به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و درمان  گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛ دیابت بیماری که قدمت آن بسیار زیاد است و تنها چند درمان برای آن کشف شده است آن هم در حالی که ترس از سوزن و تزریق دائمی انسولین همواره از جمله دغدغه‌های بیماران دیابتی بوده است.

گاهی فکر کردن به کودک دیابتی که باید ترس تزریق انسولین را به جان بخرد تا به کمای دیابتی نرود، جوان‌هایی که از بدو ورود به این دوره باید مشغله زدن انسولین را به لیست کارهای روزانه خود اضافه کنند و خلاصه شیوع این مرگ خاموش در سن جوانی اهمیت جایگزینی برای درمان انسولین بیشتر خود را نشان می‌دهد. 

به گفته رییس انجمن دیابت حدود ۹۰ سال پیش از زمانی که دیابت شناخته و علت اینکه چرا افراد به دیابت مبتلا می‌شود مشخص شد محققان و پژوهشگران همواره در پی یافتن راهی برای تولید انسولین غیر سوزنی بودند. 

داروهای زیادی برای کنترل دیابت تجویز می‌شوند اما معمول‌ترین و معروف‌ترین آن‌ها، «انسولین» است. انسولین هورمونی است که به وسیله سلول‌های بتای پانکراس (لوزالمعده) تولید می‌شود و کنترل قند خون را عهده دار است. در افراد دیابتی، پانکراس انسولین کافی تولید نمی‌کند یا قادر نیست از انسولین تولیدشده استفاده کند. در نتیجه قندخون بالا می‌رود و باعث ایجاد مشکلات زیادی می‌شود. در دیابت نوع ۱، سلول‌های بتا تخریب شده‌اند و د رنتیجه پانکراس دیگر انسولین نمی‌سازد. افراد مبتلا به این بیماری به تزریق انسولین نیاز دارند تا بتوانند از قند موجود در غذا‌ها استفاده کنند، اما در دیابت نوع۲، انسولین ساخته می‌شود اما بدن به این انسولین پاسخ دهی خوبی ندارد. بعضی از این افراد به خوردن قرص‌های دیابت و تعدادی از آن‌ها به تزریق انسولین نیاز دارند تا به بدن خود کمک کنند از قند برای انرژی استفاده کند. بدین ترتیب افرادی که انسولین مصرف می‌کنند، باید مدام قندخون خود را کنترل کنند تا مطمئن شوند در سطح مناسبی است. این کنترل مداوم، اطلاعات مهمی در مورد تفاوت سطح قندخون در طول روز و اینکه چقدر انسولین نیاز دارند به آن‌ها می‌دهد. 

از آنجایی که تزریق انسولین برای بیمار دیابتی بسیار آزار دهنده است، پزشکان درصدد تولید انسولین به صورت خوراکی، استنشاقی و.. بر آمدند اما نتوانستند این کار را به سرانجام برسانند چرا که هورمون انسولین به محض ورود به بدن در معده تجزیه می‌شود و نمی‌تواند وارد روده شود و این مشکلی اساسی است. 

رییس انجمن دیابت ایران عنوان کرد: حدود ده سال پیش یکی از کمپانی‌های بزرگ دارویی آمریکا اقدام به تولید انسولین استنشاقی (به صورت اسپری) کردند اما از آنجایی که عوارض شدیدی را در پی داشت و حتی در مواردی منجر به مرگ فرد بیمار شد تولید آن متوقف شد. 

از طرفی وقتی در جایی از دنیا دارویی برای درمان بیماری تولید می‌شود به سرعت به کشور ما راه پیدا می‌کند بنابراین این نوع انسولین نیز در مدت زمان کوتاهی وارد کشور ما شد. 

مدیرعامل انجمن دیابت ایران عنوان کرد: حتی نیم واحد کم یا زیاد شدن انسولین برای کودکان تاثیر زیادی دارد. برای همین وقتی از انسولین‌های بدون سوزن استفاده می‌شود ما نمی‌توانیم مطمئن باشیم تمام آن انسولین جذب خون ‌می شود. 

اسداله رجب رییس انجمن دیابت ایران نیز با تاکید بر عوارض انسولین غیر سوزنی معتقد است: استفاده از انسولین استنشاقی میزانی معادل چند برابر انسولین روزانه را وارد بدن فرد بیمار می‌کند. علاوه بر این از دیگر عوارض این نوع انسولین می‌توان به مضر بودن آن برای ریه‌ها و احتمال ایجاد سرطان اشاره کرد. این انسولین‌ها حتی در مواردی با مرگ فرد مصرف کننده همراه بوده است. 

به گفته رییس انجمن دیابت ایران چیزی از ورود انسولین غیر تزریقی به ایران نگذشته بود که به دلیل مخالفت اساتید پزشکی ایران، توزیع ان دارو در کشور متوقف شد. 

مدیرعامل انجمن دیابت ایران درباره استفاده از انسولین‌های بدون سوزن نقدهایی دارد، کما اینکه از این وسیله برای نخستین‌بار در جنگ ویتنام استفاده شد ولی کامران نیکوسخن معتقد است انسولین‌ بدون سوزن نمی‌تواند به عنوان یک وسیله دقیق برای دیابتی‌ها باشد. 

محققان با انجام تحقیقاتی بر روی موش‌ها، برای نخستین بار نشان دادند، پیوند سلول‌های بنیادی انسان می‌تواند به طور موفقیت آمیزی تولید انسولین را در بدن احیا و دیابت را درمان کند. 

در این شیوه محققان مشاهده کردند پس از پیوند سلول‌های بنیادی، موش‌های مبتلا به دیابت شروع به تولید انسولین کردند و سه تا چهار ماه بعد، این موش‌ها حتی زمانی که میزان زیادی قند به آن‌ها داده شد توانستند میزان قند خون را حفظ کنند. 

این بررسی‌ها بر روی موش‌های مبتلا به دیابت انجام شد که از سیستم ایمنی با عملکرد مناسب بی‌بهره بودند؛ این در حالی است که اگر سیستم ایمنی این جوندگان وضعیت مطلوبی داشت ممکن بود سلول‌های بنیادی انسانی را پس بزنند. 

پژوهشگران موسسه سلول‌های بنیادی هاروارد هورمونی را به نام «بتا تروفین» یافته‌اند که تولید سلول‌های انسولین ساز لوزالمعده را ۳۰ برابر میزان طبیعی افزایش می‌دهد. 

این کشف نوید بخشی است چرا که این هورمون که توسط سلول‌های چربی و کبدی تولید می‌شود نه تنها کنترل قند خون را به طور قابل توجهی بهبود می‌بخشد بلکه در واقع افراد مبتلا به دیابت را نیز درمان می‌کند

کار‌شناسان می‌گویند پیش از این هرگز درمانی را نیافته‌اند که موجب چنین جهش عظیمی در تولید سلول‌های بتا شود. این سلول‌های بتای جدید فقط زمانی که بدن بخواهد، تولید می‌شوند. 

این امر می‌تواند شیوه مطلوبی را برای تنظیم طبیعی انسولین و کاهش شدید عوارض مرتبط با دیابت که مهم‌ترین عامل قطعی عضو و نابینایی غیر ژنتیکی است، شود. 

گزارش از ریحانه هرندی