به گزارش خبرنگار فوتبال و فوتسال گروه ورزش باشگاه خبرنگاران جوان لیگ تخت جمشید که از سطح بالایی در رقابت های لیگ برتر فوتبال ایران برخوردار بود همزمان با انقلاب ناتمام ماند و هیچ گاه تکلیف قهرمان دوره ششم آن مشخص نشد.
 
**شکل گیری لیگ تخت جمشید

 قبل از تشکیل لیگ تخت جمشید و تا سال 1350 لیگ‌های فوتبال کشور به صورت استانی و شهر به شهر برگزار می‌شد، اما در سال 1352 و در دوره ریاست آتابای،  فدراسیون فوتبال تصمیم بر آن شد تا لیگ فوتبال ایران مانند لیگ‌های اروپایی برگزار شود و به همین دلیل در تیر ماه سال 1352 لیگ تخت جمشید آغاز به کار کرد و نخستین دوره آن با حضور 12 تیم آغاز شد.  
 
**نخستین دوره

 در اولین دوره این مسابقات اتفاق‌‌های جالب توجهی رخ داد که از جمله آن‌ها می توان به شکست تاریخی 6 بر صفر تاج در مقابل پرسپولیس اشاره کرد.

 همچنین از دیگر نکات جالب توجه در اولین دوره این مسابقات می‌توان به میانگین گل‌های زده شده در هر بازی اشاره کرد که از تمام دوره‌های بعدی خود بیشتر بود.
 
قهرمان نخستین دوره لیگ تخت جمشید با قهرمانی پرسپولیس به پایان رسید که در آن زمان توسط بخش خصوصی اداره می‌شد.
 
264 بازی در مجموع دوره اول لیگ تخت جمشید برگزار شد و 309 گل زده شد همچنین میانگین گل‌های زده شده 1/17 بود.
 
تاج که در آن دوره با اختلاف 13 امتیازی پس از پرسپولیس نایب قهرمان شد. آقای گل ایران را در خود داشت در آن فصل غلامحسین مظلومی با 15 گل آقای گل رقابت‌ها شد.
 
از نکات نه چندان مثبت این دوره‌ می‌توان به حضور تنها 5 تیم شهرستانی از میان 12 تیم اشاره کرد که خود نشان دهنده آن بود که فوتبال در آن زمان به صورت برابر در کشور رشد نکرده است.
 
در همان دور اول تیم‌های ماشین سازی تبریز و  برق تهران راهی دسته پایین تر شدند.
 
جدول رده بندی دوره اول لیگ تخت جمشید
                                  بازی         تفاضل    امتیاز  
1-    پرسپولیس تهران       22    +    40+        37
2-    تاج تهران            22        29+        34
3-    پاس تهران        22        25+        33    
4-    عقاب تهران        22        17+        30
5-    ملوان بندر انزلی    22        4+        24
6-    صنعت نفت آبادان    22        8-        20
7-    راه‌آهن تهران        22        5-        19
8-    بانک ملی            22        16-        16
9-    نورد اهواز        22        21-        16
10-    ذوب‌‌آهن اصفهان    22        12-        15
11-    برق تهران        22        16-        12
12-    ماشین سازی تبریز    22        37-        7
 
جدول گلزنان:
 
                            تیم            گل
1-    غلامحسین مظلومی            تاج            15    
2-    غفور جهانی                ملوان        13    
3-    سیاوش حیدری             ذوب‌آهن        10
4-    عزیز اسپندار                ملوان        10
5-    فریبرز اسماعیلی            عقاب        8
6-    علی جباری                 تاج            8
7-    حسین کلانی                پرسپولیس        8    
8-    صفر ایرانپاک                پرسپولیس        8
** فصل 53-1352
دومین دوره رقابت‌های لیگ تخت جمشید مانند دوره اول آن با حضور 12 تیم از اسفند  1352  تا آذر 1353 برگزار شد و در پایان تیم فوتبال تاج تهران که در دوره‌ اول نایب قهرمان شده بود جای خود را با پرسپولیس عوض کرد و عنوان قهرمانی را بدست آورد و پرسپولیس نایب قهرمان شد.
 
در این دوره 364 بازی برگزار شد و در مجموع 263 گل هم زده شد. این دوره میانگین گل‌های زده شده در هر بازی 99/0 بود و غلامحسین مظلومی مهاجم تاجی‌ها برای دومین بار پیاپی با ده گل آقای گل ایران شد.
 
در این دوره آب و برق اهواز هم که به تازگی راهی بالاترین سطح لیگ ایران شده بود به دسته پایین تر سقوط کرد.
 
جدول رده بندی فصل 53-1352
 
1-    تاج                22            16            33
2-    پرسپولیس             22            19            31
3-    هما                22            13            31
4-    پاس تهران            22            14+            30
5-    صنعت نفت آبادان        22            1-            24
6-    ملوان بندر انزلی        22            7+            23
7-    بانک ملی            22            4-            21
8-    عقاب تهران            22            7-            17
9-    راه آهن تهران        22            14-            15
10-    سپاهان اصفهان        22            17-            14
11-    ذوب اهن اصفهان        22            21-            13
12-    آب و برق اهواز        22            12-            12
گفتنی است تعداد تیم‌های شهرستان در دومین دوره این رقابت‌ها نه تنها زیاد نشد، بلکه یک تیم هم کم شد تا در انتها تنها 4 تیم شهرستانی در برترین لیگ ایران حضور داشته باشند.
 
