به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان،بخش معدن کشور در حالی روزهای پاییزی سال 94 را با اتفاقات خوب و بد پشت سر می‌گذارد که رفت و آمد هیات‌های تجاری پس از بهبود مذاکرات هسته‌ای و رفع تحریم‌ها سبب شده فعالان معدنی به همکاری‌ با شریکان اروپایی خوشبینانه نگاه کنند. حتی از نگاه آنها چینی‌هایی که در این چند سال توانستند به دلیل همکاری‌شان با آمریکایی‌ها تکنولوژی خود را ارتقا دهند، می‌توانند معادن کشور را متحول کنند.
 
با سپری شدن دو ماه اول فصل پاییز در کنار خبرهای امیدوارکننده خبرهای نگران کننده‌ای هم در بخش معدن شنیده شد. یکی از مهمترین خبرهایی که رئیس هیات عامل ایمیدرو از آن پرده برداشت، تدوین بسته سرمایه‌گذاری معدنی برای سرمایه‌گذاران چهار کشور فرانسه، ایتالیا، چین و روسیه بود که این طرح پیرو ابراز تمایل شرکت‌های بزرگ معدنی دنیا برای حضور در معادن ایران تدوین شد.  
 
اما اینکه چرا چنین بسته‌ای برای سرمایه‌گذاران خارجی طراحی شد باید گفت این تصمیم به خاطر این گرفته شد که کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی سبب شده بهره‌برداری از ذخایر معدنی برای دولت مورد اهمیت قرار گیرد. همانطور که مهدی کرباسیان اظهار کرده است مهمترین مشخصه این طرح، تامین مالی پروژه‌های توسعه‌ای در حوزه معدن و صنایع معدنی است و از آنجایی که تمایل ایتالیایی‌ها برای حضور در فولاد ایران ابراز شده و فرانسوی‌ها و روس‌ها و چینی‌ها هم تامین مالی پروژه‌های معدن و صنایع معدنی در بخش‌های مختلف را مدنظر دارند، بسته‌هایی برای سرمایه‌گذاری تدوین شده است.
 
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره این بسته گفته است: «تغییر رویکردی در فضای همکاری‌های معدنی ایران و چین رخ داده است و در حال حاضر شرکت‌های چینی در فضای رقابتی به این نتیجه رسیده‌اند که باید خود آماده سرمایه‌گذاری در ایران شوند. زیرا آنها به این باور رسیده‌اند که با استفاده از پول ایران، دیگر نمی‌توانند منابع مالی در اختیار طرح‌ها قرار دهند و باید خود سرمایه‌گذاری مستقیم داشته باشند.»
 
سهم معادن از یارانه چه شد؟
 
روزهای آغازین مهرماه با خبرهای داغ از یارانه دولت به تولید رقم خورد. ماجرا از آنجا شروع شد که محمدباقر نوبخت رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به همراه نعمت‌زاده وزیر صنعت به ایران خودرو رفت و از توافق با وزیر صنعت برای اختصاص ۲۰۰ میلیارد تومان از یارانه تولید به خودروسازان خبر داد.
 
گرچه این صحبت نوبخت یک وعده به بخش تولید کشور بود اما از فردای آن روز هر صنعتگری از این یارانه سهم‌خواهی کرد و اختصاص آن را فقط به خودروسازان دور از انصاف دانست. حتی در واکنش به این خبر رئیس هیات عامل ایمیدرو هم معادن را در اولویت اختصاص یارانه دولت دید و گفت رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی اعلام کرده که دولت ۲۰۰ میلیارد تومان یارانه قرار است به بخش تولید اختصاص دهد که تلاش ما این است که بخشی از این مبلغ، صرف توسعه معادن و اکتشافات و نیز نوسازی صنایع معدنی کشور شود.
 
در این زمینه حتی رئیس خانه معدن ایران خواستار اختصاص بخشی از یارانه دولت به صنایع معدنی شد و گفت: بیشتر واحدهای تولیدی کشور که وابسته به معادن کشور هستند دچار رکود هستند و تزریق منابع می‌تواند آنها را از تعطیلی خارج کند. زیرا از نگاه این فعال معدنی برای ورود به بازار رقابتی نیازمند تکنولوژی‌های جدید هستیم.
 
در حالی اکنون کارخانه‌های سیمان کشور شرایط استثنایی دارند و باید برای مازاد تولید و ارسال آن به بازار صادراتی برنامه‌ریزی کنند. از سویی کارخانه‌های فولادی کشور که قرار است تا 10 سال آینده ظرفیت تولید فولاد را سه برابر کنند، در مقطع فعلی با مشکلات مالی روبه‌رو شده‌اند و یکی از راه‌های تحقق افزایش تولید آنها این است که دولت از آنها با تزریق یارانه حمایت کند.
 
