به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران به نقل از مهر، زمین و باغات حاصلخیز گیلان که دارای ظرفیت های ویژه است، بستر مناسبی برای کشت محصولاتی همچون برنج، چای، زیتون، فندق و بادام بوده و علاوه بر کشاورزی، ظرفیت فعالیتهای جانبی و وابسته به کشاورزی را نیز دارد. یکی از این فعالیتها صنعت نوغانداری و تولید ابریشم است که در بین خانواده‌های گیلانی ریشه دار بوده و از سالهای بسیار دور به عنوان یکی از ارکان درآمد زایی محسوب می شده است تا جایی که دردوره صفویه این صنعت در زمره صنایع برتر کشور بوده و صادرات ابریشم از گیلان بسیار رواج داشته است.

وجود توتستان‌های بسیار، به عنوان منبع غذایی کرم ابریشم و شرایط آب و هوایی مناسب گیلان این استان را به عنوان اصلی ترین مرکز کرم ابریشم و تولید پیله‌تر مطرح کرده است. نوغانداری در واقع تامین کننده ماده اولیه برای صنایع بزرگ و خانگی مانند ابریشم کشی و قالیبافی محسوب می شود و در کنار تمام مزیت‌های اقتصادی و کمکی که به رونق صنایع وابسته می‌کند می‌تواند به عنوان یک «شغل هنری» نیز مورد توجه قرار گیرد.

اما این فعالیت از ابتدای دهه ۸۰ روبه افول گذاشته و هر سال شرایط نگران کننده تری را به خود گرفته است تا جایی که کشاورزان بسیاری توتستان‌های خود را به دلیل نبود شرایط پرورش کرم ابریشم‌‌ رها کرده اند.

رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور در گفتگو با خبرنگار مهر به پیشنیه این شغل در گیلان اشاره می‌کند و می‌گوید: نوغانداری یکی از مشاغل قدیمی و مورد اقبال مردم در طول سال‌های متمادی بوده و همیشه نقشی موثر در بنیان‌های اقتصادی خانوارهای روستایی داشته است.

علیرضا داداش‌پور توضیح می‌دهد: کار پرورش کرم ابریشم فقط ۴۵ تا۵۰ روز طول می‌کشد و پیله‌تر ابریشم وارد بازار شده و بعد آن کشاورزان به درآمد می‌رسند . علاوه بر آن سرمایه اولیه زیادی نیز نمی‌خواهد و با کشت نهال توت به عنوان منبع غذایی کرم ابریشم می‌توان تا ۲۵ سال از آن بهره برداری کرد.

وی می افزاید: علاوه بر مزایای اقتصادی که به آن اشاره شد، مشارکت اعضای خانواده در پرورش کرم و تولید ابریشم، دیگر ویژگی مثبتی است که می تواند مورد توجه قرار گیرد.

نوغانداری؛ صنعت همگام با طبیعت

یکی دیگر از مزیت های نوغانداری در استانی که همه فعالیت ها زیر ذره بین محیط زیست قرار دارد، همگامی این صنعت با محیط طبیعی است.

داداش‌پور دراین باره می‌گوید: نوغانداری مزاحمتی برای سایر مشاغل نداشته و همزیستی مسالمت آمیزی با سایر بخش‌های کشاورزی از جمله چای دارد. در حاشیه جوی‌ها و نهر‌ها و زمین‌های بلا استفاده که هر کدام در جوار خانه‌های روستایی قرار دارد، کشت نهال توت می‌تواند یک فرصت اقتصادی برای تامین غذای مورد نیاز پرورش کرم ابریشم باشد و به عنوان یک پوشش سبز با نگاه پایداری محیط زیست به شمار آید.

با تمام این مزیت ها، نوغانداری که از سال ۸۰ دچار افول شده بود، در سال ۹۳ مورد توجه دوباره قرار گرفت و با هدف احیای این صنعت در گیلان، مرکز توسعه نوغانداری کشور با مرکزیت گیلان شکل گرفت تا با تمرکز بیشتری بر این مساله فعالیت کند.

