توصیه‌ای که ۲۱ بار تکرار شده است...
مهم‌ترین توصیه رهبری به دولت یازدهم چیست؟
اگر چه توصیه‌های رهبر انقلاب در یک‌و‌نیم سال گذشته به مسئولین نظام در موضوعات گوناگون و متنوعی انجام شده‌اند و فهرستی طولانی را تشکیل می‌دهند، اما بی‌شک حدس زدن پربسامدترین آنها کار آسانی است: «توجه به ظرفیت‌های درونی کشور و استعدادهای ملت ایران».
به گزارش گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله العظمی خامنه ای؛ اگر چه توصیه‌های رهبر انقلاب در یک‌و‌نیم سال گذشته به مسئولین نظام در موضوعات گوناگون و متنوعی انجام شده‌اند و فهرستی طولانی را تشکیل می‌دهند، اما بی‌شک حدس زدن پربسامدترین آنها کار آسانی است: «توجه به ظرفیت‌های درونی کشور و استعدادهای ملت ایران».
این توصیه‌ای است که ایشان در جلسات خصوصی و عمومی با مسئولین حدود ۲۱ بار، مورد تأکید قرار داده‌اند: «دولتى‌ها هم بدانند که آنچه میتواند آنها را بر انجام وظیفه‌ى خودشان قادر کند تکیه بر نیروى داخلى است؛ تکیه بر نیروى مردم است. من بارها این را عرض کردم در جلسات عمومى و همچنین در جلسات خصوصى با مسئولین دولتى، نگاهشان به دست بیگانه نباشد.»
این توصیه‌ای است که ایشان در جلسات خصوصی و عمومی با مسئولین حدود ۲۱ بار، مورد تأکید قرار داده‌اند: «دولتى‌ها هم بدانند که آنچه میتواند آنها را بر انجام وظیفه‌ى خودشان قادر کند تکیه بر نیروى داخلى است؛ تکیه بر نیروى مردم است. من بارها این را عرض کردم در جلسات عمومى و همچنین در جلسات خصوصى با مسئولین دولتى، نگاهشان به دست بیگانه نباشد.»
*یکی از اولین توصیه‌ها در اولین روز دولت
اهمیت توجه دولتمردان به استعدادهای درونی ملت ایران در جهت‌گیری کلی نظام جمهوری اسلامی آن‌چنان است که رهبر معظم انقلاب در اولین روزی که دولت، مسئولیت سنگین اداره‌ی کشور را بر عهده می‌گیرد به آن اشاره می‌کنند و «خلع سلاح» در مقابل مشکلات را عاقبت کسانی می‌دانند که به بیرون کشور دل ببندند:
«درس بزرگی که ما از این فشارهای اقتصادی دریافت کردیم، این است که هرچه میتوانیم، باید به استحکام ساخت داخلی قدرت بپردازیم؛ هرچه میتوانیم، در درون، خودمان را مقتدر کنیم؛ دل به بیرون نبندیم. آنهائی که دل به بیرون ظرفیت ملت ایران میبندند، وقتی با یک چنین مشکلاتی مواجه شوند، خلع سلاح خواهند شد. ظرفیت‌های ملت ایران خیلی زیاد است. ما باید بپردازیم به استحکام ساخت درونی اقتدار ملی.»
در جدول زیر توصیه‌ها و تذکرات رهبر انقلاب به دولت یازدهم مبنی بر توجه به استعدادهای ملت ایران مرور شده است:
اهمیت توجه دولتمردان به استعدادهای درونی ملت ایران در جهت‌گیری کلی نظام جمهوری اسلامی آن‌چنان است که رهبر معظم انقلاب در اولین روزی که دولت، مسئولیت سنگین اداره‌ی کشور را بر عهده می‌گیرد به آن اشاره می‌کنند و «خلع سلاح» در مقابل مشکلات را عاقبت کسانی می‌دانند که به بیرون کشور دل ببندند:
«درس بزرگی که ما از این فشارهای اقتصادی دریافت کردیم، این است که هرچه میتوانیم، باید به استحکام ساخت داخلی قدرت بپردازیم؛ هرچه میتوانیم، در درون، خودمان را مقتدر کنیم؛ دل به بیرون نبندیم. آنهائی که دل به بیرون ظرفیت ملت ایران میبندند، وقتی با یک چنین مشکلاتی مواجه شوند، خلع سلاح خواهند شد. ظرفیت‌های ملت ایران خیلی زیاد است. ما باید بپردازیم به استحکام ساخت درونی اقتدار ملی.»
