گلمکان از جنوب به شهرستان نیشابور و رشته کوه بینالود، از شمال به دشت مشهد و محور مشهد - چناران واز غرب به کوه تخته رستم و تخت اخلمد و از شرق به مناطق زشک و شاندیز محدود می باشد.
این شهر دارای 3 محل اصلی است که این محلات شامل محله پایین، قلعه وسط، حاجی آباد است. در هر میدان درخت چناری کاشته شده که در محله پایین چنارهای جوانتری به چشم می خورد ولی در قلعه وسط و حاجی آباد درختان چنار قدیمی و غول پیکری دیده می شود.
گلمکان شهر گیاهان دارویی
شهر گلمکان دارای کوه هایی از جمله کوه تخته چهار باغ، کوه کشوه، قله سیاه سنگ، قله شیر باد، قله بینالود است که به دلیل آب و هوای معتدل سرد منطقه گلمکان مکان مناسبی برای رویش گیاهان دارویی چون بادام کوهی، خار شتر، زیره ، کاسنی و بابونه می باشد.
این مکان زیست گاه حیواناتی چون بز کوهی، آهو، گراز، عقاب و کبک است که سازمان محیط زیست برای حفاظت از این حیوانات نقش بسیار مهمی را ایفا می کند.
چشمه شفاء در گلمکان
اینچشمه كه به چشمه سبز یا سو یا چشمه شفاء مشهور است تنها دریاچه دائمی در محدوده گلمكان به شمار میرود كه در حدود 15 كیلومتری شهرستان چناران و 60 كیلومتری غرب مشهد قراردارد.
مساحت این دریاچه 15 هكتار می باشد و در پای ارتفاعات و دامنه اصلی كوه های مهم و بهم پیوسته بینالود و در یک فرورفتگی نسبتا عمیق به وجود آمده است.
حوضچه درياچه چشمه سبز از سنگ های متاپوليتی با دگرگونی ضعيف معروف به اسليت و فيليت (در سازندهای ژوراسيک ) تشكيل شده است.
مقبره عبدالرحمن گهواره گر
مقبره عبدالرحمن گهواره گر در روستاینوزاد و در 3 کیلومتری گلمکان درمیان دره ای کم عمق قرار گرفته است. درحاشیه شرقی روستا تپه ای ماسه ای وجود دارد که بر فراز آن بنایی معروف به آرامگاه خواجه عبدالرحمن گهواره قرار دارد.
سنگ قبر یا کتیبه اولیه آرامگاه از بین رفته و سنگ قبری مرمرین در سال های اخیر بر مدفن خواجه تعبیه شده است.
در میان دره سمت غرب تپه ای که آرامگاه بر آن استوار شده است محوطه ای باستانی وجود دارد که به استناد سفالینه های پراکنده بر سطح آن، می شود آن را به قرون اولیه اسلامی محسوب کرد.
همچنین از متنی که بر روی سنگ قبری در مقابل مقبره ای معروف به شیخ حافظ وجود دارد و با خط ثلث و کمی نامفهوم حکاکی شده و نیز به استناد با متون دیگر چنین برمیاد که عبدالرحمن گهواره گر در اواخر قرن هشتم در قید حیات بوده است.
خانه خواجه داد گلمکان
خانه خواجه داد گلمکان در سر راه گورستان وسیع و قدیمی محله پایین به فاصله حدود 500 متر از گورستان است که بزرگی چون عبدالله مبارک ( از محدثین تابعین ) و خواجه دادالعابد به خاک سپرده شده است.
این آرامگاه به دلیل قدمت زیاد چندین بار مورد مرمت قرار گرفته است تا در سال 1357توسط مرحوم حاج علی اكبر داوری و خیرین با سنگ و گل و سقف ان با چوب وشیروانی درست شده بود كه بر اثر مرور زمان و بارندگی سقف آن خراب و دیوار ها شكافت پیدا کره است.
حسینه اسمی خان
حسینیه اسمی خان در شهر گلمکان در سال 1260 توسط مرحوم اسماعیل خان (معروف به اسمی خان) وقف و اسناد آن در همان سال تنظیم و اینگونه نام ایشان در تاریخ ثبت شد.حسینیه اسمی خان منزل خود ایشان بوده و قدمت این بنا حدود 180 سال می باشد كه به كرار در طول زمان مرمت و بازسازی شده و هم اكنون در لیست ابنیه میراث فرهنگی ثبت شده است. مقبره ایشان در قسمت در ورودی ایوان عبدالرحمن گهواره گر قرار دارد.
انتهای پیام/