یکی از اصلی ترین وظایفی که این مرکز برای خود تعریف کرده تزریق باور جدید و نگاه امیدوارانه به نوغانداری به عنوان یکی از مشاغل تاثیرگذار در بهبود زندگی مردم روستا است.

داداش‌پور درباره وظایف این مرکز به خبرنگار مهر می‌گوید: مرکز توسعه نوغانداری کشور به دنبال اتخاذ راهکار‌ها و رویکردهایی است که بتواند وظایف نظارتی، حاکمیتی و توسعه‌ای را به عنوان نهاد متولی با همکاری دستگاه‌های اجرایی و خود مردم و تشکل‌های مردم نهاد به گونه‌ای ایجاد کند که ماحصل آن رونق دوباره نوغانداری و اعتماد دوباره مردم به نوغانداری باشد.

وی یکی از وظایف عملیاتی این مرکز را احیای توتسان‌های بومی و ایجاد توتستان‌های جدید می‌داند و می گوید: توتستان‌های ما به دلیل فقر غذایی و همچنین بی‌توجهی به هرس درختان و جایگزینی نهال‌های جوان به جای درخت‌های کهنسال دچار فرسودگی شده‌اند. به همین منظور ۲۰۰ هزار اصله نهال تولیدی در سال ۹۳ به صورت رایگان در ۱۴ استان توزیع شده است.

داداش‌پور همچنین می‌گوید: درصدد هستیم امسال ۳۶ هزار جعبه تخم نوغان در کشور توزیع کنیم که این تعداد در مقایسه با سال گذشته افزایش ۵ هزارتایی را نشان می‌دهد.

مشارکت بخش غیر دولتی

رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور خبر از مشارکت بخش غیر دولتی در تامین نهاده‌های اصلی پرورش کرم ابریشم می‌دهد و می گوید: به دنبال آن هستیم که نهال توت اصلاح شده را از طریق بخش غیر دولتی تولید کنیم به همین منظور در سال ۹۴ با ورود بخش خصوصی در تولید نهال اصلاح شده موافقت شده است.

داداش‌پور ادامه می دهد: در آینده باید به سمتی حرکت کنیم که بخش غیر دولتی را در تامین تخم نوغان مشارکت بدهیم و در واقع در نظر داریم تا تامین نهاده که یک وظیفه تصدی‌گری است به بخش غیر دولتی واگذار شود.

وی اعتقاد دارد: بخش دولتی باید به وظایف حاکمیتی و به تامین منابع بپردازد و همچنین بر فرایند تصدی گری‌ها نظارت فنی و کار‌شناسی داشته باشد.

مکانیزم های حمایتی

دولت هر ساله با قیمت‌های تضمینی سعی در تنظیم بازار دارد. تعیین قیمت تضمینی پیله ترنیز از سال ۷۱ شروع شده که البته با وجود قیمت تضمینی به سبب کششی که در بازار وجود دارد، خرید پیله‌تر ابریشم توسط بخش غیر دولتی انجام می‌شود و دولت تاکنون در این زمینه وارد نشده است.

داداش پور درباره دیگر مکانیز های حمایتی می گوید: کنترل بازار با حضور در مجامع تصمیم گیری برای تعرفه‌های پیله ابریشم و نخ ابریشم باید مورد توجه قرار گیرد. این تعرفه‌ها باید متناسب با نیاز بازار شکل گرفته و همچنین در مقاطعی که پیله به بازار می‌آید، واردات را ممنوع کنیم.

پرورش دهندگان در آستانه سالمندی

یکی از مشکلات فعلی در توسعه نوغانداری مواجهه با سالمندی در پرورش دهندگان این عرصه است. داداش‌پور معتقد است: با توجه به سالمندی نوغانداران باید زمینه تشویق و ترغیب نسل جوان را فراهم کنیم که این امر علاوه بر ایجاد اشتغال، زمینه ماندگاری روستاییان در روستا را نیز فراهم می‌کند.