جدول گلزنان
 
1-    غلامحسین مظلومی        تاج            10
2-    عزیز اسپندار            ملوان        10
3-    اصغر شرفی            پاس            9
4-    غفور جهانی            ملوان        8
5-    مسعود آذری            راه‌آهن        8
 
**فصل 54-1353  
 
سومین دوره رقابت‌های لیگ تخت جمشید با تغییراتی برگزار شد.
 
بیش از این دوره تنها 12 تیم در لیگ حضور داشتند اما با تغییراتی که صورت گرفت چهار تیم اضافه شد تا 16 تیر سومین دوره رقابت‌های لیگ را برگزار کند.
همچنین تعداد تیم‌های شهرستان‌ در این دوره افزایش یافت و به 7 تیم رسید. تیم‌هایی مانند ابومسلم خراسان، تراکتور سازی تبریز، برق شیراز و آرارات نخستین حضور در بالاترین سطح فوتبال کشور را تجربه کردند. البته تبریزی‌ها در دوره‌های گذشته ماشین سازی را به عنوان نماینده خود دراین مسابقات می دیدند.
 
سومین قهرمان جام تخت جمشید تیم پرسپولیس بود که موفق شده بود در 3 دوره برگزاری این رقابت‌ها در قهرمانی و یک نایب قهرمانی را بدست‌اورد. تیم تاج هر که در 3 دوره گذشته رقیب جدی پرسپولیس بود دراین فصل حرفی برای گفتن نداشت و در پایان فصل با کسب رتبه چهارمی به کار خود پایان داد.
 
در این رقابت‌ها 480 بازی برگزار شد که نتیجه آن 416 گل و میانگین 86/0 گل زده در هر بازی بود. در پایان هم ناصر نورایی که موفق شده بود همراه با تیمش هما برای نخستین باز نایب قهرمان ایران شود با 18 گل زده آقای گل سومین دوره رقابت‌های تخت جمشید شد.
 
 جدول رده بندی فصل 54-1353
 
1-    پرسپولیس تهران     30        24+        44
2-    هما تهران            30        13+        39
3-    پاس تهران        30        9+        38
4-    تاج تهران            30        12+        36
5-    ابومسلم خراسان    30        8+        35
6-    دارایی تهران        30        4+        33
7-    ملوان بندر انزلی    30        7+        30
8-    صنعت نفت آبادان    30        4-        27
9-    ذوب آهن اصفهان    30        7-        27
10-    بانک ملی            30        2-        27
11-    سپاهان اصفهان    30        3-        26
12-    آرارات تهران        30        8-        26
13-    نیرو                30        4-        25
14-    برق شیراز        30        9-        24
15-    راه اهن تهران        30        10-        24
16-    تراکتورسازی تبریز 30        20-        19
جدول گلزنان  
1-    ناصر نورایی        هما            18
2-    علی نیاکانی        ملوان        11
3-    ذوالفقار نظام آبادی    صنعت نفت    11
4-    محمود ابراهیم زاده    ابومسلم        11
5-    صفر ایرانپاک        پرسپولیس        10
6-    عزیز اسپندار         ملوان        9
 
**فصل 55-1354:
 
چهارمین دوره جام تخت جمشید در یک گروه 16 تیمی از اسفند ماه 1354 آغاز شد و در آذر ماه 1355 به پایان رسید. در چهارمین دوره این رقابت‌ها برای نخستین بار تیم فوتبال پاس تهران به قهرمانی رسید و پرسپولیس به مانند 3 دوره گذشته در جمع مدعی ها حضور داشت و برای دومین بار نایب قهرمان لیگ تخت جمشید شد.
 
در این دوره از رقابت‌ها 366 گل در 480 بازی زده شد و میانگین‌ گل‌های زده شده در هر بازی 76/0 بود از نکات جالب این دوره از مسابقات آقای گلی درباره غلامحسین مظلومی بود. وی موفق شد با 19 گل زده برای سومین باز پس از یک غیبت یک ساله آقای گل ایران شود.
 
چهارمین دوره رقابت‌های لیگ تخت جمشید شرایط بهتری نیست به دوره‌های قبلی خود داشت و تیم‌ها با جدید بیشتری با یکدیگر رقابت می‌کردند.
 
