این مسجد، همچون بسیاری دیگر از مساجد جامع دارای درهای ورودی متعدد می باشد. ورودی اصلی مسجد که شمالی بوده، فعلاً در کنار مناره است و چندان کهن نیست و گمان می رود همزمان با الحاق منار، احداث شده باشد و مستقیماً به شبستان باز می شود.

  علاوه بر منار و سردر، دو اطاق در قسمت غربی مسجد وجود دارد که معماری آن قدیمی است و با توجه به مصالح آن به نظر می آید که همزمان با ساختمان مسجد، ساخته شده است. 

در تاریخانه دامغان هم، نظیر این شبستان زمستانی بوده که فعلاً بدون پوشش می باشد  

مسجد جامع فهرج، کلاً از خشت خام با ابعاد بزرگ ساخته شده است(خشتهایی به اندازه ۵×۳۲×۳۲ ـ آنگونه که در عصر ساسانی مرسوم بوده) و نمای سیمگل (گل رس، ریگ روان و خاکه کاه) و گلریگ و چفت های گچی است. برای آرایش نما، از طاقچه های کوچک با پوشش شکنجی و نقش های شکنجی و دالبری استفاده شده و در جایی، نقشی از کنگره های تخت جمشید نیز دیده می شود که وجود آن در معماری آن زمان، آن هم در مسجد، شگفت آور است.

یکی از مشخصات جالب این مسجد، نقش درهای ساسانی است که با گچ، بر روی دیوار شرقی ساخته اند و به نظر می آید چون نصب در های مجلل و آراسته در بنا های صدر اسلام معمول نبوده، معمار باذوق مسجد خواسته است سندی از در های زیبای کهن به دست آیندگان بدهد

کار بهره گیری از ساختمان های بوم آورد در این مسجد بدان جا کشیده شده است که به جای کاه در کاهگل( که شاید در فهرج کمیاب بوده)، ژاژ(خار شتر- آدور) آسیا شده به کار برده اند و همین کار اندودها را از آسیب موریانه برکنار داشته است.

این اثر در تاریخ ۳۰ آذر ۱۳۴۹ با شمارهٔ ثبت ۹۰۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است وکماکان زنده و پویا بوده و در آن نماز برپای می شود.

 انتهای پیام/س