کلیدخوردن دست یابی به انرژی هسته‌ای در ایران

تلاش برای دست یابی به فناوری هسته‌ای در ایران البته به سال‌های دهه ۵۰ میلادی بازمی‌گردد. زمانی که محمدرضا پهلوی به تشویق آمریکایی ها به دنبال دست یابی به انرژی هسته ای بود.

در سال ۱۹۵۸(۱۳۳۶) ایران به عضویت آژانس بین المللی انرژی اتمی (I.A.E.A) درآمد و درسال ۱۹۶۸(۱۳۴۶) پیمان عدم تکثیر سلاح‌های هسته‌ای (N.P.T)را پذیرفت و در سال ۱۹۷۰(۱۳۴۸) آن را در مجلس شورای ملی به تصویب رساند.

در سال ۱۹۶۷ یعنی یک سال پس از آنکه ایران ان پی تی را پذیرفت، آمریکا اولین رآکتور تحقیقاتی ۵ مگاواتی آب سبک را به ایران فروخت و این رآکتور که اکنون با نام رآکتور تحقیقاتی تهران مشهور است، در دانشگاه تهران نصب و راه اندازی شد. این رآکتور از اورانیوم غنی شده با خلوص ۹۳ درصد استفاده می‌کرد و امریکا پیش از وقوع انقلاب اسلامی، حدود ۵ کیلوگرم سوخت اورانیوم غنی شده سطح بالا به ایران داد که تحت نظارت و تدابیر حفاظتی آژانس بین المللی انرژی اتمی در انبار سوخت مصرف شده در محل رآکتور تهران نگهداری می شود و تا امروز مرتباً تحت بازرسی رسمی و غیر رسمی کارشناسان و بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی است.

چندی بعد از نصب رآکتور تهران سازمان انرژی اتمی ایران نیز در سال ۱۳۵۳ تأسیس شد و این سازمان موظف به ساخت ۴ نیروگاه در (بوشهر و دارخوین)، ایجاد تأسیسات آب شیرین کن در بوشهر، تأمین سوخت و پشتیبانی تکنولوژیکی از نیروگاه ها و قرارداد ساخت ۴ نیروگاه دیگر در اصفهان و استان مرکزی شد. همزمان تربیت دانشجو در رشته هسته‌ای در ایران مورد توجه قرار گرفت و دانشگاه تهران و شیراز رشته هایی مرتبط را در دانشگاه ایجاد کردند.

در سال ۱۹۷۴(۱۳۵۲) ایران قراردادی با بنیاد پژوهشی استنفورد امریکا منعقد کرد که بر اساس نتیجه مطالعه ۲۰ جلدی ارائه شده پیشرفت صنعتی ایران با تولید ۲۰ هزار مگاوات برق تا سال ۱۹۹۵(۱۳۷۳) از طریق تأسیس نیروگاه های هسته ای در ایران قلمداد کرد.

بر همین اساس نیز در سال های پایانی حکومت رژیم پهلوی و در سال ۱۹۷۴(۱۳۵۲) قرارداد احداث دو رآکتور آب سبک ۱۳۰۰ مگاواتی، برای نصب در بوشهر را با شرکت آلمانی زیمنس منعقد شد. همچنین در ادامه نیز قرارداد چرخه سوخت هسته‌ای ده ساله قابل تمدید با آمریکا در سال ۱۹۷۴(۱۳۵۲)، آلمان غربی در سال ۱۹۷۶ (۱۳۵۴) و فرانسه در سال  ۱۹۷۷(۱۳۵۵) منعقد شد.

ایران همچنین در سال ۱۹۷۴، طبق معاهده N.P.T قرارداد دو جانبه(پادمان) و نظارت آژانس را منعقد کرد و پذیرفت که طبق قرارداد پادمان جامع (INFCIRC/۲۱۴) براساس مدل قرارداد (INFCIRC/۱۵۳)، امکان بازرسی را به بازرسان آژانس بدهد.

