توسعه فناوری اختلاط در پژوهشگاه صنعت نفت/ طراحی واحد اختلاط پيوسته نفت خام برای پايانه صادراتی خارگ
زاهدي عبقري گفت: در حال حاضر براساس قرارداد شركت پايانه‌هاي نفتي كشور و پژوهشگاه صنعت نفت، مشغول طراحي واحد اختلاط پيوسته نفت خام براي پايانه صادراتي خارگ هستيم که هدف از طراحي اين واحدها تنوع‌بخشي به سبد صادراتي كشور و تهيه نفت خام مورد تقاضاي بازار جهاني است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران؛ ايران داراي مخازن عظيم نفت سبك، سنگين، فوق‌سنگين و ميعانات گازي است كه بخشي از اين هيدروكربن‌هاي باارزش در داخل كشور پالايش شده و به مصرف داخلي مي‌رسد و بخشي از آن نيز صادر مي‌شود.
باتوجه به محدود بودن منابع هيدروكربني و ارزش فراوان آنها، استفاده بهينه از اين منابع خدادادي و بيشترين بهره‌وري از آن، اهميت بالايي دارد. معمولا نفت خام‌هاي توليدي ميادين و چاه‌هاي مختلف، داراي شرايط و خواص متفاوت هستند و براي تصفيه در پالايشگاه‌ها، بايد خواص مختلفي مانند دانسيته، ميزان گوگرد، ويسكوزيته و ... آنها تنظيم شود كه معمولا اين عمليات با اختلاط نفت خام‌هاي مختلف صورت مي‌گيرد. به عنوان مثال، امكان پالايش نفت فوق سنگين در هر پالايشگاهي وجود ندارد و جهت فرآورش لازم است كه آن را با نفت سبك‌تر و يا حتي ميعانات گازي مخلوط كرد تا نفت خامي با كيفيتي مشخص، حاصل شود.
از ديگر سو، فرآورده‌هاي نفتي يك پالايشگاه، از واحدهاي مختلف فرآيندي و با كيفيتي مشخص حاصل مي‌شوند. براي به دست آوردن فرآورده‌هاي نفتي با كيفيت استاندارد و صرفه اقتصادي، اختلاط در مخازن محصول پالايشگاه‌ها نيز صورت مي‌پذيرد.
علاوه بر دو مورد ياد شده، در مواقعي ممكن است فروش و يا مصرف نفت خام و يا ميعانات گازي كم شود كه در اين شرايط، اختلاط آن با ساير نفت خام‌ها و يا برش‌هاي نفتي ديگر مي‌تواند راه‌گشاي مناسبي براي مشكل مقطعي پيش آمده، باشد.
فناوري اختلاط نفت خام و فرآورده، از جمله فناوري‌هاي توسعه داده شده در پژوهشگاه صنعت نفت است كه علاوه بر كاربرد در بخش صادرات نفت خام، قابليت استفاده در تمامي واحدهاي نفتي را، كه به نوعي بايد عمليات اختلاط در آنها انجام مي شود، دارد.
سرود زاهدي عبقري پژوهشگر گروه پژوهش توسعه و كنترل فرآيندها در پژوهشكده توسعه فرآيند و فناوري تجهيزات پژوهشگاه صنعت نفت در گفتگو با باشگاه خبرنگاران، درباره قابليت‌هاي اين فناوري، اظهار داشت: فناوري اختلاط نفت خام و فرآورده در کشور صرفه اقتصادي و سودآوري را به همراه دارد به طوریکه كاربردهاي گوناگون آن در صنعت مطرح شده است.
عبقري تصریح کرد: پژوهشگاه صنعت نفت اطلاعات گسترده‌اي درباره انواع نفت خام‌هاي كشور دارد و در كنار آن، از واحدهاي پالايشگاهي و آزمايشگاهي بسيار مجهزي در عمليات بررسي نفت خام و فرآورده‌ها برخوردار است.
