به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند؛ نهضت اسلامی مردم ایران به رهبری حضرت آیت الله امام خمینی(ره) در 15 خرداد 1342 شکل رسمی و علنی به خود گرفت.البته با سرکوب شدید قیام 15 خرداد برای مدتی حداقل در ظاهر متوقف گردید.ولی در واقع این آتش زیر خاکستری بود که 14 سال بعد دوباره شعله ور شد و توفان عظیم انقلاب اسلامی و مردمی را متوجه حکومت پهلوی و جهان غرب نمود.

از اواسط سال 1356 وقایعی رخ داد که مسیر انقلاب را به سرعت هموار کرد و سرانجام به خروج شاه از کشور و پیروزی انقلاب اسلامی ختم شد.

پس از دوران رکود اقتصادی نخست وزیری آموزگار ، شاه تحت فشار مخالفان رژیم و انقلابیون فضای سیاسی کشور را آزادتر کرد.بسیاری از روزنامه ها احیا و زندانیان سیاسی آزاد شدند.جبهه ملی ، نهضت آزادی ، حزب توده و فداییان خلق به فعالیت آزادانه مشغول بودند.

در پاییز 1356 مرگ مشکوک سید مصطفی خمینی در عراق بیش از پیش ساواک و حکومت را محکوم و منفور ساخت.به دنبال آن مراسم شب شعر در فاصله مهر و آبان 56 و سرایش اشعاری در ستایش آزادی و در انتقاد از سانسور شعر و مطبوعات نقش موثری بر جای گذاشت.

عزاداری های ماه محرم غالبا رنگ سیاسی به خود گرفت.در دی ماه سفر کارتر به ایران و جشن سال نوی میلادی به زیان شاه تمام شد.چند روز پس از این ملاقات ، چاپ مقاله ای در روزنامه اطلاعات شرایط را پیچیده کرد.

تظاهرات و اعتراضات شدیدی که به دنبال چاپ مقاله توهین آمیز و بی اساس «ایران و استعمار سرخ و سیاه» در روزنامه اطلاعات در 17 دی ماه 1356 صورت گرفت ، منجر به قیام 19 دی ماه مردم قم و پس از آن تبریز و دیگر شهرهای ایران گردید .

در اردیبهشت 1357 در تهران ، شیراز ، اصفهان ، تبریز ،قم ، کاشان و جهرم تظاهراتی خشن برپا شد.از ماه خرداد تا مرداد اوضاع آرام شد و درگیری ها و اعتراضات به حداقل رسیده بود و گمان می رفت که انقلاب متوقف شده است.

در 27 خرداد اعتصاب عمومی قم بدون خونریزی برگزار شد. در 19 مرداد تظاهرات بزرگی در اصفهان به خونریزی منجر شد.ولی غم انگیزترین حادثه مربوط به حادثه تراژیک آتش سوزی در سینما رکس آبادان در 28 مرداد 1357 بود که طی آن بیش از 400 تن در آتش سوختند.

از سوی مردم و انقلابیون ، رژیم متهم اصلی این حادثه شناخته شد..اعتراضات شدیدی برپا گردید. شاه در واکنش به آن ، جعفر شریف امامی را که گرایشات دینی بیشتری داشت ، به جای آموزگار به نخست وزیری برگزید.

شریف امامی دست به اقداماتی در جهت جلب رضایت مخالفان زد : تقویم شاهنشاهی را لغو و قمارخانه ها را تعطیل کرد و بسیاری از بهاییان را از مقامات دولتی کنار گذاشت.شاه نیز حزب فرمایشی رستاخیز را منحل کرد و قول انتخابات آزاد را داد.

در شهریورماه57 برای نخستین بار تصویر بزرگی از امام خمینی در روزنامه ها به چاپ رسید.

استاد دانشگاه تاریخ ایران در دانشگاه پیام نور بیرجند گفت : این اقدام روزنامه ها به اشاره حکومت بود و حکومت که اینک پی به قدرت و محبوبیت امام برده بود در صدد نزدیکی با ایشان و انجام مذاکراتی برای سازش بود.ولی حضرت امام آن را رد کردند.

اتفاقات بعدی به گونه ای بود که بازگشت ناپذیری روند انقلاب و شکست حکومت را آشکارتر نمود.در 13 شهریور چند صد هزار تن به فرمان امام خمینی به خیابان ها آمدند و به سربازان مسلح گل دادند.این تظاهرات تا سه روز بعد ادامه داشت و مردم خواهان برچیده شدن نظام شاهنشاهی و قطع مداخلات آمریکا در ایران و برپایی نظام جمهوری اسلامی شدند.

حسین غضایری افزود :این نخستین بار بود که مخالفان خواستار سقوط و انقراض نظام شاهنشاهی شدند و برای نخستین بار بود که صحبت از استقرار نظام جمهوری اسلامی می شد.

به دنبال افزایش تظاهرات و مخالفت ها، حکومت نظامی در 17 شهریور ماه اعلام گردید.روزی که در تاریخ به جمعه سیاه معروف شد.

جمعه سیاه که طی آن بسیاری از مردم تهران به شهادت رسیدند به منزله مهر پایانی بر عمر رژیم پهلوی بود.

رژیم که تا این دوران به صورت همه جانبه مورد حمایت آمریکا و غرب بود کاملا مستاصل شد.

