جای خالی آموزش مهارت‌های زندگی درمدارس
آموزش مهارت‌های زندگی به دانش آموزان از حلقه‌های مفقوده‌ای است که در کنار تحصیل می‌تواند ضمن پاسخگویی به نیازها، آینده‌سازان را برای زندگی بهتر آماده کند.
به گزارشگروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان ؛ در عصری زندگی می‌کنیم که فناوری با سرعتی بسیار زیاد در حال رشد است و همه گروه ها با آن همراه می‌شوند تا از غافله عقب نمانند.
کودکان و نوجوانانی که در گذشته در محیط سنتی زندگی و رشد می‌کردند به‌طور طبیعی و در جریان زندگی سنتی، آموزش‌های لازم را برای آینده و ورود به عرصه‌های اجتماعی در محیط خانه و اجتماع فرامی‌گرفتند؛ اما امروزه به‌واسطه پیشرفت فناوری و تغییر سبک زندگی به نظر می‌رسد آموزش این مهارت‌ها به فرزندان در جامعه باوجود پیچیده‌تر شدن زندگی ماشینی کمرنگ‌تر شده است.
از آنجاکه کودکان و نوجوانان بخش زیادی از وقت خود را در مدارس سپری می‌کنند، آموزش و پرورش موظف به ارائه آموزش مهارت‌های زندگی به دانش آموزان است تا در کنار کسب دانش، موضوع پرورش صحیح آنان نیز جدی گرفته شود تا بتوانند مهارت‌هایی متناسب با زندگی در جامعه امروز و پاسخ به نیازهای خود را کسب کنند.
باید دید میزان موفقیت نظام آموزشی در تحقق هدف یادشده چه میزان بوده تا بتواند دانش آموزان را برای پاسخگویی به نیازهای خود و بهترین برخورد در برابر آسیب‌های موجود آماده کند.
آموزش مهارت‌های زندگی در مدارس به‌روز باشد
پدر یکی از دانش آموزان قزوینی اعتقاد دارد گرچه با تغییر زمان برخی تحولات در نظام آموزش و پرورش صورت گرفته اما تغییرات در برخی آموزش‌ها همچنان عقب‌تر از عصر زندگی دانش آموزان امروزی است.
اسماعیل حسینی که دخترش در پایه دوم دبیرستان تحصیل می‌کند، به خبرنگار مهر گفت: وقتی سخن از آموزش مهارت‌های زندگی در مدارس به میان می‌آید، تنها به یک جزوه یا کتاب در زنگ‌های پرورشی بسنده می‌شود؛ حال‌آنکه تنها کتاب و جزوه نمی‌تواند پاسخگوی نیاز دانش آموزان امروز باشد.
حسینی تصریح کرد: بااین‌حال به‌طور معمول این آموزش‌ها عملی نمی‌شود و فقط در حد نظری باقی می‌ماند.
پدر این دانش‌آموز خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی دیده می‌شود که دانش‌آموز پس از خروج از مدرسه، در جامعه و حتی خانواده خود با تناقض‌های جدی روبرو می شود زیرا نوع رفتار در این زمینه را فرا نگرفته است.
حسینی اضافه کرد: این روند در ادامه زندگی فرزندان و پس از دوران مدرسه نیز ادامه پیدا می‌کند و می‌تواند از آنان اشخاصی آسیب‌پذیر و حتی آسیب‌رسان بسازد.
زهرا یارکه سلخوری از دیگر والدین قزوینی که فرزندش در پایه هشتم تحصیل می کند به خبرنگار مهر گفت: کتاب‌هایی که دخترم در حال خواندن آن است با توجه به بررسی‌هایی که انجام داده‌ام، واقعاً مفید است و مسائل مختلف را به دانش آموزان آموزش می‌دهد؛ به‌گونه‌ای که دانش آموزان آشنایی نظری و عملی را با موضوعات گوناگون به دست می‌آورند و به‌این‌ترتیب درمی‌یابند که به چه موضوعاتی علاقه‌مند است.
