بسیج مستضعفین كه امام آن را بنیاد كرد، سرتاپا روح بود، معنویت بود و جان بود. اتفاق افتاد كه آغاز ولادت بسیج نزدیك شد به شروع جنگ تحمیلی كه هشت سال این ملت را به دفاع مشغول كرد. بنابراین بسیج از اوائل ولادت خود، وارد میدان نبرد شد؛ آن هم نبردی سخت؛ نبردی كه یك طرف آن همه‌ی قدرتهای بزرگ جهانی پشت سر رژیم متجاوز صدام بودند، یك طرف ملت ایران بود و نیروهای مسلح ایران. در چنین جنگی بسیج وارد شد.

ورود بسیج در این جنگ موجب شد كه صحنه‌ی جنگ در مقابل چشم حیرت‌زده‌ی همه‌ی مردم دنیا به سود معنویت- كه با دست خالی همراه بود، اما سرشار از ایمان بود- رقم بخورد و همه‌ی دنیا در برابر چشم خود ببینند كه چطور جوان ایرانی با سرمایه‌ی ایمان، با تكیه‌ی بر خدا، با اعتمادبه‌نفس وارد میدان نبرد می‌شود، پیچیده‌ترین تاكتیكهای جنگی را طراحی می‌كند و معجزه‌ای مثل فتح المبین و بیت‌المقدس در مقابل چشم دنیا می‌گذارد. تاكتیك‌هائی كه جوانهای مؤمن در عملیات بیت‌المقدس- كه منتهی شد به آزادی خرمشهر- به كار بستند و طراحی‌ای كه آن‌ها كردند، تا امروز هم برای آن كسانی كه در مقوله‌های نظامی صاحب‌فكر و نظرند، درس‌آموز است؛ تاكتیكهای پیچیده، پرتحرك، دشوار، به حسب ظاهر نشدنی، اما به دست معجزه‌گر جوان مؤمن ایرانی، جوان مبتكرِ متكی به خدا، عملی و شدنی و واقع شده، بی‌سابقه بود.

این معنویت، این تكیه‌ی به نیروهای معنوی و ایمانی، این اعتماد به نفس، این شجاعت، این حقیر شدن همه‌ی جلوه‌های ظاهر زندگی مادی، حركت در راه رضای خدا، در هیچ جا سابقه نداشت؛ همچنانیكه كه خودِ انقلاب اسلامی هم نظیری و سابقه‌ای در تاریخ نداشت.

نیروهای بسیج جمهوری اسلامی ایران از بدو تأسیس تا پایان مسئولیت سردار سید یحیی رحیم‌صفوی رسماً زیر مجموعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بوده‌اند. با تغییر فرماندهی سپاه و با روی کار آمدن سردار محمدعلی جعفری مسئولیت فرماندهی بسیج برای اولین بار به فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی واگذار گردید و حسین تائب در تیرماه ۱۳۷۸ به فرماندهی بسیج منصوب شد، اما پس از انتخابات دهم ریاست جمهوری ایران فرماندهی بسیج به سردار سرتیپ محمدرضا نقدی سپرده شد.

محمد علی جعفری با دسته‌بندی تهدیدات علیه جمهوری اسلامی به تهدید نرم، تهدید نیمه‌سخت (شورش‌های مردمی بدون سلاح گرم، تهدیدهای اقتصادی-سیاسی داخلی و خارجی) و تهدید سخت (شورش‌های مسلحانه، جنگ داخلی و جنگ خارجی) وظیفه مبارزه با تهدید نرم را به بسیج غیرنظامی، نیمه‌سخت را به بسیج نظامی و سخت را به نیروی زمینی سپاه و بسیج نظامی محول می‌کند.

1.تحقق فرمایشات امام روح الله خمینی مبنی بر تشکیل هسته‌های حزب‌الله

2.ایجاد توانایی‌ها و آمادگی‌های لازم دفاعی در آحاد مردم در دفاع از کشور

3.ایجاد توانایی‌های لازم رزمی در نیروهایی که توانایی شرکت در عملیات‌های کلاسیک و بزرگ را دارند

4.ایجاد توانایی‌های لازم در آحاد مردم بمنظور کمک به هنگام بروز بلایا و حوادث غیر پیش‌بینی

5.کمک به دولت در امر سازندگی

بسیجی عادی: عموم اقشار معتقد به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هستند که پس از گذراندن دوره آموزش عمومی به عضویت بسیج درآمده و سازماندهی می‌گردند.

بسیجی فعال: آن دسته از بسیجیان عادی داوطلب هستند که واجد شرایط لازم بوده و پس از گذراندن دوره‌های آموزشی سازمان دهی شده و با سپاه همکاری می‌کنند.

بسیجیان ویژه: این گروه که به پاسدار افتخاری هم شناخته می‌شوند افرادی هستند که صلاحیت‌های یک پاسدار را دارا می‌باشند و پس از گذراندن آموزش‌های لازم در این زمینه سازماندهی می‌گردند.

