجلس به جای تولید تحلیل باید به دنبال فراتحلیل باشد.
حسن سبحانی در این نشست، گفت: وضعیت در کشور به گونه‌ای است متولیان اقتصاد سیاسی باید بین رفع مشکلات مردم و افزایش حجم نقدینگی در برخی موارد همچون برداشت از صندوق توسعه ملی یکی را انتخاب کنند.
وی افزود: هنر این است که وقتی شخصی نظریه‌ای را ارائه میکند باید بتواند این نظریه را با واقعیت‌های کشور انطباق دهد وگرنه صحبت‌های مفید زیاد است اما راه به جایی نمی‌برند.
نماینده سابق مجلس شورای اسلامی، تصریح کرد: هنر اقتصاددانان باید شناخت واقعیات و ارائه نظریات براساس تغییر واقعیات به سمت مطلوب باشد.
محمد قاسمی در ادامه این نشست، تصریح کرد: اقتصاد در 10 سال اخیر با شوک‌های متعددی روبرو بوده است که بروز این شوک‌ها همچنان ادامه دارد.
وی با تاکید بر اینکه حل مسائل اقتصادی پروژه‌ای نیست، تاکید کرد: اقتصاد سیستم پیچیده اجتماعی است که قاعده‌مندی خاص خود را دارد.
معاون پژوهش‌های اقتصادی مرکز پژوهش‌های اقتصادی، تاکید کرد: اگر قرار است بسته جامع سیاستی برای اقتصاد کشور ایجاد شود نیاز است تا از صاحبنظران سایر بخش‌های نیز استفاده شود.
در پایان این نشست مقرر شد تا نشست‌های دیگری با حضور صاحبنظران سایر حوزه‌های برگزار شود تا گزارش کامل و جامعی با استفاده از نظرات کارشناسان و متخصصان، تهیه، تدوین و ارائه گردد.
انتهای پیام/