در جدول زیر توصیه‌ها و تذکرات رهبر انقلاب به دولت یازدهم مبنی بر توجه به استعدادهای ملت ایران مرور شده است:
* دو دیدگاه برای حل مشکلات کشور
یک ماه بعد، رهبر انقلاب در دیدار با اعضای مجلس خبرگان رهبری، درباره‌ی دو دیدگاه صاحب‌نظران برای حل مشکلات کشور سخن می‌گویند و مجدداً دیدگاهی که به مبانی و اصول انقلاب نزدیک‌تر است را نیز مشخص می‌کنند:
«بعضی میخواهند مشکلات را با کمک دیگران، با تکیه‌ی به دیگران، با رشوه دادن به دیگران، با تذلّل در مقابل دیگران حل کنند؛ بعضی‌ها هم نه، میخواهند مشکلات را با نیروی خودشان، با توان داخلی خودشان حل کنند - اعتقادمان این است که باید به تقویت ساخت درونی نظام اهمیت بدهیم؛ این اساس کار است. از درون، خودمان را باید تقویت کنیم. تقویت درونی با اندیشه‌ی کامل، با نگاه عاقلانه و خردمندانه چیزی است ممکن.»
*تحریم را به مذاکره گره نزنید
رهبر انقلاب، اگرچه گره زدن تحریم و مشکلات کشور به مذاکره را کاری نادرست می‌دانند، اما ضمن حمایت از تلاش‌ها و تحرک دیپلماسی دولت، آنان را به توجه به راه حل اصلی مشکلات کشور - که همان استفاده‌ی از ظرفیت‌های درون‌زای کشور است – فرامی‌خوانند. چهارچوبی که هم میتواند وعده‌های دولت یازدهم در آن محقق شود و هم کشور در مسیر رشد و پیشرفت به حرکت خود ادامه دهد:
«ما از تحرک دیپلماسی دولت حمایت میکنیم، پشتیبانی میکنیم. در کنار آمادگی‌های همه‌جانبه‌ی ملّت ایران - چه از لحاظ اقتصادی، چه از لحاظ امنیّت داخلی، چه از لحاظ استحکام ساخت درونی نظام اسلامی، چه از لحاظ وحدت ملّی و چه از لحاظ نظامی - به تلاش و تحرک دیپلماسی هم اهمیت میدهیم و حمایت میکنیم.»
«من همواره طرفدار ابتکار در سیاست خارجی و مذاکره بوده و هستم و توصیه‌ی همیشگی من به مسئولان این بوده که در سیاست خارجی و مبادلات بین‌المللی هرچه تلاش و ابتکار وجود دارد به کار بندند اما نباید نیازمندی‌های کشور و برخی مسایل همچون تحریم‌ها، به مذاکره گره زده شود.»
*رمز همیشگی موفقیت جمهوری اسلامی
شاید برخی چنین تصور کنند که این توصیه‌ی پرتکرار رهبر انقلاب مبنی بر تکیه‌ی به توانایی‌های ملت ایران، صرفاً تاکتیکی برای حل مشکلات فعلی و عبور از شرایط فشار و تحریم است. در حالی‌که از نظر ایشان، این باور عمیق به نقش مردم، ریشه در اصول و جهت‌گیری‌های انقلاب داشته و دارد. قاعده‌ای که عامل «تمام» پیروزی‌ها و ناکامی‌های نظام اسلامی را آشکار می‌سازد:
«هر جائی که مسئولین کشور توانائیهای مردم را شناختند و به کار گرفتند، ما موفق شدیم. هر جائی که ناکامی هست، به خاطر این است که ما نتوانستیم حضور مردم را در آن عرصه تأمین کنیم. ما مسائل حل نشده کم نداریم. در همه‌ی مسائل گوناگون کشور، مسئولین باید بتوانند راه‌هائی را برای حضور مردم پیدا کنند - همچنان که در عرصه‌ی بسیار دشوارِ جنگ این اتفاق افتاد، کسانی توانستند راه را باز کنند - در زمینه‌های گوناگون هم میشود، در اقتصاد هم میشود. اقتصاد کشور، تولید کشور میتواند به وسیله‌ی همت مردم، با پول مردم، با ابتکارهای مردم، با انگیزه‌های مردم، چندین برابر شکوفائی پیدا کند.»
