به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان  ؛ یکی از معضلات اجتماعی و فرهنگی که این روزها به لحاظ خانوادگی بسیاری افراد درگیر آن هستند و از ابعاد مختلف نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفته است، در حوزه «فرزند آوری» نهفته است. تک‌فرزندی، بی‌اشتیاقی و بی‌انگیزگی برخی زوج‌های جوان برای فرزنددار شدن و عدم جامعه‌پذیری و ایزوله شدن تک‌فرزندها مشکلات زیادی را در خانواده‌ها و از جمله اجتماع پدید آورده است، به طوری که در سال‌های اخیر بسیار مشاهده می‌کنیم که جامعه‌شناسان و جمعیت شناسان هشدارهایی درباره هرم سنی جمعیت و همینطور وضعیت آینده نوجوانان و جوانان در سال‌های آتی داده‌اند.

از امام صادق(ع) سوال کردند: شیرین‌ترین چیز برای انسان چیست؟ و ایشان فرمودند: «داشتن فرزند جوان»؛ سپس پرسیدند: بدترین حالت برای انسان چیست؟ و ایشان در پاسخ فرمودند: «از دست دادن فرزند»؛ از آن‌جایی که همیشه در روایات و احادیث امامان اسرار نهفته‌ای وجود دارد؛ قطعأ این فرمایش امام صادق(ع) نیز با وجود سادگی در بیان، از نکات مهمی برخوردار است؛ که می‌توان چنین برداشت کرد که فرزند «روح زندگی» است که با آمدنش زندگی شیرین می‌شود و در نبودش زندگی به پوچی می‌گراید.

درباره اهمیت فرزند آوری در خانواده و اجتماع، معضلات تک‌فرزندی و ... با مجید ابهری، رفتارشناس اجتماعی و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت‌وگو کردیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

 

* لطفاً درباره اهمیت فرزند آوری در جامعه و تأثیر آن در رضایتمندی افراد در زندگی توضیحاتی بفرمایید.

- فرزند آوری یکی از اهداف اصلی پیوند عاطفی و زناشویی است، تداوم نسل و ادامه زندگی خانوادگی باعث می‌شود که فرزند آوری از اهمیت ویژه‌ای در زندگی برخوردار باشد، متأسفانه 60 درصد از افراد تحصیل کرده و نخبه یا اعتقادی به فرزندآوری ندارند و یا به دنبال تک فرزندی هستند.

متأسفانه 60 درصد از افراد تحصیلکرده و نخبه یا اعتقادی به فرزندآوری ندارند یا به دنبال تک‌فرزندی هستند

بر اساس تحقیقات به عمل آمده، خانواده صاحب فرزند بیش از دیگران از زندگی خود لذت می‌برد و داشتن فرزند موجب افزایش حافظه‌،  کاهش فشار خون، بهره بیشتر از نعمت تعقل، افزایش اعتماد به نفس و شادی والدین، امکان بهتر درک زیبایی‌ها، کاهش سرطان مخصوصأ سرطان سینه برای زنان و بیماری‌های قلبی، بهتر شدن عملکرد مغز و ...  فرزندآوری برای زنان اهمیت بیشتری دارد و بدن آن‌ها برای تغذیه و پرورش کودکان آمادگی خاصی دارد و فرزند او را به زندگی سرگرم و امیدوار می‌سازد.

جامعه آن‌هنگام نشاط دارد که خانواده‌ها در نشاط و آرامش به سر ببرند؛ نشاط در خانواده نیز مولفه‌هایی دارد که باید مورد توجه قرار بگیرد. از جمله عوامل زیاد شدن نشاط در زندگی مشترک، فرزندآوری است؛ حضرت رسول اکرم(ص) در تعبیری زیبا می‌فرماید: فرزند صالح گلی از گل‌های بهشت است. همان‌طور که گل‌های بهشتی باعث سرور و شادی اهل بهشت می‌شوند ، فرزند صالح نیز این مسئله را در بر دارد.

*چه پیامدهای منفی برای کاهش جمعیت و رغبت کمتر جوانان به فرزند آوری و حتی تک فرزندی وجود دارد؟

از جمله آثار رشد منفی و کاهش جمعیت، پیری و در نتیجه، حرکت به سمت و سوی کم شدن نسل بشر است؛ زیرا بر اساس آموزه‌های برگرفته از معارف ناب قرآن و اهل بیت (ع)، یکی از مهم‌ترین فلسفه‌های ازدواج و تشکیل خانواده، زاد و ولد و تشکیل اجتماعات بشری است. اصولاً فلسفه ازدواج و تشکیل خانواده، بقای نسل بشری است که مطابق فلسفه آفرینش است.