بسیجیان کادر:که بسیجیان فعال پس از گذراندن دوره های خاص به این سطح از عضویت میرسند.

حکومت بعث عراق در سال 1359 با حمله ناگهانی به جمهوری اسلامی ایران جان، ̦مال̦ و ناموس و خاک این کشور را مورد تجاوز قرار داد. در آن زمان ارتش و سپاه و سایر نیروهای انتظامی به واسطه ی نوپا بودن و درگیری های داخلی که وجود داشت نمی توانستند به تنهایی در برابر تجاوز عراق مقاومت کنند. در چنین شرایطی نیروهای مردمی برای دفاع از اسلام و مسلمین و میهن بسیج شده و به جبهه های جنگ اعزام شدند تا با حضور دلیرانه ی خود در مرزها تا حدودی عدم آمادگی نیروی نظامی و انتظامی را جبران نمایند.

تشکیل بسیج مستضعفین، ارتش بیست میلیونی به فرمان امام خمینی (ره) هوشیاری و درایت بی نظیر آن امام بزرگوار از جمله اساسی‌ترین عوامل در جهت خنثی سازی توطئه ها به حساب می آید که به برکت این دوراندیشی و هدایت انقلاب در مسیر اصلی خود، زمینه انقلاب دوم فراهم آمد و باسقوط لانه جاسوسی آمریکا، شیطان بزرگ با ضربه ای سخت و جبران ناپذیر روبرو شد.

اسناد بدست آمده از لانه جاسوسی واظهارات صریح حکام آمریکایی، مردم و رهبران کشور به ویژه حضرت امام را با این حقیقت آشکار مواجه ساخت که احتمال مداخله نظامی آمریکا و هجوم او به جمهوری اسلامی، امری بعید و غیر ممکن نبوده و باتوجه به سوابق این کشور در جهان لزوم آمادگی مردم جهت مقابله و رویارویی را در کوتاهترین زمان ممکن آشکار می ساخت. بر این اساس امام امت در پنجم آذر ماه سال 58، یعنی در مدتی کمتر از یک ماه بعد ازانقلاب دوم، فرمان تاریخی تشکیل بسیج را صادر فرمودند. یک مملکت بعد از چند سالی که بیست میلیون جوان دارد باید بیست میلیون تفنگدار داشته باشد و بیست میلیون ارتش داشته باشد و یک چنین مملکتی آسیب پذیر نیست و مردم دلسوخته و مسلمان پاکباخته که دل در گرو عشق به انقلاب و هدفهای والای آن داشتند، با آمادگی و قصد و اراده خلل ناپذیر جهت پاسداری از دستاورهای انقلاب گروههای مقاومت مردمی رادر پایگاهای بسیج و در آن زمان در مساجد سراسر کشور تشکیل دادند.

 

 

اولین تجربه مهم بسیج به صورت عملی یاری رساندن به سپاه و کمیته در قالب رویارویی با ضد انقلاب و خنثی سازی توطئه های آنها بوده و از این راه نقش موثری در خدمت به انقلاب و اهداف الهی آن هم نشان دادند. با هجوم و تجاوز ارتش عراق به کشورمان  در شهریور 59 این اعتقاد که یک سازماندهی جهت تشکیل بهتر نیروهای مردمی به وجود آید، قوت گرفت و از آن پس نیروهای مردمی صاحبان اصلی انقلاب اسلامی جهت حضور گسترده در جبهه، گروه گروه به بسیج ملحق گردیدند و عملیاتهایی چون طریق القدس، حصر آبادان، فتح المبین، ثامن الائمه، الفجر 8، کربلای 5 و....از دستاوردهای عظیم این تشکیل الهی بود.

 

شما آئینه مجسم مظلومیت ها و رشادات‌های این ملت بزرگ، درصحنه نبرد و تاریخ مصور انقلابید. شما فرزندان دفاع مقدس و پرچمداران عزت مسلمین هستید.

روحیه، تفکر و فرهنگ بسیجی بود که سردارانی همچون باکری ها، همت‌ها و مقدم‌ها را به سوی شهادت سوق داد و آنها را با انبیا محشور کرد. حفظ دین و نظام اسلامی را با روحیه بسیجی همسان است. این تفکر باعث پیروزی اسلام در هشت سال دفاع مقدس شد و اکنون نیز پایداری ما در برابر دشمنان ضامن است.

بسیاری از عملیات جنگی مبتنی بر تفکر و فرهنگ بسیج بود که این فرهنگ در ارتش، جهاد سازندگی، سپاه و دستگاه های دیگر وارد و کارساز شد. از جمله کارها و طراحی هایی که در مقابل یگان های تا بن مسلح دشمن انجام شد، تفکر بسیج بود، از جمله جنگ در شب که پیچیده ترین عملیات ها و عملیات های بزرگی چون فتح المبین و بیت المقدس را با موفقیت به انجام رسانده و نتیجه این شد که ما هشت سال در مقابل تمام استکبار جهانی ایستادیم.