در ۱۹۷۵(۱۳۵۳) در حالی که  شرکت کرافتورک یونیون در آلمان غربی، کار روی نیروگاه های هسته ای ایران را طبق قرارداد آغاز کرد، ایران ۱۰ درصد از سهام مجتمع غنی سازی اورانیوم یورودیف  (Eurodif) را که قرار بود در منطقه تریکاستن فرانسه احداث شود، خریداری کرد که بر اساس آن می توانست به فن آوری غنی سازی (یورودیف) دسترسی یابد و مقدار مشخصی از اورانیوم غنی شده از کارخانه مذکور را که بشدت برای تولید رادیو ایزوتوپ های راکتورهای خود و عمدتاً برای استفاده های پزشکی نیاز داشت، دریافت کند. ایران در مجموع، در تأسیسات یورودیف ۲ میلیارد دلار سرمایه گذاری کرد.

آغاز تعهد شکنی غرب

به هر حال با وجود آنکه در سال های بعد اجرای قراردادهای مذکور تا حدودی آغاز و ساخت نیروگاه در بوشهر نیز تا مراحلی پیشرفت کرده بود، با پیروزی انقلاب اسلامی تقریبا تمام قراردادهای مذکور از سوی کشورهای غربی نادیده گرفته شد و آنها به هیچ یک از تعهدات خود عمل نکردند.

شرکت آلمانی زیمنس، حاضر به تکمیل نیروگاه هسته ای بوشهر نشد و بجای آن پیشنهاد تکمیل این طرح را با رآکتورهایی که با گاز طبیعی کار می کردند داد، که ایران با آن مخالفت کرد و از آنجایی که در این برهه ایران نمی‌توانست فشار بین المللی چندانی به آلمان غربی وارد کند، لذا مشاجره حقوقی بر سر این طرح ناتمام تا سال ۱۹۸۸ ادامه یافت و ایران درخواست غرامت کرد، اما سرانجام شرکت زیمنس با حمایت کمیسیون تجارت بین المللی در پاریس، از این ماجرای حقوقی پیروز بیرون آمد و هیچ غرامتی به ایران پرداخت نشد.

با فسخ قرارداد شرکت فرانسوی یورودیف، فرانسوی ها اقامه دعوا و درخواست غرامت کردند و ۹۰۰ میلیون فرانک بابت غرامت از ایران دریافت کردند.

از سوی دیگر در جریان جنگ تحمیلی عراق نیروگاه های بوشهر را به بمباران گرفت و همین امر نیز خسارت بسیاری به تأسیسات هسته ای ایران وارد کرد و با وجود تلاش ایران برای تکمیل نیروگاه‌ها با فشار ایالات متحده به کشورهای مختلف برای عدم همکاری با ایران چنین امکانی محقق نشد.

تلاش برای پیشرفت

با وجود فشارهای موجود تلاش ایران برای دست یابی به انرژی هسته ای متوقف نشد. در سال‌های پایانی جنگ تحمیلی در سال ۱۹۸۷(۱۳۶۶) سازمان انرژی اتمی ایران با کنسرسیومی از شرکت‌های آلمان غربی، اسپانیا و آرژانتین به منظور از سرگیری کار نیروگاه بوشهر وارد مذاکره شد. در پائیز همان سال جمهوری اسلامی اقدامات اولیه در این سایت را فراهم آورد. با وجود این، تا یک سال بعد از خاتمه جنگ تحمیلی، در سال ۱۳۶۸(۱۹۸۹)، نه تنها کار نیروگاه بوشهر آغاز نشد بلکه آلمانی‌ها از ادامه همکاری با ایران انصراف دادند.

ایران از سال ۱۳۶۴ اکتشاف و فعالیت در منطقه ساغند یزد که از ذخایر اورانیوم مهمی(حداقل ۵ هزار تن) برخوردار است آغاز و در سال ۱۳۶۵ اعلام کرد، در استان یزد طرح‌هایی دارد تا مواد مورد نیاز برای فعالیت‌های هسته‌ای را تهیه کند. تجهیزات مزبور در استان یزد تا سال ۱۳۶۷ تحت ساخت قرار داشتند.
گزارشاتی که در این زمان توسط آژانس بین المللی انرژی هسته ای تهیه شد، نشان می‌دهد که ایران حداقل ۲۰۰ دانشمند و دو هزار نیروی انسانی شاغل در زمینه تحقیقات هسته‌ای داشته است.