رئیس مرکز توسعه نوغانداری می گوید: باید به تغییردر بینش، نگرش و رفتار نوغانداران پرداخت و با انتقال یافته‌های جدید، در یادگیری علوم و فنون جدید به آن‌ها کمک کرد تا در کنار تجربیات قدیم بتوانند از آموزش‌های نوین نیز استفاده کنند.

داداش پور با بیان اینکه در شیوه‌های پرورشی کرم ابریشم باید اصول مربوط به مقابله با آفات، بیماری‌ها و مباحث مربوط به تنظیم دما و رطوبت متناسب مورد توجه قرار گیرد اظهار می کند: در بسیاری از موارد کشاورزان از مسائل آگاه هستند و فقط باید آن‌ها را ترغیب به انجام کرد.

در حال حاضر از هر جعبه تخم نوغان به طور متوسط ۳۰ کیلو پیله برداشت می‌شود که البته با رعایت نکات اصولی می تواند افزایش داشته باشد. افزایش میزان پیله‌تر منجر به افزایش درآمد کشاورز شده و این امر موجب آن می‌شود تا کشاورزان به سمت کشاورزی دانش بنیان حرکت کنند.

داداش پور با بیان اینکه در تحقیقات نیاز به حرف‌های جدید داریم می گوید: همکاری با مرکز تحقیقات ابریشم برای پیدا کردن مشکلات و تجویز نسخه از دیگر برنامه های مرکز توسعه نوغانداری خواهد بود.

رویکردهای جدید

فاصله گرفتن از نگاه سنتی می تواند هر صنعتی را با دریچه های نو آشنا کند. در صنعت نوغانداری نیز ظرفیت تولید کالاهای دارویی، آرایشی و بهداشتی وجود دارد.

داداش پور در این زمینه توضیح می دهد: اگر ظرفیت‌ها به درستی شناسایی شود، با توسعه نوغانداری در کشور می‌توانیم شرایط را برای حضور سرمایه گذاران در تولیدات نوین فراهم کنیم و این مهم در گرو رصد دانش نوین و در اختیار قرار دادن این دانش به مراکز سرمایه گذاری است تا بخش غیر دولتی برای ورود آگاهانه و موثر در فرآیندهای سرمایه گذاری ترغیب شود.

وی همچنین به نقش مهم و غیر قابل انکار زنان در توسعه این صنعت اشاره می کند و می افزاید: در بخش نوغانداری ۶۰ درصد کار‌ها توسط زنان انجام می‌شود و توانمند سازی زنان می‌تواند زمینه ساز رشد این صنعت را فراهم کند.

رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور می گوید: در سال ۹۳ با همکاری معاونت دام جهاد کشاورزی استان‌ها ۱۸۰ میلیون تومان وام بلاعوض برای تامین نهاده‌ها در اختیار نوغانداران زن برای بازسازی تلمبار، تهیه تخم نوغان ، تهیه ادوات مورد نیاز مانند رطوبت سنج و دما سنج قرار گرفته است.

رونق گردشگری با نوغانداری

رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور یادآور می شود: هدایت گردشگران به این حوزه نه تنها سبب آشنایی با فرآیند پرورش می‌شود بلکه سبب ایجاد درآمد برای روستاییان نیز می‌شود.

وی ادامه می دهد: در لنگرود اولین کارگاه سنتی ابریشم کشی را با کمک بخش خصوصی ایجاد کردیم که یک فرصت مناسب برای حضور گردشگران، کار‌شناسان و دانش آموزان و آشنایی هرچه بیشتر آنها با این صنعت است.

همانطور که رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور می گوید نباید به دنبال جایگزینی نوغانداری با سایر مشاغل بود اما فعالیت در این بخش می تواند موجب تامین درآمد برای هزینه کرد سایر محصولات مانند برنج و چای نیز شود.

افزایش درآمد کشاورزان روستایی و عدم مهاجرت به شهر از گام های اصلی برای توسعه محسوب می شود که به نظر می رسد فعالیت نوغانداری بتواند بخشی از این مهم را محقق کند.