به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ سیطره مغول‌ها بر ایران دو قرن طول کشید. در این مدت حکومت‌های مختلف مغولان بر‌ سر کار آمدند. و همچنان ادبیات عرفانی و کاربرد واژه‌های مغولی در این مدت دیده می‌شود. پس از این دوران ادبیات عرفانی تا قرن ده و در آثار جامی خود را نشان می‌دهد. اصطلاحات عرفانی نیز در این دوران وجود دارد. این اصطلاحات امروزه چندان به‌کار نمی‌رود. با روی کارآمدن حکومت شیعی صفویان، اصطلاحات تشیع نیز وارد کلمات زبان فارسی می‌شود و ادبیات آیینی در این دوران به طور کامل شکل می‌گیرد. دلیل این امر به توجه حکومت صفوی به مدح امامان بازمی‌گردد. در کنار این جریان، صوفی گری و اصطلاحات صوفیان نیز در زبان فارسی رواج پیدا می‌کند.

1- «سندیکا»: معادل «اتحادیه» را برای این کلمه وضع کرده‌اند. این کلمه مصدر باب افتعال در زبان عربی محسوب می‌شود که با «یت» مصدری ترکیب شده است. «تای» گرد در آخر این کلمه عربی به «های» غیرملفوظ در زبان فارسی تبدیل شده است. به دلیل رواج پیدا کردن این کلمه در زبان فارسی، به عربی بودن آن کمتر مورد توجه می‌شود. این معادل در زبان فارسی به‌کار می‌رود و کمتر می‌توان کاربرد معادل لاتین آن را مشاهده کرد.

2- «فاکس»: معادل «دور نگار» را برای آن ساخته‌اند. این معادل از ترکیب دو اسم ساخته شده است. هردو جزء این معادل در زبان امروز به‌کار می‌رود. کلمه «نگار» را می‌توان در معنایی متفاوت با این معادلدر متون قدیم مشاهده کرد. این کلمه در متون قدیم به معنای «معشوق» به‌کار می‌رفته است. از جمله در این بیت از حافظ:

نگارمن که به مکتب نرفت و خط ننوشت     به غمزه مسئله آموز صد مدرس شد

این معادل در زبان فارسی به‌کار می‌رود اما کاربرد آن چندان زیاد نیست و در بین عامه مردم رایج نشده است. دلیل این امر آن است که مردم تصور دیگری از کلمه «نگار» دارند، در صورتی که مقصود فرهنگستان از کاربرد این کلمه، حصول معنای صفت فاعلی (نگارنده) است. حذف پسوند (نده) از پایان این کلمه، مفهوم مورد نظر این نهاد را دگرگون کرده است.

3- «کارتابل»: معادل آن را «کارپوشه» قرار داده‌اند. این کلمه از ترکیب دو اسم ساخته شده است. با وجود آنکه هر دو جزء کلمه در زبان امروز رواج دارد، این معادل در زبان امروز به‌کار نمی‌رود. دلیل این امر را می‌توان در مطابقت معنایی جستجو کرد. این معادل به معنای کلمه «کارتابل» دلالت نمی‌کند. از طرف دیگر ساخت این کلمه به صورت ترکیب اضافی مغلوب که در آن جایگاه مضاف و مضاف الیه تغییر کرده است، به گنگی مفهوم آن کمک می‌کند. در صورتی که قرار دادن کلمه «پوشه کار» به جای این کلمه هم سهولت تلفظ را به همراه داشت و هم مردم راحت‌تر آن را به‌کار می‌بردند. گاهی ساخت کلمه به صورت ترکیب وصفی و اضافی مغلوب نه تنها کلمه را زیباتر نمی‌کند، بلکه کلمه را از بیان مفهوم اصلی بازمی‌دارد.

انتهای پیام/