یلدا شب پدر و بزرگها و مادر بزرگهاست مجالیست برای نزدیک شدن به دل مهربونشون و سیراب شدن از محبت وجودشونه؛ یلدا فرصتی که دلهامون به هم نزدیک بشه تا سرمای زمستون تو این شب طولانی به گرمترین شب سالمون تبدیل بشه و خاطره ای بشه برای همه لحظات عمرمون ....

ایران عزیز با تاریخ کهن خود و با داشتن اقوام مختلف دارای آداب و رسومی و مراسماتی زیبایی در دل خودشه که هریک ازاین اقوام به شیوه خود این رسومات و آیین هارا پاس می دارند.

فلسفه یلدا

شب يلدا، درازترين شب سال، آخرين شب پاييز، پايان آذر ماه و آغاز دی است.

در فرهنگ ایرانیان باستان، يلدا زاد روز ايزد مهر يا ميتراست؛یلدا واژه‌ای سریانی به معنای میلاد و منظور از میلاد، تولد خورشید است؛ این شب به جز یلدا، نام‌های دیگری هم دارد که از جمله ابوریحان بیرونی از نام 90 روزیاد می‌کند که کنایه از 90 روز فاصله تا نوروز و بهار است؛ اما دیگر نام معروف این شب، «شب چله» است که اشاره به چله زمستان دارد. زمستان دربردارنده دو چله است: چله بزرگ و چله کوچک.

در برخی منابع از جمله ابوریحان و فرهنگ‌نامه و نیز در بیشتر فرهنگ‌ها، این نامگذاری را از این جهت توجیه کرده‌اند که چله بزرگ 40 روز (اول دی تا 10 بهمن) و چله کوچک 20روز، (از 10 تا پایان بهمن) است. اما از نظر برخی دیگر، هر کدام از دو چله، 40 روز است: چله بزرگ از اول دی تا 10 بهمن و چله کوچک از 10 بهمن تا 20 اسفند.

آداب مشترک همه ایرانیان در شب یلدا

همه اقوام ایرانی شب یلدا یا چله را گرامی می دارند، دیداراز بزرگترها رسم همه اقوام ایرانیست همه اقوام ایرانی در شب چله آجیل و میوه می خورند،و میوه مشترک همه اقوام ایرانی در این شب هندوانه است .

خواندن فال حافظ، شاهنامه‌خوانی، نقل خاطرات، از رسومات همه ایرانیان در این شب است.

آداب و رسوم زنجانیها در شب یلدا

آقا رضا 38 ساله از شب یلدا و خاطره ها و خوراکیهای خوشمزه آنشب میگوید: شب یلدا فرصت مناسبی برای دید و بازدید اقوام بود وخانه گرم مادر بزرگ و پدر بزرگ کانونی برای گرد هم آمدن بود.

وی با لذت تمام از خاطره هایی شب یلدا می گوید همیشه سعی می کردم از صبح شب یلدا به خانه مادر بزرگ برم چون آنجا دنیایی از خاطرات برای من بود مادر بزر گ را می دیدم که به همراه عمه با تمام وجود کار می کردند که شبی به یاد ماندنی برای همه اعضای خانواده فراهم کنند. شب یلدا کرسی مادر بزرگ بازغال چوب انگور گرم میشد مادر بزرگ مهربان بر روی لحاف پشمی آن سفره ای از جنس جاجیم پهن مینمود .

کاسه های مسین را پر از کشمشهای سیاه و قهوه ای می کرد که از روزهای گذشته آنرا پاک کرده بود و بر رویش گردوهای مغز شده قرار می داد و این خوراکیهای خوشمزه را بر روی کرسی جا می کرد

آقا رضا می گوید :سنجد هم یکی دیگر از تنقلات بود که در سینی پذیرایی مادر بزرک بر روی کرسی می درخشید

عطر دل انگیزکدو تنبل و لبوهای سرخ بر روی شعله های چراغ اعلا الدین مشام کسانی را که از صبح وارد این خانه می شدند نوازش میداد .

آقا رضا می گوید یادم نرفته از گندم های بو داده مادر بزرگ بهتون بگم این خوراکی خوش طعم باپهن کردن دانه های گندم داخل سینی روی یا مسی روی اجاق یا چراغ تهیه میشد. واز صدای جلز و ولز وبالا پریدن دانه های گندم می فهمیدیم که دانه های برشته که به آن (قورقا) می گفتند .آماده شده است وبه خاطر طبع گرمش وخواص زیاد آن درشب های سرد زمستان علی الخصوص دربلندترین شب سال (شب چله)یلدا همراه بامخلوطی از گردو،فندق و کشمش به عنوان شبچره مورد استفاده خانواده های زنجانی قرارمی گرفت.

وقتی همه اعضای خانواده وارد خانه می شدند بساط شام پهن می شد مادر بزرگ مهمانهایش را مهمان رشته پلویی که خود رشته آنرا از چندین روز قبل تهیه کرده بود می کرد یادش بخیر هنوز هم که هنوزه مزه آن رشته پلو فراموشم نشده است

او می گوید پس از خوردن شام همگی فامیل دور کرسی جمع می شدیم و به قصه های پدر بزرگ گوش می کردیم یاد هم است پدر بزرگ قصه های دیو و شاه پریان را برایمان تعریف می کرد و ما آنچنان تحت تاثبر این قصه ها قرار می گفتیم که چند روزی خود را در نقش شخصیت های این قصه قرار می دادیم .

