در آخرین روز جشنواره به سراغ هنرمندان این بخش از تئاتر کشور رفتیم تا از چند و چون فعالیت هایشان با خبر شویم.

یک پلاکارد سفید روی زمین پهن کرده است و به زبان فارسی و انگلیسی با رنگ قرمز نوشته است. «اینجا چیزی برای مشاهده نیست، فقط یک کشته فلسطینی دیگرست، به راه تان ادامه دهید.»

دختر بچه معصومی با لباس خونین در سوز سرمای بهمن روی زمین می خوابد تا نقش دخترک کشته شده فلسطینی را ایفا کند.

حمیدرضا علیخانی هم با بارانی بلند و کروات و شلوار قرمز در نقش عوامل صهیونیستی فرو رفته است و با اره برقی بالای سر دخترک فُرم های خاصی را اجرا می کند و ناگهان به وسط حوض پر آب محوطه ایران شهر می رود.

شاید این یکی از عجیب ترین اجراهای امسال باشد که بر خلاف تصور مخاطب زیادی را به خود جذب نمی کند.

با این حال علیخانی که از رزن همدان در جشنواره شرکت کرده است از نتیجه کار راضی است.

«گرمای استقبال مخاطبین باعث شد سرمای هوا را حس نکنم و راحت درون آب اجرا کنم. همه باید قبول کنیم که استقبال از کار صحنه ای کم شده و یک مشکل کلی است ولی تئاتر خیابانی همه پسند است و با همه ی اقشار مردم در ارتباطیم.

از طرف دیگر چون بلیط فروشی ای در کار نیست مردم آزادند و اگر دوست داشته باشند می ایستند و کار را تماشا می کنند.

همین استقبال مردم از کار برای ما دل گرمی است. در رابطه با بحث مالی که هیچ حرفی ندارم چون چیزی نیست که در موردش صحبت کنم.

فقط عشق به مردم و تئاتر است که ما را به اینجا می کشاند ولی خب عشق تا یک حدی توان دارد و مسائل مالی بالاخره یک جا گریبان گیر هنرمند می شود.»

ما خبرنگاریم

امیر حسین شفیعی که نمایش «پازل زندگی» اش را در محوطه تئاتر شهر اجرا کرده است، از مورد توجه قرار نگرفتن تئاتر خیابانی دل پری دارد.

بچه های تئاترخیابانی، واقعاً با توقع کمی فعالیت می کنند و در سینما و تلویزیون نیز درخشیده اند. ضمن اینکه نباید در طول سال نیز تئاتر خیابانی فراموش شود، آرام آرام به علم روز نزدیک شویم و خودمان را به معیارهای جهانی نزدیک کنیم.

در اروپا نمایشنامه های مطرح از نویسندگان بزرگ به شکل خیابانی اجرا می شود که ما نیز نویسندگان بسیار خوبی داریم که نمایشنامه هایشان قابلیت اجرای خیابانی دارد.

فکر می کنم تعریف ما از تئاتر خیابانی به روز نیست و خیلی قبول ندارم تئاتر خیابانی نباید متن، طراحی صحنه و حتی نور داشته باشد.

تئاتر خیابانی باید بتواند به نقد مسائل سیاسی و اجتماعی جامعه بپردازد و مانند یک خبرنگار عمل کند و خوشبختانه فضای نقد در تئاتر خیابانی بسیار باز است و ما هم سعی کرده ایم با دلسوزی هرچه تمام تر به نقاط تاریکی که در جامعه می بینیم، اشاره کنیم.

دردسرهای تئاتر خیابانی

محمدرضا که سه سالی است روی سنگ فرش و آسفالت خیابان ها نمایش اجرا می کند از دردسرهای مواجهه با مردم عادی خاطرات بامزه ای دارد.

در کار صحنه ای بیشتر تماشاچیان تو جوان های دانشجوی هنر هستند ولی در کار خیابانی از نوزاد دوماهه تا پیرمرد هشتاد ساله مخاطب کارت می شوند و این طور نیست که فقط یک قشر خاص از مردم به تماشای کارت بنشینند. بعضی مواقع هم وسط اجرا تکه پرانی می کنند و ما مجبوریم در لحظه تصمیم بگیریم و واکنش درست را به مخاطب نشان بدهیم. یک بار با خانمم اجرا می کردیم که یکی از تماشاچیان حرف نامربوطی به خانومم زد. نتوانستم خودم را کنترل کنم و پسر را کشیدم وسط میدان و باهاش گلاویز شدم. همه مردم فکر می کردند این هم بخشی از نمایش است و تا وقتی دوستانم مداخله نکردند کسی ما را از هم جدا نمی کرد. متاسفانه از این دست اتفاقات زیاد می افتد.

اجرای محمد که جلوی در اصلی تئاتر شهر تمام می شود خیلی آرام به گوشه ای می رود تا نفسی چاق کند. بعضی از تماشاچیان که از کار راضی هستند، دستی به شانه اش می زنند و با لبخند «خسته نباشیدی» می گویند و می روند. همین لبخند گرم پس از بیست دقیقه اجرا برای محمد کافی است.

محمد پنج سالی است که کار خیابانی را تجربه می کند. پر شر و شور است و با تمام اعضای بدنش با مخاطب ارتباط برقرار می کند. بیست و شش سال دارد و برای اولین بار از ورامین به جشنواره تئاتر فجر راه پیدا کرده است.«متاسفانه حتی بعضی از اساتید ما کار خیابانی را چیپ ترین نوع اجرا می دانند و ارزشی برای کارهای ما قائل نیستند. من امسال پیشنهاد بازی در کار صحنه ای آقای صادقی را داشتم و با اینکه به کارهای ایشان علاقه مندم ولی ترجیه دادم تمرکزم را روی این کار بگذارم و خدا را شکر که بازخورد خوبی گرفتیم.

محمد که کمی از کم لطفی های دیگران گلایه می کند، خاطره جالبی از واکنش های مردم بعد از اجرای خیابانی اش تعریف می کند. «یک بار بعد از اجرا یکی دست زد روی شانه ام و با خنده مضحکی بهم گفت خیلی مزخرف بودی. انقدر بامزه این حرف را بهم زد که خودم زدم زیر خنده. اولش از میمیکش این طور برداشت کردم که می خواهد کلی از کارم تعریف کند.»

جایی برای خانم ها هست

لادن قناد دقایقی بعد از اولین اجرای خیابانی اش پر انرژی تر از بقیه از اجرای خیابانی می گوید و از نتیجه تجربه اش راضی است.

چندین سال است که در شیراز و تهران کار صحنه ای را تجربه کرده ام ولی تفکرم این است که بازیگر باید همه نوع شیوه اجرایی را تجربه کند برای همین تصمیم گرفتم اجرای خیابانی را هم به فعالیت هایم اضافه کنم اما چندین سال به خانم ها اجازه حضور در اجراهای خیابانی را نمی دادند. برای همین امسال که این امکان فراهم شد به شدت استقبال کردم تا از موقعیت ایجاد شده نهایت استفاده را بکنم.

در اجرای خیابانی بر خلاف اجرای صحنه ای بازیگر ری اکشن مخاطب را کاملا می بیند و به معنای واقعی کلمه نفس به نفس تماشاچی را پیش می برد.

از طرف دیگر وقتی روی صحنه هستی همه ساکت می مانند تا توی بازیگر در نهایت آرامش تمرکزت را حفظ کنی ولی وقتی محیطی اجرا می کنی باید هر لحظه منتظر شنیدن تکه پرانی های مردم باشی و بتوانی ری اکشن مناسب را نشان بدهی.