پژوهشگر گروه پژوهش توسعه و كنترل فرآيندها افزود: در مرحله اول، براي توسعه فناوري اختلاط، نرمافزار RIPI Blend را توسعه داديم كه مي‌تواند ضمن شناسايي خواص نفت خام و فرآورده‌هاي نفتي، اختلاط بهينه آنها را براي رسيدن به نفت خام و فرآورده مورد نظر، در سريع‌ترين زمان ممكن به انجام برساند.
همچنین نرمافزار RIPI Blend نرم‌افزاري ملي و داخلي است كه قابليت‌هايي نظير شناسايي نفت خام و برش‌هاي نفتي؛ محاسبه خواص مخلوط حاصل از چند نفت خام و يا برش نفتي؛ بهينه‌سازي اختلاط نفت خام و برش‌هاي نفتي براي صادرات و يا توليد و توزيع در كشور و نيز محاسبه ميزان گوگرد در برش‌ها را دارد.
عقبری تاکید کرد: اين نرمافزار علاوه بر اين مي‌تواند ميزان محصولات پالايشگاه‌ها را از مشخصات خوراك ورودي تخمين بزند؛ تاثير تغيير خوراك بر واحدهاي مختلف را برآورد كند و توليد سوخت‌هاي استراتژيك مانند بنزين با كيفيت مطلوب را به حداكثر برساند و به اين طريق از زمان و هزينه اختلاط در پالايشگاه بكاهد.
عبقري ادامه داد: با استفاده از اين نرمافزار، به راحتي و با دقت بالا مي توان درصد اختلاط نفت خام‌هاي با كيفيت‌هاي مختلف را براي رسيدن به نفت مورد نظر بدست آورد، در حالي كه بدون آن، درصد‌هاي مختلف اختلاط، مي‌بايد به شيوه آزمون و خطا در آزمايشگاه به دست آيد كه نيازمند زمان و هزينه بسيار بالايي است.
وي با اشاره به اينكه RIPI Blend علاوه بر آزمايشگاه‌هاي شناسايي نفت خام پژوهشگاه صنعت نفت، در تعيين تاثيرات تغيير خوراك درپالايشگاه‌هاي مختلف از جمله پالايشگاه آبادان نيز مورد آزمون قرار گرفته، گفت: در حال حاضر براساس قرارداد شركت پايانه‌هاي نفتي كشور و پژوهشگاه صنعت نفت، مشغول طراحي واحد اختلاط پيوسته نفت خام براي پايانه صادراتي خارگ هستيم.
عبقري در توضيح بيشتر فرايند اختلاط اظهار داشت: بطوركلي فرايند اختلاط نفت خام به دو روش پيوسته و ناپيوسته امكان پذير است كه هريك داراي كاربرد، مزايا و محدوديت‌هايي است. در روش ناپيوسته كه روشي سنتي به شمار مي‌رود، سيستم كنترلي پيچيده اي وجود ندارد و اختلاط در مخزن انجام مي‌شود.
وی ادامه داد: همچنین در اين روش، عليرغم اينكه سادگي سيستم ابزاردقيق و كنترلي آن، باعث كاهش هزينة اختلاط مي‌شود، اما يكي از ملزومات فرايندي، ايجاد مخازن محصول با حجم مناسب است كه عاملي براي افزايش قيمت و هزينه به شمار مي‌آيد، به همين دليل، دارندگان تجهيزات اختلاط، با توجه به امكانات و محدوديت‌هاي خود در زمينة سرمايه‌گذاري، هنگامي اين روش را ترجيح مي‌دهند كه هدف آنان توليد محموله‌هاي خيلي بزرگ نباشد.
عقبری افزود: روش دوم، يا پيوسته روشي جديدتر و دقيق‌تر و مجهز به سيستم‌هاي كنترلي ديجيتال بوده و امكان به كار گيري رايانه و نرم‌افزارهاي كنترل كننده را براي كنترل فرايند مهيا مي‌كند. دقت اين سيستم تا 5/99 درصد است و نسبت‌هاي معين از انواع نفت خام، به وسيلة سيستم كنترلي و به طور خودكار برداشته شده و در" هدرو تجهيز اختلاط‌گر همزمان" (Inline Mixer) با يكديگر مخلوط و يكنواخت مي‌شود.