مادر بزرگمان همیشه برای استقبال از روزهای بلند رحمت و برکت شب های یلدا در چهار گوشه‌ کرسی گردو و فندوق می‌شکست به ‌این امید که ‌بر اطراف فرزندانش شادی و خنده حاکم شود .

وی شب های یلدای را که در کنا ر پدر بزرگ و مادر بزرگش بوده را جزو خاطره انگیزترین شبهای یلدا عنوان می کند و می گوید باید این شبها را پاس داشت وآنرا به نسلهای بعد از خود انتقال داد.

حاج محمود پیرمردی 84 ساله است وقتی از او درباره شب یلدا می پرسم با یادی از همسر مرحومش شب یلدا را یادآور خاطرات خوب زندگیش عنوان می کند .

او ادامه می دهد در گذشته زندگیها بسیار ساده بودند وما در شب یلدا از کنار هم بودن خانواده لذت می بردیم نه مثل اکثر امروزیها که شب یلدا را جلوی تلویزیون می گذرانند.

وی به خواندن فال حافظ، شاهنامه‌خوانی، نقل خاطرات، خواندن دعاهای شکرانه‌ نعمت و سلامتی در این شب اشاره می کند و می گوید: که در این شب از میوه های خشک شده ای که مرحوم همسرش ازروزهای آخر تابستان اماده می کرده به عنوان تنقلات آن شب استفاده می کردند.

حاجی محمود همچنین می گوید در آن زمانها زنجانیها در شب یلدا مقداری برف سفید را با شیره‌ انگور مخلوط کرده و آنرا می‌خورند که بسیار خوشمزه می‌شد.

به سراغ مدیر کل میراث فرهنگی استان زنجان می ریم او در مورد شب یلدا و آدابو رسوم آن این چنین می گوید شب یلدا به عنوان بزرگترین و طولانی ترین شب سال برای ایرانیان شب و یژه ای است. یلدا اغاز نوشدن و آغاز فصل جدید در زندگی در مورد زمان است زیرا که زمان بعد از شب یلدا در حال افزایش است

رحمتی با اشاره به اینکه زنجان به واسطه داشتن سابقه طولانی 200و 300 سال قبل از میلاد مسیح دارای عمق تاریخی طولانی می باشد افزود: یلدا در میان زنجانیها شبی میمون و مبارک است که توسط آنها گرامی داشته می شود.

وی ادامه داد:در زنجان در شب یلدا پیران و خردسالان جوانان و به خصوص بزرگترهای ایل در کنار هم جمع می شوند.

در این شب بزرگترهای ایل در صدر مجلس می نشینند و بزرگترها به کوچک ترها هدیه می دهند .

شعر می خوانند و فال حافظ می گیرند و شاهنامه می خوانند

وی ادامه داد:به خصوص شعر خوانی از اولویت های این شهر در نزد زنجانی هاست مخصوصا خواندن شعرهای شهریار و مجموعه حیدر بابای او که جزو شعرهای شب یلدا ی اذری زبانها و همچنین زنجانیها ست.

چله لیک پیش کشی از طرف داماد در شب یلدا برای نوعروسان

مدیر کل میراث فرهنگی زنجان اضافه کرد :از جمله سنن زنجانیها که بسیار زیباست این است که در این شب هدیه ای از طرف داماد به خانه عروس فرستاده می شود که در آن داماد بنا به تمکن مالی خود هدیه ای تهیه می کند وانرا در کنار بستن خنچه‌های شیرینی،آجیل و میوه به خانه عروس می‌ فرستد که در اصطلاح به آن چله لیک گفته می‌شود.

البته این اقدام خانواده داماد در سال بعد و در نخستین شب یلدا توسط خانواده عروس مقابله به مثل می‌شود و این بار خانواده عروس برای دختر و داماد خود چله لیک می‌برند .

رحمتی یلدا را فرصتی برای احیای سنت زیبای صله رحم عنوان کردکه افراد در این شب طولانی به دیدار بزرگان می روند و درکنار آنها شب را سپری می کنند.

خوراکیهای ویژه شب یلدا در زنجان" انار طارم بر طرفدارترین میوه اینشب در نزد زنجانیها"

وی خوراکی های این شب را به واسطه اقلیم در نقاط مختلف متفاوت عنوان کرد

رحمتی ادامه داد :زنجانی‌ها با خوراکی‌هایی چون ترب، شلغم، کلم و تنقلاتی مانند توت و انجیر خشک، کشمش، گردو و نخودچی در این شب از میهمانان خود پذیرایی می‌کنند.

مدیر کل میراث فرهنگی زنجان شب یلدا را شب انار نامید و اضافه کرد: بواسطه معروف بودن انار طارم این میوه بر سر سفره شب چله زنجانی هاست

شب یلدا شب مهرورزی

مدیر کل میراث فرهنگی زنجان گفت: شب طولانی یلدا در طایفه نماد امید به روشنایی وبهزیستن بود و اینکه که اگر مشکلات به درازای شب یلدا هم باشد به واسطه کنار هم بودن و باهم بودن آسان می شود.

وی شب یلدا را شبی عنوان کرد که بسیاری از مشکلات ایل و طایفه مطرح می شده و این مشکلا ت با مشورت بزرگان و همت ایل حل می شد ه است.

شب یلدا شب گره خوردن دلها

رحمتی با بیان اینکه این شب شبی هست که خیلی از ازدواجهای فامیلی واشنایی ها و ازدواج ها ریشه در این شب نشینی ها داشته است خاطر نشان کرد:خیلی از محبتها در این شب گره خورده و خیلی از اشناییها در این شب اغاز شده است.

انتهای پیام/