رشد تولید در معدن منفی شد
 
در گزارش جدید مرکز آمار ایران مشخص شد شاخص مقدار تولید بخش معدن در فصل بهار 98.9 شده و نسبت به فصل مشابه سال قبل 0.6 درصد کاهش پیدا کرده است. در این گزارش که مرکز آمار ایران سال 1390 را به عنوان سال پایه در نظر گرفته وضعیت شاخص مقدار تولید بخش معدن طی 4 سال اخیر را مورد بررسی قرار داده و نتیجه حاکی از آن بوده که شاخص مقدار تولید بخش معدن در سال 93 با رشد 1.3 درصدی به 100.2 رسیده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال 92 نیز این رقم با کاهش 0.7 درصدی به 99.0 رسیده است. زیرا میزان تولید در پاییز این سال نست به تابستان کاهش 2.3 درصدی و میزان تولید تابستان آن با بهار کاهش 3.8 درصدی را تجربه کرده است.
 
فصل خام‌فروشی مسی‌ها
 
همزمان با امیدواری‌ها به صنعت مس و خوشبینی فعالان بازار به افزایش قیمت آن، مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران از جهش تولید این فلز خوشرنگ خبر داد و رشد 17 درصدی تولید مس را اعلام کرد. به گفته احمد مرادعلیزاده سال جاری حدود 250 هزارتن مس در کشور تولید می‌شود که در مقایسه با سال گذشته حدود 17 درصد رشد خواهد داشت. این در حالی است که همچنین قرار است از مجموع 17 طرح توسعه‌ای شرکت ملی صنایع مس در ایران، 2 طرح از این طرح‌ها با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی داخلی اجرایی شود.
 
بنا بر گفته‌های مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران عملیات اجرایی معدن مس در آلو در نیمه اول امسال با مشارکت بخش خصوصی آغاز شده و قرارداد معدن چاه فیروزه هم با سرمایه ارزی و ریالی شامل 127 میلیون یورو و 420 میلیارد تومان برای تولید 100 هزارتن کنسانتره مس هم به امضا رسیده است. همچنین یکی از خبرهای خوش برای این صنعت هم این بود که با اجرای طرح‌های مس در برنامه ششم توسعه، تولید کنسانتره مس تا پایان سال 98 به حدود 1.5 میلیون تن و تولید مس به حدود 400 هزارتن خواهد رسید. مرادعلیزاده گفته است دو مشکل صنعت مس تحریم و رکود جهانی است که قیمت مس را با 50 درصد کاهش از حدود 10 هزار دلار به ازای هرتن به 5 هزار دلار رسانده است. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد اگر که قیمت مس در بازار جهانی به کمترین میزان خود در 6 سال اخیر رسیده و صادرات محصولات مس با 70 درصد کاهش مواجه شده، تحلیلگران معتقدندصنعت و بازار مس بیشترین اثر را در دوره پساتحریم خواهد برد و می‌توان پس از اجرای برجام، آینده امیدوارکننده‌ای را برای سودآوری برخی صنایع مهم از جمله صنعت مس کشور پیش‌بینی کرد.
 
گرچه این روزها دوره بحرانی معادن است و رکود در بازار ساخت و ساز معادنی همچون سنگ‌آهک، سنگ تزئینی و سنگ‌آهن با کاهش تولید و پایین آمدن سطح درآمد مواجه شده‌اند، اما آمار جدید گمرک موضوع دیگری را نشان می‌دهد و حاکی از آن است که افزایش صادرات کنسانتره مس ایران سیاست تولیدکنندگان داخلی را به سمت خام‌فروشی سوق داده است.
 
زیرا صادرات سنگ مس و کنسانتره‌های آن در طول پنج ماهه سال 94 نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از هشت برابر شده و صادرات آن از 6.8 هزار تن در سال گذشته به حدود 58 هزار تن رسیده است. گرچه بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت جهانی سنگ مس نسبت به سال گذشته تغییر چندانی نداشته اما مجموع درآمد ایران در پنج ماهه سال گذشته از صادرات سنگ مس و کنسانتره‌های آن 1.2 میلیون دلار بوده و در سال جاری به حدود 10.1 میلیون دلار رسیده است.
 
واگذاری المهدی کاملا قانونی بود
 
در حالی همچنان حاشیه‌سازی‌ها برای واگذاری سهام شرکت آلومینیوم المهدی جریان دارد که اخیرا نماینده مردم تهران از پیگیری ماجرای واگذاری شرکت آلومینیوم المهدی و طرح هرمزال به عنوان بخشی از پرونده‌های در دستور کار سازمان مردم نهاد دیده بان شفافیت و عدالت خبر داده است. این در صورتی است که رئیس سازمان خصوصی‌سازی واگذاری 72 درصد سهام شرکت المهدی را کاملا قانونی دانسته و گفته است هر مدعی که ایرادی به این واگذاری بگیرد و دروغ بگوید و به سازمان خصوصی‌سازی افترا بزند را تهدید به شکایت کرد
 