وی افزود: در کتابهای جدید علاوه بر مهارت‌هایی مانند آشپزی یا بافتنی، موضوعاتی مانند تدوین فیلم، گرافیک و پرورش حیوانات نیز به دانش آموزان آموزش داده می‌شود.
یارکه سلخوری با اشاره به خلأ برنامه‌های آموزش مهارت‌های زندگی در مدارس ادامه داد: گرچه تغییر سبک زندگی و دسترسی آسان کودکان و نوجوانان به اطلاعات اهمیت آموزش مهارت‌های زندگی را افزایش می‌دهد، اما مدارس ما آموزش محور است و اغلب به جنبه آموزشی توجه می‌شود که به‌طورمعمول کاربردی نیست.
این مادر قزوینی بیان کرد: موضوعاتی نظیر یادگیری اجتماعی و آموزش مهارت‌های زندگی در مدارس کم رنگ است و توجه چندانی به آن صورت نمی‌گیرد؛ به‌گونه‌ای که می‌توان گفت موضوع پرورش در آن مغفول مانده است.
وی عنوان کرد: در سال‌های اخیر به مباحثی مانند ورزش تخصصی نظیر شنا یا آموزش رایانه توجه شده اما هنوز جای آموزش مهارت‌های زندگی خالی است.
نبود اعتبار و ساعت مشاوره؛ آفت آموزش مهارت‌های رفتاری در مدارس
سید یدالله حسینی رئیس اداره مشاوره اداره کل آموزش‌وپرورش قزوین در خصوص آموزش مهارت‌های رفتاری و حل مسئله به دانش آموزان با اشاره به وجود برخی مشکلات در آموزش مهارت‌های رفتاری به دانش آموزان به خبرنگار مهر گفت: مشاوران در مدارس زمان مشخصی برای آموزش ندارند و با توجه به اینکه دانش آموزان ساعات حضور در مدارس را در کلاس‌های درس به سر می‌برند مشاوران ناچار به استفاده از ساعات آزاد یا سوخته دانش آموزان هستند.
وی گفت: باید مهارت‌های لازم در کتب درسی دانش آموزان گنجانده و ساعات مشخصی برای مشاوران در نظر گرفته شود تا بتوانند مهارت‌های لازم را به دانش آموزان آموزش دهند.
حسینی نبود منبع اعتباری را دیگر آفت و مانع پیش روی مشاوران در مدارس عنوان و بیان کرد: برای آموزش مهارت‌های لازم باید بتوان دست‌کم جزوه‌ها یا کتاب‌هایی به تعداد دانش آموزان تهیه کرد و از آنجا که مدرسه اجازه دریافت وجه نقد از دانش آموزان و والدین را ندارد، کمبود اعتبار در این زمینه مشکل‌ساز شده است.
رئیس اداره مشاوره اداره کل آموزش‌وپرورش قزوین ادامه داد: در طول سال تحصیلی آموزش‌هایی به‌صورت مستمر در بخش‌های مختلف مربوط به مهارت‌های رفتاری و حل مسئله به دانش آموزان ارائه می‌شود.
طرح رابطان هسته‌های مشاور در مدارس ابتدایی اجرا می‌شود
حسینی افزود: با توجه به شکل‌گیری عمده رفتار دانش آموزان در مقطع دبستان از یک‌سو و نبود مشاور در این مقطع در مدارس، طرح رابطان هسته‌های مشاور در مدارس ابتدایی به اجرا درمی‌آید که در قالب این طرح، رابطان با دریافت آموزش‌های لازم می‌توانند موضوعات مربوط به دانش آموزان ابتدایی را شناسایی و به رفع آن کمک کنند.
وی یادآورشد: در سال جاری برای آموزش مهارت کنترل خشم به دانش آموزان پایه‌های هفتم، هشتم و نهم در سراسر استان برنامه‌ریزی‌شده است که این طرح ۱۳ هزار نفر از دانش آموزان را تحت پوشش قرار می‌دهد.
