قدیمی ترین تورات در موزه افغانستان
در قرن دوم هجری چندین کتابخانه در غزنی بوده و آثار گران‌بها با چنان دقت و توجهی نگهداری می‌شده که قدیمی‌ترین نسخه تورات هنوز در موزه ملی افغانستان نگهداری می‌شود.
به گزارش حوزه افغانستان باشگاه خبرنگاران، قدیمی‌ترین تورات دنیا در افغانستان در کتابخانه غزنی در قرن دوم هجری کشف شد.
کتاب «جشر یاسِفرِ جشر» نخستین بار با توضیحات تاریخی و ذکر مطالبی در اصالت صحیفه و متن ترجمه انگلیسی آن از زبان عبری توسط «الکویین» (Flacuss Albinus Alcuinus) راهب کلیسای «کانتربری) (Abbat of Canterbury) در 1829 میلادی در «بریستل» رسیده است.
در این کتاب ماجرای سفر «الکویین» به بیت‌المقدس و از آنجا به بغداد و اردبیل و بالاخره شهر غزنی، دیدار کتابخانه شهر و جریان کشف قسمتی از تورات شرح داده شده است .
اصل ترجمه با یادداشت‌های الکویین در 1721 در شمال انگلستان کشف شد.
این اوراق تا سال 1750 نزد مالک آن محفوظ بود. نسخه پس از فوت صاحبش همچنان محفوظ و مصون نگهداری شد تا این که در 1829 نخستین بار به زیور طبع آراسته شد.
الکویین در قرن هشتم میلادی مطابق به قرن دوم هجری زندگی می‌کرد.
وی در سال 804 در گذشت. الکویین با 2 تن از همراهان خود «توماس» ازشهر «مالاماس بری» و «جان» از شهر «هانتینگتون» تصمیم گرفتند تا زبان‌های لازم مشرق زمین را بیاموزند.
3 سال نزد استادان لایق فارسی آموزش دیدند و این زبان را بسیار خوب یاد گرفتند. سپس با توشه فراوان و مبالغی از طلا و نقره عازم سفر شدند.
در شهر روم از پاپ اعظم دعا گرفتند. در مسیر سفر از شهرهای بیت‌المقدس، بغداد، اردبیل و نواحی دریای خزر دیدن کردند.
در قزوین از زاهدی شنیدند که نسخه‌ایی از صحیفه جشر در شهر غزنی وجود دارد با ولع و اشتیاق راهی غزنی شدند.
وقتی به غزنی رسیدند خانه‌ای را اجاره کرده و 3 سال در آن شهر ماندند.
همین که با کتابدار کتابخانه شهر آشنا شدند مقداری طلا به ارزش 50 پوند به وی تحفه دادند و در ضمن درباره این نسخه اطلاعات خواستند.
کتابداری که 45 سال این سمت را داشت به آنها گفت: نام کتاب را در فهرست کتاب‌ها خوانده‌ام اما تاکنون اصل کتاب را ندیده‌ام . کتاب در صندوقی قفل است و در گوشه کتابخانه محفوظ و مصون.
پس از آن که کتابدار فهمید که آرزوی دیدن و مطالعه را دارند آنها را به اتاق درازی برد که کتاب در آنجا بود.
در گوشه این اتاق صندوق چوبی قرار داشت که با گل و برگ و به صورت موزاییک مزّین بود.
کتابدار گفت: کلید صندوق نزد خزانه‌دار شهر است. نزد خزانه دار رفتند و مقداری طلا به ارزش 100 پوند به وی هدیه دادند.خزانه‌دار نیز به شرط دقت در نگهداری از کتاب به آنها اجازه داد.
بالاخره کتاب را که به صورت طومار بود، از صندوق بیرون کشیدند و به الکویین نشان دادند.
کتاب 2 فوت طول و 9 اینچ عرض داشت. کاغذ آن ضخیم و سفید مثل برف و نرم مثل مخمل بود. خط آن به صورت درشت و زیبا با الفبای کهنه عبری نوشته شده بود.
جشر که اصلاً مصری بود عنوان عصا بردار حضرت موسی علیه‌السلام را داشت.این نسخه نفیس را یهودیان در حادثه اسارت بابل با خود به غزنی برده و ظاهراً به کتابخانه آنجا سپرده بودند.
الکویین اجازه ترجمه نسخه را از محاکم شهر گرفت و در طول یک سال و 6 ماه آن را از عبری به انگلیسی ترجمه کرد.
این همان نسخه‌ای است که بار اول در بریستول به سال 1829 و بار دیگر در 1934 به نام سفر جسر توسط مؤسسه «سن‌جوز» کالیفرنیا به چاپ رسیده است.
نکته جالب این است که این که استفاده از نسخه‌های معتبر موکول به اجازه خزانه دار شهر و ترجمه کردن آن با اجازه محکمه شهر بوده که نشانه نظم و ترتیب در کارها در آن دوران در افغانستان است.
بالاتر از همه مصونیت هیأت خارجی در آن زمان هم به جای خود جالب و مهم است تا آنجا که اطلاع داریم الکویین نخستین فرد انگلیسی است که از افغانستان دیدن کرد.
انتهای پیام/