وی خاطرنشان کرد: اين سيستم قابليت ارسال مستقيم محصول به كشتي يا مصرف كننده را دارد وبه همين دليل، وجود مخزن محصول، از ملزومات فرايندي نيست و هنگامي كه حجم‌هاي توليدي بالا مورد انتظار باشد، هزينة ايجاد مخازن حجيم را تحميل نخواهد كرد.
به گفته عبقري، امروزه با وجود تغييرات گسترده در كيفيت نفت‌هاي خام و تنوع نياز مشتريان، استفاده از اين واحدها براي توليد نفت خام با كيفيت مشخص، با استقبال روبرو شده و در كشور ما نيز، با توجه به تغييرات كيفيت نفت و لزوم تنوع‌بخشي به سبد صادراتي نفت خام، طراحي، ساخت و راه‌اندازي اين واحد در دستور كار مجموعه نفت قرار گرفته است كه طراحي آن را پژوهشگاه صنعت نفت بر عهده دارد.
وي هدف از طراحي اين واحدها را تنوع‌بخشي به سبد صادراتي كشور و تهيه نفت خام مورد تقاضاي بازار جهاني بيان مي‌كند و مي‌گويد: كاهش زمان و هزينه اختلاط نفت خام و افزايش قدرت بازاريابي از ديگر نتايج ايجاد اين واحدهاست.
عبقري مهم‌ترين مزيت فناوري اختلاط را دقت بالاي آن ذكر مي‌كند و معتقد است كه در صورت ساخت، راه‌اندازي و استفاده از اين واحدها، ارزش افزوده صادرات محصول حدود 2 دلار به ازاي هر بشكه خواهد بود كه مبلغ قابل توجهي است.
وي زمينه‌هاي استفاده و بهره‌برداري از اين فناوري را، علاوه بر بخش صادرات نفت خام، تمامي واحدهاي نفتي اعلام مي‌كند كه در آنها اختلاط انجام مي‌شود و ادامه مي‌دهد: نمونه بارز چنين نيازي بخش تانك‌هاي محصولات پالايشگاهي است كه با استفاده از اين فناوري مي‌توان فرآورده‌هاي نفتي با مشخصات استاندارد را در كمترين زمان و با كمترين هزينه توليد كرد.
انتهای پیام/
باتوجه به محدود بودن منابع هيدروكربني و ارزش فراوان آنها، استفاده بهينه از اين منابع خدادادي و بيشترين بهره‌وري از آن، اهميت بالايي دارد. معمولا نفت خام‌هاي توليدي ميادين و چاه‌هاي مختلف، داراي شرايط و خواص متفاوت هستند و براي تصفيه در پالايشگاه‌ها، بايد خواص مختلفي مانند دانسيته، ميزان گوگرد، ويسكوزيته و ... آنها تنظيم شود كه معمولا اين عمليات با اختلاط نفت خام‌هاي مختلف صورت مي‌گيرد. به عنوان مثال، امكان پالايش نفت فوق سنگين در هر پالايشگاهي وجود ندارد و جهت فرآورش لازم است كه آن را با نفت سبك‌تر و يا حتي ميعانات گازي مخلوط كرد تا نفت خامي با كيفيتي مشخص، حاصل شود.
از ديگر سو، فرآورده‌هاي نفتي يك پالايشگاه، از واحدهاي مختلف فرآيندي و با كيفيتي مشخص حاصل مي‌شوند. براي به دست آوردن فرآورده‌هاي نفتي با كيفيت استاندارد و صرفه اقتصادي، اختلاط در مخازن محصول پالايشگاه‌ها نيز صورت مي‌پذيرد.