«حضور مردم چه جوری است؟ این، همان نکته‌ی اصلی است. اینجاست که مسئولین باید زمینه‌ها را، مدلها را، فرمولهای عملی و قابل فهم عموم را، فرمولهای اعتمادبخش را برای مشارکت مردم فراهم کنند.»
«در دوران طاغوت میگفتند کشور صاحب دارد؛ صاحب کشور کیست؟ شاه؛ درحالی‌که او یک انگل و سربار و زیادی در کشور بود، نه صاحب کشور؛ صاحب کشور مردمند؛ بله، کشور صاحب دارد؛ صاحب کشور کیست؟ مردم. کار وقتی دست خود مردم سپرده شد، آن‌وقت کارها به سامان خواهد رسید. تدبیر مسئولان در هر برهه‌ای از زمان در دوران جمهوری اسلامی، باید این باشد؛ کارها با تدبیر، با برنامه‌ریزی، با ملاحظه‌ی همه‌ی ظرایف و دقایق در اختیار مردم گذاشته بشود؛ آن‌وقت کارها پیش خواهد رفت. ما هم از اوّل انقلاب تا امروز هر وقتی هر کاری را محوّل به مردم کردیم، آن کار پیش رفته است؛ هر کاری را انحصاری در اختیار مسئولان و رؤسا و مانند اینها قرار دادیم، کار متوقّف مانده است. نمیگوییم حالا همیشه هم متوقّف مانده امّا غالباً یا متوقّف یا کُند ]شده]؛ اگر متوقّف نمانده است، کُند پیش رفته است. امّا کار دست مردم که افتاد، مردم کار را خوب پیش میبرند.»
*روش امام و رهبری در هدایت نظام اسلامی
در زمینه‌ی حل مشکلات اقتصادی و باز کردن گره معضلات این حوزه نیز رهبر انقلاب چاره‌ی کار را در یک چیز مهم می‌دانند: «مردمی کردن اقتصاد». پیدا کردن «راه‌هایی برای حضور مردم در زمینه‌ی اقتصاد» یکی از مطالبات رهبر انقلاب از مسئولین در سال ۹۰ بود؛ که البته پاسخ درخوری هم به آن داده نشد.
دو سال بعد، سال ۹۲ سالی بود که انتظار می‌رفت با حضور حماسی مردم در دو عرصه‌ی سیاسی و اقتصادی آینده‌ی خوبی برای کشور در این دو حوزه رقم بخورد. اگرچه حماسه‌ی سیاسی با حضور پرشور ملت ایران در پای صندوق‌های رأی و مشارکت ۷۲ درصدی مردم در انتخابات محقق شد، اما بار حماسه‌ی اقتصادی بر زمین ماند.
روش امام و رهبری در هدایت نظام اسلامی اما فقط این نبوده و نیست که فقط به توصیه‌ی به حرکت بسنده کنند؛ بلکه جهت حرکت و اقدام لازم را هم نشان می‌دهند.[۹] در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی که در روزهای پایانی سال ۹۲ ابلاغ شد، یکی از محورهای اصلی، «مردم‌محوری» تعیین شده بود و رهبر انقلاب در مقدمه‌ی ابلاغیه، بار دیگر از مسئولین خواسته بودند که «راه‌هایی برای حضور مردم در جهاد مقدس اقتصادی» بیابند و با تهیه‌ی قوانین و مقررات و تدوین نقشه‌ی راه‌های لازم فرصت و زمینه را بر این امر فراهم سازند. موضوعی که در چند سخنرانی بعدی هم بارها مورد تأکید قرار گرفت و در این تأکیدها به فرمایش امیرالمؤمنین علیه‌السلام استناد شد که «یدالله مع‌الجماعة»هر جا مردم می‌آیند دست خدا هم هست:
«از ویژگی‌های سیاست‌های اقتصاد مقاومتی مردم‌محوری است که در این سیاست‌ها ملاحظه شده. تجربه هم به ما نشان میدهد، بیانات و معارف اسلامی هم تأکید میکند که هرجا مردم می‌آیند دست خدا هم هست. یَدُ اللهِ مَعَ الجَماعَة؛ هرجا مردم هستند، عنایت الهی و کمک الهی و پشتیبانی الهی هم هست؛ نشانه و نمونه‌ی آن، دفاع هشت‌ساله، نمونه‌ی آن خود انقلاب، و نمونه‌ی آن گذر از گردنه‌های دشوار این ۳۵ سال [است] چون مردم در میدان بودند، کارها پیش رفته؛ ما در زمینه‌ی اقتصادی به این کمتر بها دادیم.»