در این دوره مسئولان مربوطه در برنامه «چرخه سوخت هسته‌ای» دو راه غنی سازی از طریق سانتریفوژ گازی و غنی سازی از طریق لیزری را برای غنی سازی اورانیوم در نظر گرفتند و  تصمیم راه اندازی برنامه غنی سازی بوسیله سانتریفوژ در سال ۱۳۶۴ اتخاذ شد.

در این راستا، جمهوری اسلامی برای دستیابی به فن آوری چرخه سوخت هسته ای و غنی سازی اورانیوم کشورهای مختلفی را به همکاری طلبید. (روسیه، چین، آرژانتین، کانادا، اتریش، مولداوی، اوکراین، کره شمالی، اسپانیا، جمهوری چک، آفریقای جنوبی، پاکستان، لهستان و ...) از جمله کشورهایی بودند که ایران به منظور وارد کردن فن آوری هسته ای و تجهیزات مورد نیاز در این خصوص، وارد گفتگو و رایزنی با آنها شد و برای راه اندازی معدن ساغند از کارشناسان کشورهای مختلفی مانند آلمان، چکسلواکی، مجارستان، روسیه استفاده شد.

امّا مهمترین طرف قرارداد ایران پیرامون این موضوع و برنامه غنی سازی، کشور چین بود. ایران از اواسط دهه هشتاد میلادی با چینی ها وارد مذاکره شد و در زمینه کشف و استخراج اورانیوم و تأسیسات مربوط به فن آوری به توافقات خوبی دست یافت و در سال ۱۹۸۵(۱۳۶۳)، یک رآکتور تحقیقی غیر حساس از جمهوری خلق چین و نیز یک (Calutron) کوچک دریافت کرد که در سال ۱۹۸۷ (۱۳۶۵) از آن برای تحقیقات غنی‌سازی استفاده شد. این (Calutron) فقط یک ماشین (Milliamp) بود که در مقابل ۶۰۰ ماشین (Milliamp) که توسط عراق در تلاش‌های غنی‌سازی سلاح‌ها استفاده می‌شد، به ایران داده شد و بسیار کوچک بود، به طوری ‌که فقط برای اهداف تحقیقاتی و به‌ ویژه آزمایش عایق‌سازها (Insulators) و خط دهنده‌ها (Liners) و تولید ایزوتوپ‌های محکم زنیک (Zinc) برای اهداف دارویی از آن استفاده می‌شد که البته چینی ها نیز بر اساس فشارهای آمریکا بر عهد خود پایبند نماندند.

همچنین در سال ۱۳۶۷ قراردادی بین ایران و آرژانتین جهت انتقال فن آوری غنی سازی اورانیوم منعقد شد. با پایان جنگ تحمیلی آرژانتین موافقت کرد که به متخصصین ایرانی در مؤسسه هسته‌ای خود به نام (Jose Balasero) آموزش دهد و اورانیوم به ارزش ۵/۵ میلیون دلار به ایران فروخت که در سال ۱۹۸۷ در رآکتور تهران مورد استفاده قرار گرفت. البته به‌هرحال دولت آرژانتین در فوریه ۱۹۹۲(۱۳۷۰)، اعلام کرد که به دلیل عدم امضای موافقتنامه حفاظت‌های هسته‌ای اقدام به لغو قرارداد فروش فناوری هسته‌ای به ارزش ۱۸ میلیون دلار به ایران کرده  است که منابع مطبوعاتی آرژانتین در همان زمان مطرح کردند که آرژانتین همکاری هسته‌ای خود با ایران را به علت فشارهای آمریکا قطع کرده است.

یک گروه از شرکت آلمانی (CENA) نیز در اواخر ۱۹۸۷ و اوایل ۱۹۸۸ (۱۳۶۶)، از ایران دیدن کرد و به نظر می‌رسید برای فروش فناوری ضروری برای راه‌اندازی و فعالیت‌های رآکتور مزبور و ارائه اورانیوم غنی‌شده به میزان ۲۰ درصد بعنوان جایگزینی برای مواد غنی‌شده سطح بالای آمریکا و نیز احتمالا اورانیوم غنی‌شده و فناوری عمل‌آوری مجدد پلوتونیوم موافق ایران را کسب کرده باشد که به هر حال آلمان نیز از این طرح انصراف داد .