در زندگی تک فرزندی نیز آسیب‌های زیادی وجود دارد، نخستین آسیب‌های عاطفی و روانی متوجه فرزندان بوده و آنها را افرادی منزوی،‌ گوشه گیر و نزدیک به افسردگی به بار می‌آورد. دومین آسیب کم جمعیت بودن خانواده و مشکلات عاطفی و رفتاری در میان والدین تک فرزند است.

نخستین آسیب‌های عاطفی و روانی تک فرزندی، منزوی،‌ گوشه‌گیر و نزدیک به افسردگی تربیت شدن فرزند است

علت اصلی ترس از فرزند آوری را می‌توان در دلائل زیر جستجو کرد: گرانی،  تورم، هزینه‌های بالای بهداشتی و درمانی نوزادان و کودکان و همچنین تغذیه و کمک تغذیه آنها، گرانی مهدهای کودک برای نگه داری بچه‌ها و هزینه‌های بالای استخدام پرستار از دلائل اصلی وحشت از فرزند آوری در زندگی جوانان است.

متأسفانه امروزه بسیاری از خانواده‌های جوان به خانواده‌های هسته‌ای تبدیل شده‌اند و به دلیل گرانی مسکن و مشکلاتی که برای خانواده های پرجمعیت وجود دارد، از فرزند آوری گریزان هستند. بسیاری از کشورها در حالت عدم تعادل جمعیتی قرار دارند، از یک سو کشورهای در حال توسعه با مشکلات و مسائل رشد بی رویه جمعیت دست و پنجه نرم م‌ کنند، از سوی دیگر جوامع توسعه یافته از نتایج منفی شدن رشد جمعیت و سالخوردگی جمعیت رنج می‌برند، به عبارت دیگر، اکثریت کشورهای جهان به نوعی با مسائل ناشی از عدم تعادل جمعیتی مواجه‌اند.

*اصلی‌ترین دلیل روانی تک‌فرزندی چیست؟

-از نگاه رفتار شناسی اصلی‌ترین علت رفتاری عدم گرایش به فرزند آوری مسئولیت ناپذیری یا ترس از مسئولیت مراقب از فرزند است. بسیاری از جوانان تصور می‌کنند با آمدن فرزند برای آنها محدودیت ایجاد شده و دیگر آزادی‌های دوران قبل از فرزندآوری را ندارند.

*برای رفع این مشکل چه باید کرد؟

- فرزندپروری به عنوان یک مهارت، کمتر به زوج‌های جوان آموخته می‌شود. بنابراین با نگاهی دوباره به نکات گفته شده عدم فرزند آوری را باید به عهده خانواده‌ها، دولت و نهادهای متولی گذاشت که در این زمینه باید فعالانه در امر آموزش و تمرین وارد زندگی نوجوانان شوند.

ضعف فرزندآوری برای جامعه، پیر شدن جمعیت را به همراه دارد، در حالی که ایران یکی از کشورهای جوان جهان است به خاطر فرزند آوری محدود متأسفانه در بیست سال آینده با اکثریت جمعیت سالمند در کشور روبه رو خواهیم شد و هیچ بعید نیست که نیروی انسانی وارداتی به عنوان راه حل مشکلات نیروی کار جامعه به کار گرفته شود.

بنابراین عدم فرزند آوری موجب بروز مشکلات اقتصادی، عاطفی، جمعیتی و رفتاری در محدوده خانواده و اجتماع خواهد شد.

*در عرصه موانعی که در تفکر فرزند آوری برای جوانان وجود دارد، چگونه می‌توان به لحاظ فرهنگی و جامعه شناختی ذهنیت جوانان را برای فرزند آؤری تغییر داد،‌ چه کار می‌توان انجام داد؟

-در بسیاری از کشورها دولت‌ها و نهادهای متولی تا دو سالگی هزینه‌های نگهداری نوزادان را پرداخت می‌کنند، هزینه پوشاک، تغذیه و درمان اگر در کشور ما نیز چنین طرحی ایجاد شود، مشکلات مالی بسیاری از خانواده‌های جوان حل خواهد شد.

رسانه‌ها در مرحله بعد با فرهنگسازی و بسترسازی فکری و بیان امتیازات فرزندآوری می‌توانند این نقصان را حل کنند.

*شرایط امروز جامعه ما چه چیز را در این حوزه بیشتر می‌طلبد؟

-امروز حمایت مالی از فرزندآوری و ایجاد بسته‌های تشویقی برای والدین شاغل امثال مرخصی‌های با حقوق یا پرداخت هزینه‌های نگه داری فرزندان، ایجاد مهدهای رایگان در کنار ادارات و ارائه بسته‌های هزینه برای تغذیه و تربیت فرزندان تا شش سالگی می‌تواند تشویق‌های مناسبی برای فرزند آوری و فرار از تک فرزندی باشد.
منبع:فارس