رئیس اداره مشاوره اداره کل آموزش‌وپرورش قزوین گفت: سال گذشته برای این دانش آموزان مشاور در نظر گرفته نشده بود اما در سال جاری دانش آموزان پایه اول متوسطه نیز از مشاور بهره‌مندمی شوند و در گام نخست مهارت کنترل خشم شامل جرات مندی، شکیبایی و نظایر آن را آموزش می‌بینند.
حسینی خاطرنشان کرد: علاوه بر این، ارائه آموزش‌های پیش از ازدواج، مهارت تصمیم‌گیری و حل مسئله به دانش آموزان دختر پایه سوم و چهارم متوسطه بخش دیگری از برنامه‌های آموزش مهارت‌های رفتاری به دانش آموزان استان را تشکیل می‌دهد که در قالب آن هشت هزار نفر از دانش آموزان دختر استان آموزش‌های لازم را فرامی‌گیرند.
وی بیان کرد: همچنین برای پایه چهارم متوسطه آموزش مهارت‌های یادگیری و برنامه‌ریزی در نظر گرفته‌شده است که طی آن هفت هزار دانش‌آموز و هر دانش‌آموز دو تا سه جلسه آموزش می‌بیند.
رئیس اداره مشاوره اداره کل آموزش‌وپرورش قزوین ادامه داد: در حل حاضر درسی با عنوان کار و فناوری برای دانش آموزان متوسطه اول تدوین‌شده است که مواردی نظیر کارهای عملی تعمیر رایانه، دستگاه‌های برقی و کار با نرم‌افزارهایی مانند فتوشاپ و واژه‌پرداز را شامل می‌شود.
حسینی اضافه کرد: فصل دوازدهم این کتاب به هدایت تحصیلی و شغلی دانش آموزان اختصاص دارد که باید حتماً مشاوران مدارس آن را تدریس کنند تا دانش آموزان توان تصمیم‌گیری و انتخاب رشته در پایه نهم را داشته باشند.
بهره‌مندی ۳۰ درصد دانش آموزان قزوینی از مهارت‌های زندگی
حجت‌الاسلام علی انصاری معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش‌وپرورش قزوین نیز با تأکید بر خلأء آموزش مهارت‌های زندگی در مدارس گفت: چون ساختار فرهنگی جامعه بر محور دانش استوار شده با این مشکل مواجهیم و تنها ۳۰ درصد دانش آموزان استان از برنامه‌های آموزش مهارت‌های زندگی برخوردارند.
گگرچه دانش یکی از اقتضائات جامعه محسوب می‌شود؛ اما برنامه ریزان فرهنگی باید فعالیت‌های پرورشی و مهارت‌های زندگی را نیز توسعه دهند تا دانش آموزان در دوران تحصیل نحوه برخورد با پیروزی‌ها و شکست‌ها را تجربه کنند؛ حال‌آنکه در حال حاضر مردم ایران موضوعات مختلف را در سنین بالای ۳۰ سالگی تجربه می‌کنندانصاری در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: در حوزه پرورشی چند مهارت در قالب برنامه‌های مختلف بازآفرینی می‌شود؛ به‌گونه‌ای که مهارت زندگی اجتماعی، رعایت قوانین اجتماعی، خرد جمعی، تحمل نظر طرف مقابل و نظایر آن در برنامه‌هایی مانند شورای دانش‌آموزی و برگزاری اردوها نهادینه می‌شود.
وی بابیان اینکه این برنامه‌ها به دنبال رفتارسازی برای دانش آموزان است، افزود: مفاهیم دانشی موجود در کتاب‌ها از طریق تمرین و تجربه‌اندوزی به مهارت تبدیل می‌شود که لازمه تحقق این امر، برگزاری اردوها و کارهای جنبی است.
معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش‌وپرورش قزوین خاطرنشان کرد: در حال حاضر در مدارس کمتر به این موضوع توجه می‌شود و دانش آموزان به‌طور معمول فرصت شرکت در برنامه‌های این‌چنینی را ندارند؛ ضمن اینکه خانواده‌ها نیز بیشتر اصرار به دانش‌محوری دارند.
انصاری بابیان اینکه ساختار آموزش‌وپرورش در کشور ما دانش‌محور است، اضافه کرد: گرچه دانش یکی از اقتضائات جامعه محسوب می‌شود؛ اما برنامه ریزان فرهنگی باید فعالیت‌های پرورشی و مهارت‌های زندگی را نیز توسعه دهند تا مهارت‌ها به رفتار تبدیل شود و دانش آموزان در دوران تحصیل خود نحوه برخورد با پیروزی‌ها و شکست‌ها را تجربه کنند؛ حال‌آنکه در حال حاضر مردم ایران موضوعات مختلف را از سنین بالای ۳۰ سالگی تجربه می‌کنند.
وی با اشاره به گنجاندن برخی از مهارت‌های زندگی در کتابهای درسی دانش آموزان ادامه داد: آموزش این مفاهیم منوط به تمرین و اجرای آن در عرصه زندگی است که می‌طلبد آموزش‌وپرورش، مدیران و معلمان در مدارس تحمل گرا بوده، جوانان را باور کنند و از مسائل اجتماعی نیز تحلیل ذهنی مناسبی داشته باشند.
در حال حاضر برنامه‌های بالادستی حوزه آموزش‌وپرورش که مهارت محور است، به درستی اجرانشده؛ البته باید گفت مفاهیم و مهارت‌های موجود در نظام جمهوری اسلامی از جنبه نظری کامل بوده و مشکل موجود ناشی از اجرا نشدن این مفاهیم استمعاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش‌وپرورش قزوین یادآور شد: در حال حاضر برنامه‌های بالادستی حوزه آموزش‌وپرورش که مهارت محور است، به درستی اجرانشده؛ البته باید گفت مفاهیم و مهارت‌های موجود در نظام جمهوری اسلامی از جنبه نظری کامل بوده و مشکل موجود ناشی از اجرا نشدن این مفاهیم است.
انصاری عنوان کرد: لازم است علاوه بر اختصاص ساعات مشخصی در مدارس برای آموزش این مفاهیم به دانش آموزان، اعتقاد به آموزش در میان مدیران مدارس و خانواده‌ها وجود داشته باشد؛ زیرا در صورت تلفیق دانش با نگرش و انگیزش می‌توان به موفقیت در آموزش مهارت‌های زندگی دست‌یافت.
وی بیان کرد: تعطیلی روزهای پنجشنبه در مدارس فرصت مناسبی برای آموزش این مهارت‌ها به دانش آموزان محسوب می‌شود؛ اما درحال حاضر به موقعیتی برای برگزاری کلاس‌های جبرانی دروس مختلف تبدیل‌شده است.
معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش‌وپرورش قزوین ادامه داد: می‌توان در مدارس خاص که از فعالیت‌های فوق‌برنامه بهره‌مند هستند دو تا چهار ساعت در هفته به آموزش مهارت‌های زندگی اختصاص داد تا دانش آموزان در این ساعات فارغ از دغدغه درسی، به بازی، قصه‌خوانی، رفتن به اردوی دسته‌جمعی و فعالیت‌هایی از این قبیل بپردازند.
به هر حال آنچه اهمیت دارد تربیت نسلی است که در هیاهوی جامعه روبه‌پیشرفت مسیر زندگی خود را با کمترین میزان آسیب پیدا کند و درعین‌حال یاریگر جامعه خویش در مسیر پیشرفت و توسعه باشد.
بدون شک این امر نیازمند اختصاص اعتبارات و ساعاتی مشخص برای ارائه آموزش‌های لازم در مدارس است تا از هدر رفت هزینه، زمان و انرژی در نظام آموزش‌و پرورش و نیز استعداد و توان دانش آموزان جلوگیری شود.
منبع:مهر
انتهای پیام