 میرعلی‌اشرف عبدالله‌پوری‌حسینی چندی پیش با تشریح آخرین وضعیت واگذاری سهام شرکت آلومینیوم المهدی، بیان کرد: سهام شرکت آلومینیوم المهدی در اسفندماه سال گذشته به مزایده گذاشته شده و در این مزایده برنده‌ای داشت که حتی صد میلیارد تومان بیش از قیمت کارشناسی‌شده اولیه پیشنهاد داد و قرارداد به امضا رسید. تحویل شرکت به خریدار انجام شد و هیچ مشکل قانونی این واگذاری نداشته و ندارد و نخواهد داشت. او به همین دلیل بود که حتی گفت دو سه نفر از آقایان مجلسی که ادعایی دارند می‌توانند به دیوان عدالت اداری و سازمان بازرسی شکایت کنندند که کرده‌اند. رئیس سازمان خصوصی‌سازی حتی خاطر نشان کرد که اگر از این به بعد آقایان یا هر شخص دیگری به روند واگذاری و عملکرد سازمان خصوصی افترا بزند و دروغ بگوید، حق خود می‌دانم که بر علیه آقایان شکایت کنم.
 
سفر وزیر معادن افغانستان به ایران
 
اما یکی از اتفاقاتی که نشان داد بسیاری از خارجی‌ها برای حضور در بخش معدن ایران تمایل بسیاری دارند، برگزاری یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی معدن، صنایع معدنی، ماشین‌آلات، تجهیزات و صنایع وابسته بود که با حضور مقامات کشور و داود شاه صبا وزیر معادن و پترولیوم افغانستان این نمایشگاه افتتاح شد. وزیر معادن افغانستان که سفر پرباری به ایران داشت و باری دیگر یادآور ظرفیت‌های بالای معادن کشورش به ایرانی‌ها شد از سرمایه‌گذاران ایرانی درخواست کرد تا از طریق صادرات خدمات فنی و مهندسی معادن این کشور را فعال کنند. او مشکل همکاری ایران و افغانستان را این دانست که در بخشی از فعالیت‌ها شفافیت لازم را ندارند و به یکباره کارها را نیمه تمام رها می‌کنند. در حالی که معاونت اکتشافات معدنی سازمان زمین‌شناسی معتقد است که اگر ایران بتواند اراده خود را بکارگیرد و زودتر از این کشورها وارد قراردادهای معدنی شود می‌تواند به دلیل تجارب خوب و گرانبهای خود از دو کشور چین و هند جلو بزند.
 
به اعتقاد بهروز برنا ایران و افغانستان از نظر صفحه‌‌های زمین شناسی ویژگی‌های مشابهی دارند و افغانستان دارای 280 معدن فلزی است که ارزش هزار میلیاردی دارد در برابر ذخایر نفت و گاز این کشور که تنها بالغ بر 223 میلیارد دلار ارزش‌گذاری می‌شود و نشان می‌دهد ذخایر معدنی این کشور 5 برابر این ذخایر است. از این رو باید همکاری دو کشور توسعه یابد.
 
رییس سازمان نظام مهندسی معدن تغییر کرد
 
و اما بالاخره پس از گمانه‌زنی‌ها نادعلی اسماعیلی‌دهج با حکم رییس‌جمهور به مدت سه سال رییس شورای مرکزی و رییس سازمان نظام مهندسی معدن شد. در این جابه‌جایی هرمز ناصرنیا از اساتید برجسته و پیشکسوت مهندسی معدن گرایش استخراج و بازنشسته شرکت ملی فولاد ایران پست خود را به نادعلی اسماعیلی مدیر کل نظارت و کنترل عملیات اکتشاف سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی محول کرد. از این رو رییس‌جمهور به پیشنهاد وزیر صنعت، معدن و تجارت، نادعلی اسماعیلی‌دهج را برای مدت سه سال به عنوان رییس شورای مرکزی و رییس سازمان نظام مهندسی معدن منصوب کرد.
 
از کشف جدید ذخایر چه خبر؟
 
خبر داغ بعدی که مدیر کل اکتشاف ایمیدرو از آن پرده برداشت، کشف مس،‌طلا، سرب و روی در پهنه سنگان بود. علی اصغرزاده که کشف این عناصر جدید را خبر داد، گفته است این امر نتیجه اتمام عملیات اکتشافی در پهنه سنگان در استان خراسان رضوی است که تا پیش از این به اثبات نرسیده بود و در ادامه اکتشافات به مس، طلا و برای اولین‌بار با فلزاتی چون سرب و روی نیز برخورد کرده‌ایم. از این رو به نظر می‌رسد ذخایر معدنی ایران ظرفیت‌های بالایی دارد به طوری که بعضی از این ذخایر از نگاه کارشناسان بسیار اقتصادی بوده و می‌توان سرمایه‌گذاری‌های کلان بر روی آنها انجام داد. اما بهره‌مندی از این مزیت‌ها در گروی این است که چقدر بازارهای جهانی سیگنال‌های امیدوارکننده را به فعالان معدنی منعکس می‌کنند؟ یا اینکه در ایران چقدر بستر جذب سرمایه‌ خارجی در معادن فراهم خواهد شد؟