وی گفت : تا پیش از واقعه 17 شهریور هنوز کورسوی امیدی برای هواداران داخلی شاه و آمریکا باقی بود.خشونت ها در این روز به اندازه ای بود که هرگونه احتمال سازش و یا تعدیل اعتراضات رااز بین می برد.

وی افزود:تعداد شهدای 17 شهریور بسیار زیاد بود.متعاقب آن در تهران و 11 شهر دیگر حکومت نظامی برقرار شد.از روز بعد در 18 شهریور اعتصاب عمومی کارکنان شرکت نفت ایران آغاز گردید.

به دنبال کارکنان نفت ، دیگر کارمندان دولتی ، بیمارستان ها و مطبوعات نیز دست به اعتصاب زدند و به تدریج ماهیت اقتصادی اعتصابات ، رنگ سیاسی به خود گرفت.

در 13 و 14 آبان یعنی یک ماه پس از ورود امام خمینی به فرانسه، درگیری های خشونت آمیزی بین دو طرف درگرفت.کریم سنجابی از اعضای ارشد جبهه ملی در پاریس اعلامیه ای که حاصل توافق با امام و خواهان سقوط نظام سلطنتی و ایجاد نظامی با قوانین اسلامی بود را منتشر کرد.

مدرس دانشگاه اظهار کرد : پس از دیدار سنجابی و بازرگان با آیت الله خمینی در پاریس در اوایل آبان 1357 ، جبهه ملی غیر مذهبی و نهضت آزادی علنا از آیت الله خمینی پشتیبانی کردند. در نتیجه این ملاقات ، دو جبهه مذهبی و ملی با هم و بر علیه شاه و حکومت متحد شدند.

غضایری خاطر نشان کرد:با افزایش تظاهرات و آشفتگی ها ،شاه نخست وزیری را به ارتشبد ازهاری اعطا کرد.با این وجود تظاهرات تاسوعا و عاشورا در تهران و مشهد و اصفهان به اوج خود رسید. در پایان این تظاهرات اعلامیه ای 17 ماده ای توسط مخالفان به تصویب رسید که خواهان برچیده شدن نظام شاهنشاهی ، استقرار جمهوری اسلامی ، مراعات حقوق اقلیت ها و ...بود.

سرانجام ازهاری نیز مانند دیگر نخست وزیران کاری از پیش نبرد و قدرت به بختیار رسید.

مدرس دانشگاه پیام نور بیرجند گفت :تا دو هفته پس از عاشورا موقعیت شاه و حکومت در نتیجه عواملی بدتر شد:ازطرفی مخالفان با تظاهرات، اعتصاب و اشغال ادارات و کارخانه ها ، اقتصاد کشور را به آستانه سقوط رساندند.

غضایری افزود : ازطرف دیگر عملیات مسلحانه سازمان های چریکی بر تشنج موجود افزود.

وی گفت : افزون بر این ها ، قطع حمایت آمریکا نسبت به شاه؛ سقوط او را نزدیک تر کرده بود. آمریکا و غرب متوجه شده بود که مخالفت و مبارزه گسترده مردم و روحانیون تحت رهبری داهیانه و خردمندانه امام خمینی به گونه ای نخواهد بود که امکان مقابله با آن وجود داشته باشد.

وی افزود:با این وجود شاه و حامیان داخلی در شرایطی که هیچ یک از رجال قدیمی حاضر به قبول نخست وزیری نبودند، شاپور بختیار را به نخست وزیری برگزیدند.او یکی از اعضای جبهه ملی و در نتیجه از مخالفان و منتقدان قدیمی شاه بود.

شرط بختیار برای قبول نخست وزیری شاه ، خروج او از کشور بود.

استاد و مدرس دانشگاه پیام نور بیرجند گفت:بختیار با رسیدن به نخست وزیری اعلام کرد که شاه به زودی برای گذراندن تعطیلات کشور را ترک خواهد کرد و قول لغو حکومت نظامی و برگزاری انتخاباتی آزاد را داد.

عضایری افزود: ایران از سازمان سنتو خارج شد و دیگر ژاندارم خلیج فارس نخواهد بود. او همچنین برخی وزرای پیشین را دستگیر و زندانیان سیاسی بیشتری را آزاد کرد ، وعده انحلال ساواک و ضبط دارایی های بنیاد پهلوی را داد.

وی با اشاره به پیامدهای این رویداد ها گفت: موج مخالفت ها با وجود این تلاش ها آن چنان بود که سرانجام شاه چاره ای جز ترک کشور نداشت.در نهایت او به دنبال کسب رای اعتماد دولت شاپور بختیار از مجلس و تشکیل شورای سلطنت در 26 دی ماه 1357 ایران را برای همیشه ترک کرد.

اینک ورود امام خمینی به دنبال فرار شاه از کشور اجتناب ناپذیر بود.بختیار در ابتدا مانع ورود امام شد.به دستور او در 4 بهمن ارتش فرودگاه را اشغال کرد.ولی در روزهای بعد تظاهرات و حمایت شدید مردم از امام باعث شد که اقدام بختیار بلا اثر شود و در نهایت حضرت امام خمینی در روز 12 بهمن پس از 15 سال وارد ایران شد.

انتهای پیام/ی