به گزارش
خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران، شهر سُلطانیه یکی از شهرهای استان زنجان است که در ۴۳ کیلومتری شهر زنجان واقع است. به گواهی منابع تاریخی موجود، شهر سلطانیه نخستین بار در دوره ایلخانان مغول بنا شده‌است. از آثار مهم معماری ایرانی و اسلامی در شهر سلطانیه، گنبد سلطانیه است.
شهر سلطانیه پایتخت آن زمان ایلخانیان بود و اولجایتو معروف به سلطان محمد خدابنده پادشاه مغول، در سال ۷۰۲ هجری قمری دستور به ساخت این گنبد را داد و بوسیله ۳۰۰۰ کارگر طی ۱۰ سال توسط (در سال ۷۱۲ هجری قمری) این بنا را به اتمام رساند.
بعضی از مورخان در مورد علت ساخت این گنبد و بنای عظیم سلطانیه این را عنوان کرده اند که سلطان محمد خدابنده قصد داشت اجساد مطهر امام علی (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) را از آرامگاه‌های خود به آنجا منتقل کند ولی به علت خوابی که دید از کار خود منصرف شد.
دیگر ابهاماتی که درباره این گنبد در کتب تاریخی به چشم می‌خورد، حدس هایی هست که به علت وجود دالان های تو در تویی در سردابه گنبد سلطانیه است به احتمال زیاد محل اجرای مراسم خاصی بوده است.
حتی گمان‌ها به این حد رسیده است که سلطان محمد خدابنده را پس از مدتی از اسلام دور شده فرض می‌کنند و گفته می‌شود دوباره شمن (نوعی بت پرست) شده و این دالان‌ها و فضاها برای اجرای مراسم مذهبی خاص پس از مرگ وی بوده است، که پر بیراه نیست. البته جسد وی در کوه‌های اطراف دفن شده است، به جای دفن در سردابه!
بزرگترین گنبد آجری جهان، همین گنبد سلطانیه است، گنبدی عظیمی که یک پوشش سراسری دارد که از دور به رنگ نیلگون در پهنه دشت وسیع سلطانیه دیده می‌شود. بدنه اصلی گنبد سلطانیه و کل بنا از آجر ساخته شده که هشت ضلعی است و طول هر ضلع آن ۸۰ گز است. تزیینات گنبد با روکش کاشی های فیروزه ای و لاجوردی و به شیوه معرق کاری است.
بنا شامل فضای گنبدخانه، تربتخانه و سردابه است و پلان بنا در طبقات همکف و اول با احتساب فضاهای اطراف مرتبط ، شبیه به مستطیل است اما ادامه مجموعه در طبقات دوم و سوم دارای پلان هشت ضلعی است.
گنبدخانه بصورت دو جداره است که نخستین گنبد بدین شکل و سیاق در جهان به حساب می آید. ضخامت گنبد ۱۶۰ سانتی متر و فضای خالی بین دو پوسته ۶۰ سانتی متر است. در هر زوایه از اضلاع در طبقه سوم که همان پشت بام گنبدخانه است، مناره ای ساخته شده که با توجه به هشت ضلعی بودن پشت بام هشت مناره وجود دارد.
تربتخانه با طول ضلع ۶۰/۱۷ متر و عرض ۸/۷ متر بصورت یک مستطیل در آمده است که ارتفاعش ۱۶ متر و محراب در این قسمت وجود دارد.
سردابه که ورودی آن در ایوان جنوبی تربتخانه است سومین فضای این بنا به شمار می‌آید. وسط سردابه محل قبر و در طرفین آن دو فضای کوچک وجود دارد.
تزیینات مختلفی که در گنبد سلطانیه بکار برده شده اعم از گچ بری، کاشی کاری، کتیبه نویسی، تزیینات رنگ و نقاشی، تزیینات سنگی و چوبی، فوق العاده دقیق و ظریف انجام شده و این بنا را از این حیث نیز در بالاترین رتبه‌ها قرار داده است. در سقف ایوان های ۲۴ گانه طبقه دوم بنا، تزیینات گچ بری کار شده است که در بناهای اسلامی از زیباترین نمونه‌ها به شمار می‌رود.
سطح پیچیده و مفصل از هنر کاشی کاری برای نخستین بار در تاریخ معماری اسلامی نیز، در آرامگاه سلطانیه، استفاده شده است.
ساعت آفتابی در اسکلت گنبد سلطانیه وجود دارد که مختصات هشت ضلعی این ساختمان را به همین خاطر می‌دانند که زمان اذان ظهر بوسیله تابش نور از سوراخ گنبد اصلی حساب می‌شد و همچنین نور پنجره‌های بزرگ ساعت و نوری که از پنجره های کوچک می‌تبد حدود دقیقه را مشخص می‌سازد. که علت اصلی ساخت چنین ساعتی مقید بودن مسلمانان برای اندازه گیری دقیق زمان جهت اجرای مراسم مذهبی می‌توان دانست.
گنبد کلیسای سانتاماریا دلفیوره در شهر فلورانس مهمترین اثریست که به تقلید از گنبد سلطانیه بیش از صد سال بعد از آن ساخته شده است.
میراث جهانی یونسکو در سال ۲۰۰۵ میلادی شهر و همچنین گنبد سلطانیه در فهرست خود به ثبت رسانده است.
انتهای پیام/