علاوه بر دو مورد ياد شده، در مواقعي ممكن است فروش و يا مصرف نفت خام و يا ميعانات گازي كم شود كه در اين شرايط، اختلاط آن با ساير نفت خام‌ها و يا برش‌هاي نفتي ديگر مي‌تواند راه‌گشاي مناسبي براي مشكل مقطعي پيش آمده، باشد.
فناوري اختلاط نفت خام و فرآورده، از جمله فناوري‌هاي توسعه داده شده در پژوهشگاه صنعت نفت است كه علاوه بر كاربرد در بخش صادرات نفت خام، قابليت استفاده در تمامي واحدهاي نفتي را، كه به نوعي بايد عمليات اختلاط در آنها انجام مي شود، دارد.
سرود زاهدي عبقري پژوهشگر گروه پژوهش توسعه و كنترل فرآيندها در پژوهشكده توسعه فرآيند و فناوري تجهيزات پژوهشگاه صنعت نفت در گفتگو با باشگاه خبرنگاران، درباره قابليت‌هاي اين فناوري، اظهار داشت: فناوري اختلاط نفت خام و فرآورده در کشور صرفه اقتصادي و سودآوري را به همراه دارد به طوریکه كاربردهاي گوناگون آن در صنعت مطرح شده است.
عبقري تصریح کرد: پژوهشگاه صنعت نفت اطلاعات گسترده‌اي درباره انواع نفت خام‌هاي كشور دارد و در كنار آن، از واحدهاي پالايشگاهي و آزمايشگاهي بسيار مجهزي در عمليات بررسي نفت خام و فرآورده‌ها برخوردار است.
پژوهشگر گروه پژوهش توسعه و كنترل فرآيندها افزود: در مرحله اول، براي توسعه فناوري اختلاط، نرمافزار RIPI Blend را توسعه داديم كه مي‌تواند ضمن شناسايي خواص نفت خام و فرآورده‌هاي نفتي، اختلاط بهينه آنها را براي رسيدن به نفت خام و فرآورده مورد نظر، در سريع‌ترين زمان ممكن به انجام برساند.
همچنین نرمافزار RIPI Blend نرم‌افزاري ملي و داخلي است كه قابليت‌هايي نظير شناسايي نفت خام و برش‌هاي نفتي؛ محاسبه خواص مخلوط حاصل از چند نفت خام و يا برش نفتي؛ بهينه‌سازي اختلاط نفت خام و برش‌هاي نفتي براي صادرات و يا توليد و توزيع در كشور و نيز محاسبه ميزان گوگرد در برش‌ها را دارد.
عقبری تاکید کرد: اين نرمافزار علاوه بر اين مي‌تواند ميزان محصولات پالايشگاه‌ها را از مشخصات خوراك ورودي تخمين بزند؛ تاثير تغيير خوراك بر واحدهاي مختلف را برآورد كند و توليد سوخت‌هاي استراتژيك مانند بنزين با كيفيت مطلوب را به حداكثر برساند و به اين طريق از زمان و هزينه اختلاط در پالايشگاه بكاهد.
عبقري ادامه داد: با استفاده از اين نرمافزار، به راحتي و با دقت بالا مي توان درصد اختلاط نفت خام‌هاي با كيفيت‌هاي مختلف را براي رسيدن به نفت مورد نظر بدست آورد، در حالي كه بدون آن، درصد‌هاي مختلف اختلاط، مي‌بايد به شيوه آزمون و خطا در آزمايشگاه به دست آيد كه نيازمند زمان و هزينه بسيار بالايي است.
وي با اشاره به اينكه RIPI Blend علاوه بر آزمايشگاه‌هاي شناسايي نفت خام پژوهشگاه صنعت نفت، در تعيين تاثيرات تغيير خوراك درپالايشگاه‌هاي مختلف از جمله پالايشگاه آبادان نيز مورد آزمون قرار گرفته، گفت: در حال حاضر براساس قرارداد شركت پايانه‌هاي نفتي كشور و پژوهشگاه صنعت نفت، مشغول طراحي واحد اختلاط پيوسته نفت خام براي پايانه صادراتي خارگ هستيم.