پرونده ایران در شورای امنیت

انصراف آلمان و عدم قبول سایر دول غربی در همکاری با ایران باعث شد جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۹۸۹ (۱۳۶۸)  وارد رایزنی با روس ها شود که در نهایت در دی ماه ۱۳۷۳ منجر به انعقاد قراردادسنگین ۸۰۰ میلیون دلاری با روسیه شد، اگرچه روسها نیز بدلیل فشارهای امریکا تا سال ۱۳۷۷ بطور جدی نتوانستند برنامه‌های خود را عملیاتی کنند. 

با این وجود روی کار آمدن دولت جورج دبلیو بوش در ایالات متحده آمریکا، این کشور تلاش های گسترده ای را در جهت به تعطیلی کشیدن فعالیت های هسته‌ای ایران آغازکرد و فشارهای رژیم صهیونیستی و برخی دول اروپایی از طریق آژانس بین المللی انرژی اتمی و سازمان ملل باعث شد تا سپتامبر سال ۲۰۰۳ میلادی پرونده هسته ای ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی در وضعیت ویژه قرار گیرد .

در پی طرح پرونده ایران در شورای حکام و اولتیماتوم این شورا برای ارسال پرونده به شورای امنیت، در ماه های پایانی سال ۲۰۰۳ میلادی وزرای خارجه ۳ کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) به تهران آمدند و در سعدآباد مقرر شد که ایران فعالیت های هسته ای اش را معلق و پروتکل الحاقی NPT را امضا کند.

با امضاء تفاهم نامه هسته ای سعدآباد میان ایران و سه کشور اروپایی، فعالیت های هسته ای ایران به صورت اختیاری از سوی ایران، در جهت رفع سوء تفاهمات ایجاد شده میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی، به حال تعلیق درآمد.

سیاست وقت کشی دولت های اروپایی در راستای به تاخیر انداختن دستیابی ایران به تکنولوژی هسته ای و عدم اجرای مفاد همکاری دولت های اروپایی در جهت توسعه فناوری صلح آمیز هسته ای در ایران باعث شد تا ایران در تابستان ۱۳۸۴ هجری شمسی (۲۰۰۵ میلادی) با فک پلمپ مرکز یو. سی. اف اصفهان، فعالیت های هسته ای خود را از سر بگیرد.

آغازی دوباره

شاید این فک پلمپ آغاز جدیدی برای فعالیت های هسته ای ایران بود. فعالیت هایی که این بار تنها با تلاش دانشمندان داخلی به بار نشست.

وضعیتی که غرب برای ایران ایجاد کرد باعث شد جمهوری اسلامی ایران برای اجرای استراتژی خودکفایی در علوم، فناوری و صنعت هسته ای یک تصمیم نهایی اتخاذ کند و تلاش برای دسترسی به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای را به تنهایی دنبال کرد.

بر این اساس در بیستم فروردین ۱۳۸۵ ایران به فن آوری غنی سازی اورانیوم و راه اندازی یک زنجیره کامل غنی سازی در نطنز دست یافت. این خبر به صورت عمومی اعلام شد و این روز با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی در تقویم رسمی ایران روز ملی فن آوری هسته ای نام گذاری شد.

برنامه صلح آمیز هسته ای ایران از آن زمان تا کنون در  چهار محور متمرکز بوده و دستاوردهای بسیاری را داشته است. راکتورهای هسته ای، چرخه سوخت هسته ای، توسعۀ هسته‌ای در پزشکی، صنعت و کشاورزی و پسمانداری هسته ای و نظام ایمنی هسته ای چهار محور مذکور هستند.

دستاورهای هسته ای

رآکتورهای هسته ای خود به دو دسته راکتوهای هسته ای تحقیقاتی و رآکتوهای هسته ای تولید نیرو تقسیم می شوند.

 رآکتورهای هسته ای تحقیقاتی به عنوان اساسی‌ترین گام به سوی فعالیت ها و فناوری هسته ای محسوب می شوند. این رآکتورها اولین تبلور تحقق فناوری هسته ای به شمار می‌روند و پایۀ رشد سایر فناوری های هسته ای و غیر هسته ای نظیر آزمون مواد و مراحل صنعتی آن‌ها قرار گرفته اند. دستاوردهای ایران در این حوزه رآکتور تحقیقاتی تهران، رآکتور تحقیقاتی صفر قدرت آب سنگین، رآکتور تحقیقاتی مینیاتوری و  رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک بوده است .

