بعد از پايه، دوره «مياني» به مدت سه‌سال ادامه پيدا خواهد کرد. در دوره پايه و دوره مياني، شاگردان در طول سه‌سال با همان معلمي همراه هستند که آن دوره را با او آغاز مي‌کنند. به اين ترتيب رابطه بين معلم و شاگرداني که به خوبي يکديگر را مي‌شناسند بسيار صميمانه و نزديک خواهد بود.

نمره‌دادن ممنوع

در دبستان‌هاي سوئد نمره‌دادن ممنوع است. مطالعات روانشناسي نشان مي‌دهد درجه‌بندي کودکان از طريق نمره‌دادن، به شخصيت آنها آسيب مي‌رساند. معلم از راه تماس نزديکي که با شاگردان خود دارد، نقاط قوت و ضعف آنها را مي‌شناسد.

دانش‌آموزي که در مدرسه نمي‌تواند مانند ساير شاگردان به راحتي درس بخواند، بي‌ترديد دچار مشکلاتي است که معلم بايد به بررسي آنها بپردازد. بنابراين به جاي نمره‌دادن و تشويق‌کردن بعضي از دانش‌آموزان و تحقيرکردن برخي ديگر، مدرسه بايد به دانش‌آموزان ضعيف کمک کند.

گاهي رابطه ساير دانش‌آموزان باعث گوشه‌نشيني و عقب‌افتادگي يک دانش‌آموز مي‌شود. در اين صورت وظيفه مدرسه است که اين مشکل را از راه گفت‌وگو با دانش‌آموزان حل کند. گاهي عوارض بازدارنده دانش‌آموز ناشي از رفتاري است که با او در خانواده صورت مي‌گيرد.

سخت‌گيري والدين در خانه مي‌تواند باعث افسردگي يا ناآرامي دانش‌آموز شود. در چنين مواردي مدرسه، اداره اجتماعي را در جريان مي‌گذارد. وظيفه اداره اجتماعي است که موقعيت خانواده دانش‌آموز و روابط افراد خانواده را مورد بررسي قرار داده و راه‌حل‌هاي مناسب را به کار گيرد.

در مدارس چه مي‌گذرد

در همه مراحل آموزشي از مهدکودک تا تحصيلات دانشگاهي دختران و پسران در کنار هم هستند و به‌طور مختلط در کلاس‌هاي درس و محيط آموزشي حضور دارند. بچه‌ها از مهدکودک و دبستان عادت مي‌کنند ديگران را با نام کوچک آنها صدا کنند. حتي معلم با اسم کوچک و ضمير «تو» مورد خطاب قرار مي‌گيرد.

در دبستان‌ها براي تميز نگه‌داشتن محيط کلاس‌هاي درس، دانش‌آموزان قبل از ورود به کلاس کفش‌هاي خود را درمي‌آورند. با تميز بودن زمين دانش‌آموزان و معلم مي‌توانند در گردهمايي‌هايي که دارند، دايره‌وار روي زمين بنشينند. در اين حالت جاي همه شرکت‌کنندگان در گردهمايي موقعيت مشابهي دارد.

روزهاي دوشنبه که آغاز هفته است شاگردان و معلم گردهم مي‌نشينند و بچه‌ها درباره آنچه در روزهاي تعطيل انجام داده‌اند، براي همکلاسي‌ها و معلم خود صحبت مي‌کنند. صحبت در برابر جمع به‌طور نوبتي بوده و همه بايد در آن شرکت داشته باشند.

به اين ترتيب همه شاگردان مي‌آموزند در برابر ديگران صحبت کنند. در محيط دبستان کوشش مي‌شود از بروز اطلاعاتي که نشان‌دهنده تمايز خانواده‌ها از يکديگر باشد، جلوگيري شود. به‌عنوان مثال معلم حق ندارد درباره شغل والدين کودک يا مذهب آنها سخني به ميان آورد.

برملا شدن اطلاعات شخصي و خانوادگي در محيط آموزشي مي‌تواند دانش‌آموزان را نسبت به يکديگر متمايز کرده و بين آنها فاصله اندازد. هدف اين است که عدم تبعيضات شغلي يا مذهبي از همان دوران کودکي در بچه‌ها نهادينه شود.

تبليغات و تلقينات مذهبي در سيستم آموزشي سوئد کاملا ممنوع است. از‌ سال سوم دبستان هرساله ضمن درس تاريخ و علوم‌اجتماعي، تاريخ مذاهب تدريس مي‌شود. اما معلم حق ندارد نسبت به يک مذهب يا سياست موضع‌گيري کند يا اينکه اعتقادات شخصي خود را براي شاگردان کلاس بيان کند.

همه مدارس داراي سالن ناهارخوري‌ هستند که دانش‌آموزان ناهار را در آن‌جا صرف مي‌کنند. در مناطقي که خانواده‌هاي کارگري زندگي مي‌کنند، صبحانه نيز در مدارس آماده مي‌شود تا بچه‌هايي که مايل باشند، قبل از شروع کلاس‌ها از آن استفاده کنند.