«اقتصاد ]مقاومتی[ درون‌زا است. درون‌زا است یعنی چه؟ یعنی از دل ظرفیّت‌های خود کشور ما و خود مردم ما میجوشد؛ رشد این نهال و این درخت، متّکی است به امکانات کشور خودمان؛ درون‌زا به این معنا است.»
«سال گذشته بیست‌ونهم بهمن، سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را به دستگاه‌های مختلف ابلاغ کردیم؛ امروز یک‌سال گذشته. اقتصاد مقاومتی برای کشور ضروری است؛ تحریم باشد هم لازم است، تحریم نباشد هم لازم است. آن‌روزی که تحریمی هم در این کشور وجود نداشته باشد، اقتصاد مقاومتی برای این کشور ضروری است، لازم است. ... اقتصاد مقاومتی یعنی در داخل کشور، ساختِ اقتصادی و بنای اقتصادی جوری باشد که از نیروهای مردم استفاده بشود، کمک واقعی گرفته بشود، برنامه‌ریزی بشود، تکیه‌ی مسئولان کشور بر این باشد که حرکت اقتصادی کشور را این‌جوری قرار بدهند.»
آیا مسئولین دولتی خواهند توانست مقدمات تحقق «حماسه‌ی اقتصادی» که تنها با ایجاد زمینه‌ی حضور مردم در عرصه‌ی اقتصاد کشور میسر می‌گردد را فراهم آورند؟ بی‌شک پیش از هر اقدامی مهم‌ترین عامل موفقیت آنها در این آزمون »ایمان و باور» به نیروی معجز‌ه‌آسای مردم خواهد بود.
انتهای پیام/
یک ماه بعد، رهبر انقلاب در دیدار با اعضای مجلس خبرگان رهبری، درباره‌ی دو دیدگاه صاحب‌نظران برای حل مشکلات کشور سخن می‌گویند و مجدداً دیدگاهی که به مبانی و اصول انقلاب نزدیک‌تر است را نیز مشخص می‌کنند:
«بعضی میخواهند مشکلات را با کمک دیگران، با تکیه‌ی به دیگران، با رشوه دادن به دیگران، با تذلّل در مقابل دیگران حل کنند؛ بعضی‌ها هم نه، میخواهند مشکلات را با نیروی خودشان، با توان داخلی خودشان حل کنند - اعتقادمان این است که باید به تقویت ساخت درونی نظام اهمیت بدهیم؛ این اساس کار است. از درون، خودمان را باید تقویت کنیم. تقویت درونی با اندیشه‌ی کامل، با نگاه عاقلانه و خردمندانه چیزی است ممکن.»
*تحریم را به مذاکره گره نزنید
رهبر انقلاب، اگرچه گره زدن تحریم و مشکلات کشور به مذاکره را کاری نادرست می‌دانند، اما ضمن حمایت از تلاش‌ها و تحرک دیپلماسی دولت، آنان را به توجه به راه حل اصلی مشکلات کشور - که همان استفاده‌ی از ظرفیت‌های درون‌زای کشور است – فرامی‌خوانند. چهارچوبی که هم میتواند وعده‌های دولت یازدهم در آن محقق شود و هم کشور در مسیر رشد و پیشرفت به حرکت خود ادامه دهد:
«ما از تحرک دیپلماسی دولت حمایت میکنیم، پشتیبانی میکنیم. در کنار آمادگی‌های همه‌جانبه‌ی ملّت ایران - چه از لحاظ اقتصادی، چه از لحاظ امنیّت داخلی، چه از لحاظ استحکام ساخت درونی نظام اسلامی، چه از لحاظ وحدت ملّی و چه از لحاظ نظامی - به تلاش و تحرک دیپلماسی هم اهمیت میدهیم و حمایت میکنیم.»