عبقري در توضيح بيشتر فرايند اختلاط اظهار داشت: بطوركلي فرايند اختلاط نفت خام به دو روش پيوسته و ناپيوسته امكان پذير است كه هريك داراي كاربرد، مزايا و محدوديت‌هايي است. در روش ناپيوسته كه روشي سنتي به شمار مي‌رود، سيستم كنترلي پيچيده اي وجود ندارد و اختلاط در مخزن انجام مي‌شود.
وی ادامه داد: همچنین در اين روش، عليرغم اينكه سادگي سيستم ابزاردقيق و كنترلي آن، باعث كاهش هزينة اختلاط مي‌شود، اما يكي از ملزومات فرايندي، ايجاد مخازن محصول با حجم مناسب است كه عاملي براي افزايش قيمت و هزينه به شمار مي‌آيد، به همين دليل، دارندگان تجهيزات اختلاط، با توجه به امكانات و محدوديت‌هاي خود در زمينة سرمايه‌گذاري، هنگامي اين روش را ترجيح مي‌دهند كه هدف آنان توليد محموله‌هاي خيلي بزرگ نباشد.
عقبری افزود: روش دوم، يا پيوسته روشي جديدتر و دقيق‌تر و مجهز به سيستم‌هاي كنترلي ديجيتال بوده و امكان به كار گيري رايانه و نرم‌افزارهاي كنترل كننده را براي كنترل فرايند مهيا مي‌كند. دقت اين سيستم تا 5/99 درصد است و نسبت‌هاي معين از انواع نفت خام، به وسيلة سيستم كنترلي و به طور خودكار برداشته شده و در" هدرو تجهيز اختلاط‌گر همزمان" (Inline Mixer) با يكديگر مخلوط و يكنواخت مي‌شود.
وی خاطرنشان کرد: اين سيستم قابليت ارسال مستقيم محصول به كشتي يا مصرف كننده را دارد وبه همين دليل، وجود مخزن محصول، از ملزومات فرايندي نيست و هنگامي كه حجم‌هاي توليدي بالا مورد انتظار باشد، هزينة ايجاد مخازن حجيم را تحميل نخواهد كرد.
به گفته عبقري، امروزه با وجود تغييرات گسترده در كيفيت نفت‌هاي خام و تنوع نياز مشتريان، استفاده از اين واحدها براي توليد نفت خام با كيفيت مشخص، با استقبال روبرو شده و در كشور ما نيز، با توجه به تغييرات كيفيت نفت و لزوم تنوع‌بخشي به سبد صادراتي نفت خام، طراحي، ساخت و راه‌اندازي اين واحد در دستور كار مجموعه نفت قرار گرفته است كه طراحي آن را پژوهشگاه صنعت نفت بر عهده دارد.
وي هدف از طراحي اين واحدها را تنوع‌بخشي به سبد صادراتي كشور و تهيه نفت خام مورد تقاضاي بازار جهاني بيان مي‌كند و مي‌گويد: كاهش زمان و هزينه اختلاط نفت خام و افزايش قدرت بازاريابي از ديگر نتايج ايجاد اين واحدهاست.
عبقري مهم‌ترين مزيت فناوري اختلاط را دقت بالاي آن ذكر مي‌كند و معتقد است كه در صورت ساخت، راه‌اندازي و استفاده از اين واحدها، ارزش افزوده صادرات محصول حدود 2 دلار به ازاي هر بشكه خواهد بود كه مبلغ قابل توجهي است.
وي زمينه‌هاي استفاده و بهره‌برداري از اين فناوري را، علاوه بر بخش صادرات نفت خام، تمامي واحدهاي نفتي اعلام مي‌كند كه در آنها اختلاط انجام مي‌شود و ادامه مي‌دهد: نمونه بارز چنين نيازي بخش تانك‌هاي محصولات پالايشگاهي است كه با استفاده از اين فناوري مي‌توان فرآورده‌هاي نفتي با مشخصات استاندارد را در كمترين زمان و با كمترين هزينه توليد كرد.
انتهای پیام/
