به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند؛قنات بلده فردوس که به دوره ساسانی برمی گردد بیش از 37 کیلومتر است که در گذشته از 72 قنات و چشمه تشکیل شده و در حال حاضر به دلیل خشکسالی تنها 17 قنات و چشمه آن دارای آبدهی می باشد .

تاریخ احداث این قنات به طور دقیق مشخص نیست، ولی به روایتی احداث آن مربوط به قبل از اسلام و دورهٔ ساسانی است،ناصرخسرو در سفرنامهٔ خود آن را به کیخسرو نسبت می‌دهد.

این قنات مسیری حدود ۳۵ کیلومتر را پیموده و حدود ۲٬۳۸۲ هکتار از زمین‌های منطقه فردوس را مشروب می‌کند.

حدود ۴۰۰ سال پیش، تعداد زیادی از مالکان آب بلده جان خود را از دست داده و حدود ۳ هزار فنجان از آب این قنات بدون مالک مانده بود.

در این دوران، شاه عباس صفوی که همراه با شیخ بهایی پیاده از اصفهان به سمت مشهد برای زیارت می‌رفت، از تون فردوس آن زمان گذشت و هنگام ورود او میرتونی، از دانشمندان آن زمان تون، از وی خواست که این آب را وقف چهار طبقه سادات، علما، فقرا و صلحا کند و شاه عباس آب‌ها را بین همین ۴ طبقه وقف کرد.

گفته می‌شود که شیخ بها در همین مسافرت، آب بلده را به ۲ نهر مساوی تقسیم کرد به طوری که در هر ۸ شبانه روز یک بار باغ‌ها مشروب شود.

کل قنات‌های بلده، ۲۷ رشته هستند ولی امروز فقط ۱۶ رشته آن فعال و از این ۱۶ قنات، ۱۲ رشته اصلی و ۴ قنات دیگر فرعی هستند.

برای کاهش میزان نفوذ آب و همچنین کاهش تبخیر آن پس از جاری‌شدن آب در سطح زمین، مرتبا مقداری خاک رس به آب اضافه می‌کنند تا آب گل آلود و تیره شده و منافذ مجرای آبرسانی قنات بسته شود و نفوذ آب به داخل زمین کاهش یابد،به فردی که وظیفهٔ گل‌آلود کردن آب را بر عهده دارد، «تیره‌گر» گفته می‌شود.

این قنات، بخش زیادی از باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی روستاهای باغستان علیا و سفلی و شهر اسلامیه را آبیاری می‌کند، همچنین در گذشته، علاوه بر کشاورزی، با ذخیره آب این قنات در آب‌انبارها و پس از ته‌نشین‌شدن خاک آن، آب شرب شهر فردوس نیز تأمین می‌شده‌است.

مدیر جهاد کشاورزی فردوس گفت: بر اثر خشکسالی آبدهی قنات هزار ساله بلده این شهرستان 60 درصد کاهش یافته است.

علیرضا مهمیز، با اشاره به کاهش آبدهی این قنات افزود: در حال حاضر آبدهی این قنات 80 لیتر بر ثانیه است.

وی تصریح کرد: در سال های تر،سالی قنات بلده فردوس 200 تا 250 لیتر بر ثانیه آبدهی داشته است.