«من همواره طرفدار ابتکار در سیاست خارجی و مذاکره بوده و هستم و توصیه‌ی همیشگی من به مسئولان این بوده که در سیاست خارجی و مبادلات بین‌المللی هرچه تلاش و ابتکار وجود دارد به کار بندند اما نباید نیازمندی‌های کشور و برخی مسایل همچون تحریم‌ها، به مذاکره گره زده شود.»
*رمز همیشگی موفقیت جمهوری اسلامی
شاید برخی چنین تصور کنند که این توصیه‌ی پرتکرار رهبر انقلاب مبنی بر تکیه‌ی به توانایی‌های ملت ایران، صرفاً تاکتیکی برای حل مشکلات فعلی و عبور از شرایط فشار و تحریم است. در حالی‌که از نظر ایشان، این باور عمیق به نقش مردم، ریشه در اصول و جهت‌گیری‌های انقلاب داشته و دارد. قاعده‌ای که عامل «تمام» پیروزی‌ها و ناکامی‌های نظام اسلامی را آشکار می‌سازد:
«هر جائی که مسئولین کشور توانائیهای مردم را شناختند و به کار گرفتند، ما موفق شدیم. هر جائی که ناکامی هست، به خاطر این است که ما نتوانستیم حضور مردم را در آن عرصه تأمین کنیم. ما مسائل حل نشده کم نداریم. در همه‌ی مسائل گوناگون کشور، مسئولین باید بتوانند راه‌هائی را برای حضور مردم پیدا کنند - همچنان که در عرصه‌ی بسیار دشوارِ جنگ این اتفاق افتاد، کسانی توانستند راه را باز کنند - در زمینه‌های گوناگون هم میشود، در اقتصاد هم میشود. اقتصاد کشور، تولید کشور میتواند به وسیله‌ی همت مردم، با پول مردم، با ابتکارهای مردم، با انگیزه‌های مردم، چندین برابر شکوفائی پیدا کند.»
«حضور مردم چه جوری است؟ این، همان نکته‌ی اصلی است. اینجاست که مسئولین باید زمینه‌ها را، مدلها را، فرمولهای عملی و قابل فهم عموم را، فرمولهای اعتمادبخش را برای مشارکت مردم فراهم کنند.»
«در دوران طاغوت میگفتند کشور صاحب دارد؛ صاحب کشور کیست؟ شاه؛ درحالی‌که او یک انگل و سربار و زیادی در کشور بود، نه صاحب کشور؛ صاحب کشور مردمند؛ بله، کشور صاحب دارد؛ صاحب کشور کیست؟ مردم. کار وقتی دست خود مردم سپرده شد، آن‌وقت کارها به سامان خواهد رسید. تدبیر مسئولان در هر برهه‌ای از زمان در دوران جمهوری اسلامی، باید این باشد؛ کارها با تدبیر، با برنامه‌ریزی، با ملاحظه‌ی همه‌ی ظرایف و دقایق در اختیار مردم گذاشته بشود؛ آن‌وقت کارها پیش خواهد رفت. ما هم از اوّل انقلاب تا امروز هر وقتی هر کاری را محوّل به مردم کردیم، آن کار پیش رفته است؛ هر کاری را انحصاری در اختیار مسئولان و رؤسا و مانند اینها قرار دادیم، کار متوقّف مانده است. نمیگوییم حالا همیشه هم متوقّف مانده امّا غالباً یا متوقّف یا کُند ]شده]؛ اگر متوقّف نمانده است، کُند پیش رفته است. امّا کار دست مردم که افتاد، مردم کار را خوب پیش میبرند.»
*روش امام و رهبری در هدایت نظام اسلامی
در زمینه‌ی حل مشکلات اقتصادی و باز کردن گره معضلات این حوزه نیز رهبر انقلاب چاره‌ی کار را در یک چیز مهم می‌دانند: «مردمی کردن اقتصاد». پیدا کردن «راه‌هایی برای حضور مردم در زمینه‌ی اقتصاد» یکی از مطالبات رهبر انقلاب از مسئولین در سال ۹۰ بود؛ که البته پاسخ درخوری هم به آن داده نشد.