رآکتور هسته ای تولید نیرو نیز از مهم‌ترین برنامه های کلان جمهوری اسلامی ایران در توسعۀ هسته ای و تولید برق هسته ای است. ساخت و توسعۀ نیروگاه های اتمی براساس نیاز کشور طبق مصوبۀ مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۸۴ بر مبنای تولید ۰۰۰/۲۰ مگاوات برق هسته ای تا سال ۲۰۲۰ طراحی شده است.

در پی فشارهای بسیاری که برای ساخت این نیروگاه‌ها در ایران پس از پیروزی انقلاب وارد شد، بالاخره بر اساس قرار منعقده مذکور بین ایران و روسیه، این کشور در تاریخ ۹ بهمن ماه ۱۳۸۶ حمل سوخت نیروگاه بوشهر کامل شد. کار بارگذاری سوخت نیروگاه بوشهر نیز در تاریخ ۳۱ مردادماه ۱۳۸۹ با حضور رئیس روس اتم و رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان انجام شد. دومین محموله سوخت نیروگاه بوشهر نیز در ۲۱ اردیبهشت ماه ۱۳۹۰ از روسیه به سمت بوشهر حمل شد. این سوخت به وزن ۳۰ تن بوده و برای فعالیت سال دوم نیروگاه است. سرانجام در تاریخ ۱۲ شهریورماه ۱۳۹۰ نیروگاه اتمی بوشهر با بخشی از ظرفیت خود و طی مراسمی با حضور رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان، رئیس روس اتم و وزیر انرژی روسیه به شبکه برق سراسری کشور متصل شد. از این رو، کشورمان سی و یکمین کشور دنیا است که به تولید برق هسته‌ای می پردازد.

 در راستای ساخت نیروگاه‌های جدید نیز رئیس سازمان انرژی اتمی در روز بیست فروردین ۱۳۸۶ (روز ملی فناوری هسته‌ای و ورود ایران به مرحلۀ غنی‌سازی صنعتی برای تولید سوخت هسته‌ای) اظهار داشت: مراحل طراحی و ساخت نیروگاه بومی ۳۶۰ مگاواتی در دارخوین با شتاب پیگیری می‌شود و مناقصه‌ دو واحد هزار مگاواتی و هم‌چنین مکان‌یابی برای نیروگاه‌های دیگر نیز اجراء خواهد شد.

بر همین اساس در سال ۱۳۹۳ نیز رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان قرارداد ساخت دو نیروگاه جدید در بوشهر را با روسیه منعقد کرد. پیش از این اعلام شده بود که ایران خواهان ساخت ۸ نیروگاه در کشور است و در آینده قراردادهای دیگر در این راستا بین ایران و کشورهای دیگر منعقد خواهد شد.

نکته قابل توجه در این راستا این است که به گفته رئیس سازمان انرژی اتمی در حال حاضر با توجه به پیشرفتهای ایران و برخلاف گذشته بسیاری از کشورها به دنبال همکاری های هسته ای با ایران هستند.

برنامۀ کلان دیگر در توسعۀ هسته‌ای ایران، خودکفائی در زمینۀ تولید سوخت هسته‌ای با توجه به تصمیم ساخت انواع نیروگاه‌های اتمی است. فعالیت های چرخۀ سوخت هسته ای شامل اکتشاف و استخراج اورانیوم، فراوری ترکیبات اورانیوم، غنی سازی اورانیوم و ساخت مجموعۀ سوخت است.

پروژۀ ساغند یزد نمود عینی فعالیت در زمینه استحصال اورانیوم از منابع طبیعی است. تأسیسات موجود در این کارخانه، اورانیوم را از عمق ۳۵۰ متری استخراج کرده و سپس در منطقۀ اردکان یزد پس از اعمال فرایندهای مختلف شیمیایی و فیزیکی به کیک زرد تبدیل می کند. آن چه در اصفهان تحت عنوان پروژۀ UCF انجام می گیرد، تبدیل کیک زرد به هگزافلوراید اورانیوم(UF۶)، اورانیوم فلزی و اکسید اورانیوم است. UF۶ خوراک اصلی کارخانه غنی سازی در نطنز است.