در همه مدارس کتابخانه وجود دارد که به تعداد مورد نياز کتاب، نوار و سي‌دي در اختيار دارد. اين کتابخانه‌ها به کتابخانه مرکزي شهر وصل هستند و از طريق آن تغذيه مي‌شوند. در مدارس، بچه‌ها به خواندن کتاب به‌طور فردي يا گروهي تشويق مي‌شوند.

يکي از برنامه‌هاي جمعي اين است که هرگاه دانش‌آموزي کتابي مي‌خواند، خلاصه آن را براي بقيه تعريف کند. در هر مدرسه‌اي به ذوق و سليقه کارکنان آن، راهکارهاي گوناگون براي تشويق بچه‌ها به کتابخواني وجود دارد. در يک مدرسه لوله پلاستيکي درازي در کنار حياط مدرسه قرار داده‌اند. در هر کلاس نيز تعدادي گلوله پلاستيکي در دسترس است.

وقتي دانش‌آموزي يک کتاب را به پايان مي‌رساند، معلم او يکي از گلوله‌ها را در آن لوله پلاستيکي مي‌اندازد. گنجايش لوله ‌هزار گلوله است. همه مي‌دانند وقتي ظرفيت لوله پر شود، جشن بزرگي در مدرسه برپا خواهد شد. تب خواندن کتاب به ويژه هنگامي که لوله بيش از نصف پر شده باشد، بالا مي‌گيرد و بچه‌ها به کتابخواني تشويق مي‌شوند.

کتاب، دفتر و نوشت‌افزار در دوره دبستان و دبيرستان رايگان است و در اختيار همه دانش‌آموزان قرار مي‌گيرد. در هر کلاسي کمدي ويژه براي اين وسايل قرار دارد که کليد آن در اختيار معلم است و دانش‌آموزان وسايل مورد نياز خود را از او دريافت مي‌کنند.

در هر دبستان يک روانشناس حضور دارد تا مسائل دانش‌آموزان را مورد بررسي قرار داده و راهکارهاي مناسب ارایه دهد.

نظافت و جمع‌آوري وسايل در کلاس‌هاي درس با کمک و نظارت معلم و همکاري شاگردان صورت مي‌گيرد. هفته‌اي يک بار ميز و صندلي و گنجه‌هاي کتاب و ساير وسايل کلاس درس تميز شده و مرتب چيده مي‌شود. در هر کلاس يک دستشويي با آب گرم و سرد وجود دارد که به نظافت دانش‌آموزان کمک مي‌کند. نظافت کف اتاق‌ها و اماکن عمومي مدرسه توسط نظافتچي مدرسه انجام مي‌شود.

کمک هزينه‌اي که از بدو تولد به هر کودک تعلق مي‌گيرد تا ١٥سالگي به مادر و سپس به‌عنوان پول توجيبي به خود دانش‌آموز پرداخت مي‌شود.

در مدارس سوئد بچه‌ها يونيفرم (لباس متحدالشکل) ندارند. اصولا در فرهنگ دموکراتيک سوئد پوشش يک مسأله شخصي است که هرکس به هر شکل که خود دوست دارد مي‌تواند در ملأ‌عام ظاهر شود.

در هر کلاس درس، دانش‌آموزان از طريق رأي‌دادن دو نفر را به نمايندگي خود انتخاب مي‌کنند. اين انتخاب گردشي بوده و هرچندگاه تکرار مي‌شود. نمايندگان مسئوليت ارتباط با کلاس‌هاي ديگر و نيز سالن غذاخوري را برعهده مي‌گيرند. نمايندگان کلاس‌ها در گروهي به نام شوراي دانش‌آموزان شرکت مي‌کنند. در اين شورا يکي از معلمان نيز به‌عنوان نماينده مدرسه حضور دارد. دانش‌آموزان مسائل مورد نياز خود را با اين معلم درميان گذاشته و از اين طريق خواست‌هاي خود را به مديريت مدرسه مي‌رسانند.

در سوئد هرگونه تحقير، تنبيه و مجازات دانش‌آموزان جرم است. هرگاه معلمي مرتکب چنين جرمي شود به دادگاه فرستاده خواهد شد و در صورت محکوميت، شغل معلمي را از دست خواهد داد.

در دوره متوسطه (از هفتم تا نهم) امتحانات دوره‌اي و پايان سالي وجود دارد و دانش‌آموزان نمره دريافت مي‌کنند. شوراي دانش‌آموزي در دوره متوسطه و دبيرستان يک نفر را از ميان خود به‌عنوان سخنگوي شورا تعيين مي‌کند که در جلسات معلمان و هيات‌مديره مدرسه حضور دارد و بين دانش‌آموزان و کادر رهبري مدرسه به اطلاع‌رساني مي‌پردازد.