دو سال بعد، سال ۹۲ سالی بود که انتظار می‌رفت با حضور حماسی مردم در دو عرصه‌ی سیاسی و اقتصادی آینده‌ی خوبی برای کشور در این دو حوزه رقم بخورد. اگرچه حماسه‌ی سیاسی با حضور پرشور ملت ایران در پای صندوق‌های رأی و مشارکت ۷۲ درصدی مردم در انتخابات محقق شد، اما بار حماسه‌ی اقتصادی بر زمین ماند.
روش امام و رهبری در هدایت نظام اسلامی اما فقط این نبوده و نیست که فقط به توصیه‌ی به حرکت بسنده کنند؛ بلکه جهت حرکت و اقدام لازم را هم نشان می‌دهند.[۹] در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی که در روزهای پایانی سال ۹۲ ابلاغ شد، یکی از محورهای اصلی، «مردم‌محوری» تعیین شده بود و رهبر انقلاب در مقدمه‌ی ابلاغیه، بار دیگر از مسئولین خواسته بودند که «راه‌هایی برای حضور مردم در جهاد مقدس اقتصادی» بیابند و با تهیه‌ی قوانین و مقررات و تدوین نقشه‌ی راه‌های لازم فرصت و زمینه را بر این امر فراهم سازند. موضوعی که در چند سخنرانی بعدی هم بارها مورد تأکید قرار گرفت و در این تأکیدها به فرمایش امیرالمؤمنین علیه‌السلام استناد شد که «یدالله مع‌الجماعة»هر جا مردم می‌آیند دست خدا هم هست:
«از ویژگی‌های سیاست‌های اقتصاد مقاومتی مردم‌محوری است که در این سیاست‌ها ملاحظه شده. تجربه هم به ما نشان میدهد، بیانات و معارف اسلامی هم تأکید میکند که هرجا مردم می‌آیند دست خدا هم هست. یَدُ اللهِ مَعَ الجَماعَة؛ هرجا مردم هستند، عنایت الهی و کمک الهی و پشتیبانی الهی هم هست؛ نشانه و نمونه‌ی آن، دفاع هشت‌ساله، نمونه‌ی آن خود انقلاب، و نمونه‌ی آن گذر از گردنه‌های دشوار این ۳۵ سال [است] چون مردم در میدان بودند، کارها پیش رفته؛ ما در زمینه‌ی اقتصادی به این کمتر بها دادیم.»
«اقتصاد ]مقاومتی[ درون‌زا است. درون‌زا است یعنی چه؟ یعنی از دل ظرفیّت‌های خود کشور ما و خود مردم ما میجوشد؛ رشد این نهال و این درخت، متّکی است به امکانات کشور خودمان؛ درون‌زا به این معنا است.»
«سال گذشته بیست‌ونهم بهمن، سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را به دستگاه‌های مختلف ابلاغ کردیم؛ امروز یک‌سال گذشته. اقتصاد مقاومتی برای کشور ضروری است؛ تحریم باشد هم لازم است، تحریم نباشد هم لازم است. آن‌روزی که تحریمی هم در این کشور وجود نداشته باشد، اقتصاد مقاومتی برای این کشور ضروری است، لازم است. ... اقتصاد مقاومتی یعنی در داخل کشور، ساختِ اقتصادی و بنای اقتصادی جوری باشد که از نیروهای مردم استفاده بشود، کمک واقعی گرفته بشود، برنامه‌ریزی بشود، تکیه‌ی مسئولان کشور بر این باشد که حرکت اقتصادی کشور را این‌جوری قرار بدهند.»
آیا مسئولین دولتی خواهند توانست مقدمات تحقق «حماسه‌ی اقتصادی» که تنها با ایجاد زمینه‌ی حضور مردم در عرصه‌ی اقتصاد کشور میسر می‌گردد را فراهم آورند؟ بی‌شک پیش از هر اقدامی مهم‌ترین عامل موفقیت آنها در این آزمون »ایمان و باور» به نیروی معجز‌ه‌آسای مردم خواهد بود.
انتهای پیام/