جمهوری اسلامی ایران در کنار برنامه ریزی عملیاتی برای ایجاد نیروگاه و تولید سوخت هسته ای، با ایجاد مراکز و آزمایشگاه‌های مختلف تحقیقاتی، تولیدی و خدماتی در استفادۀ صلح آمیز از انرژی هسته ای در حوزه های مختلف اهتمام کامل ورزیده است. بخشی از مهم‌ترین فعالیت‌های سازمان انرژی اتمی در این حوزه ها تولید رادیوایزوتوپ‌های مختلف؛ تولید رادیوداروهای مختلف؛ تولید انواع کیت های رادیودارویی؛ تولیدگندم موتانت وغیرموتانت، جو موتانت و غیرموتانت و پنبۀ موتانت؛ اصلاح گونه‌های کشاورزی با استفاده از روش های هسته ای؛ پرتودهی برای جلوگیری از ضایعات کشاورزی؛ انجام پژوهش جهت تهیۀ واکسن دامی با استفاده از روش های هسته ای؛ تولید نوارها و غلاف های پلیمری قابل انقباض حرارتی، تولید سیستم شمارش هسته‌ای با آشکارساز گایگر؛ تولید مولد پالس هسته‌ای؛ تولید دزیمتر جیبی و دزیمتر دیجیتال دستی؛ استریلیزاسیون محصولات بهداشتی؛ تولید انواع لیزرهای مورد نیاز؛ نشت یابی در لوله های انتقال نفت با استفاده از تکنیک کاربرد ردیاب‌های پرتوزا؛ طراحی و ساخت لامپ های نوری(بتالایت) برای کاربردهای مختلف؛ طراحی و ساخت سیستم هسته‌ای برای اندازه گیری خاکستر زغال سنگ جهت نشان دادن میزان مصرف ذغال سنگ در صنایع کشور است.

مقاومت؛ رمز حفظ توفیقات هسته ای

در این مسیر اقدامات گسترده بسیار زیاد دیگری نیز از سوی جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است. البته گذران چنین روندی در طول ۱۰ سال گذشته هزینه‌های سنگینی را برای جمهوری اسلامی ایران به همراه داشته است. ترور دانشمندان هسته ای ایران و همچنین تخریب و کارشکنی‌ها در روند فعالیت های هسته ای ایران و مهمتر از آن اعمال تحریم های هر روزه از سوی آمریکا و کشورهای غربی از مهمترین آنها بوده است.

اما صرف همین هزینه های سنگین عزم و اراده ایرانیان برای پافشاری بر حقوق قانونی شان را تقویت کرده است خصوصا که در این مسیر ارزشمندترین سرمایه های یک ملت یعنی نخبگان و دانشمندان آن هم فدا شده اند.

در حال حاضر ۶ قطعنامه شورای امنیت علیه ایران صادر شده است و همچنین تحریم های یک جانبه و چند جانبه بر علیه ایران تمام تلاش غرب برای توقف در دست‌یابی به آنچه بوده است که اکنون دستاوردهای هسته‌ای انقلاب اسلامی محسوب می شود.

ایران از حدود یک سال گذشته دور تازه ای از مذاکرات هسته ای را با کشورهای غربی آغاز کرده و به صورت هماهنگ همکاری‌هایی را نیز با آژانس بین المللی انرژی اتمی داشته اگرچه این همکاری ها اتفاق جدیدی نیست و جمهوری اسلامی از ابتدای فعالیت هسته ای همکاری جدی و اعتمادسازی را در چارچوب قوانین بین المللی با آژانس داشته است، بر اساس گزارش های آژانس در طول یک سال گذشته ایران به تمام تعهدات خود طبق توافق ژنو و توافقات صورت گرفته عمل کرده است. اکنون در ماه های پایانی مذاکرات و در آستانه سی و ششمین سالگرد پیروزی انقلاب شاید زمان آن رسیده باشد که آمریکا و طرف های غربی با نگاهی به دستاوردهای ایران همان طور که مسئولان کشورمان بارها تأکید کرده اند به دنبال روش های عاقلانه و عملی برای مواجهه با «ایران هسته ای» باشند.