جدول رده بندی فصل 55-1354
 
1-    پاس تهران            30        20+        39
2-    پرسپولیس تهران         30        17+        37
3-    شهباز تهران            30        12+        36
4-    تاج تهران                30        9+        35
5-    دارایی تهران            30        9+        35
6-    نیرو                    30        6-        34
7-    ملوان بندر انزلی        30        4+        33
8-    هما تهران                30        5+        32    
9-    ماشین سازی تبریز        30        0        32    
10-    بانک ملی                30        9-    
11-    برق شیراز            30        6-
12-    آرارات تهران            30        9-
13-    صنعت نفت تهران        30        5-    
14-    سپاهان اصفهان        30        10-
15-    ذوب آهن اصفهان        30        14-
16-    ابومسلم خراسان        30        15-
 
جدول گلزنان
 
1-    غلامحسین مظلومی         تاج        19
2-    غفور جهانی            ملوان    9
3-    حسین نرکی            پاس        7
4-    حبیب ترینی            پاس        7
5-    ناصر نورایی            هما         7
6-    هادی فراقی             تاج        7
7-    حسین حافظی            نیرو        7
 
**فصل 56-1355
پنجمین دوره جام تخت جمشید مانند 2 دوره‌ گذشته با حضور 16 تیم برگزار شد.
 
این دوره که با قهرمانی دوباره پاس تهران و نایب قهرمانی دوباره پرسپولیسس به پایان رسید آخرین دوره کامل لیگ تخت جمشید بود چون دوره بعدی آن بدون مشخص شدن تیم قرمان به پایان رسید.
 
پنجمین دوره رقابت‌های لیگ تخت جمشید 434گل در 480 بازی با میانگین 90/0 گل در هر بازی را داشت در پایان این رقابت‌ها راه‌اهن تهران به دسته پایین تر سقوط کرد و عزیز اسپندار که در 2 دوره گذشته به صورت مشترک آقای گل شده بود موفق شد به تنهایی آقای گل ایران شود.
 
همچنین تیم‌های شهرستانی در این دوره عملکرد بهتری داشتند به گونه‌ای که ملوان بندر انزلی موفق شد به عنوان اولین تیم شهرستانی در میان 3 تیم برتر لیگ جای بگیرد و مقام سوم را به دست آورد.
 
تاج تهران هم برای دومین بار مقام چهارم لیگ را بدست آورد و به عنوان یک تیم مدعی ظاهر شد.
جدول رده بندی  
 
1-    پاس تهران          30        11+        40
2-    پرسپولیس            30        18+        38    
3-    ملوان بندر انزلی    30        13+        37
4-    تاج تهران            30        10+        35
5-    تراکتورسازی تبریز    30        8+        
6-    صنعت نفت‌‌آبادان    30        2+
7-    برق شیراز        30        6+    
8-    ذوب‌اهن اصفهان    30        1+
9-    نیرو                30        2+
10-    ماشین سازی تبریز    30        3-
11-    شهبار تهران        30        2+
12-    هما                30        4-
13-    سپاهان            30        10-
14-    بانک ملی            30        9-
15-    دارایی            30        12-
16-    راه‌اهن            30        34-
 
جدول گلزنان
 
1-    عزیز اسپندار            ملوان            16
2-    حسین نرکی            پاس                11
3-    محمدرضا عادل خانی    شهبار            10
4-    حسین فداکار            دارایی            10
5-    آلن ویتل                پرسپولیس            9
6-    حسن روشن            تاج                9
7-    پرویز مظلومی            تراکتور سازی تبریز    9
** فصل 57-1356(آخرین دوره)
 
ششمین و آخرین دوره جام تخت جمشید در یک گروه 16 تیمی از اسفند ماه 1356 آغاز شد ولی در مرداد ماه 1357 و به دلیل اوج گیری انقلاب شکوه مند اسلامی نام تمام ماند و هیچ گاه چهره قهرمان خود را نشناخت.
 
این اتفاق در حالی رخ داد که تا بیش از این انتظار می‌رفت لیگ تخت جمشید خاص تر از همه دوران‌های خود باشد زیرا نزدیک به 10 سال بود که تیم ملی فوتبال ایران موفق شده بود 3 قهرمانی پیاپی در جام ملت‌های آسیا بدست آورد، به جام جهانی برود و 3 دوره راهی المپیک شود و حتی به مرحله یک دوم نهایی صعود کند. علاوه بر آن باشگاه‌های ایرانی با شروع جام باشگاه‌های آسیا خوش درخشیده بودند و قهرمانی بدست‌آورده بودند.
 
علاوه برآن دیگر لیگ فقط مختص تیم‌های تهران نبود و بیش از 8 تیم شهرستانی هم دراین رقابت‌ها حضور داشتند . اما به هر صورت این لیگ تعطیل شد تا چند سال زمان ببرد تا در باره فوتبال کشور چنین لیگی را به خود ببیند.
 
تیم فوتبال شهباز تا پایان هفته دوازدهم رقابت‌های لیگ تخت جمشید صدرنشین بود و حسین فرکی هم با 8 گل زده در صدر جدول گلزنان قرار داشت.
 
جدول رده بندی مسابقات تا پایان هفته دوازدهم  
 
                                تعداد بازی        امتیاز
1-    شهباز            12            18
2-    پرسپولیس            12            17                
3-    تاج                12            17
4-    پاس                12            16
5-    نیرو اهواز        12            15
6-    ملوان بندر انزلی    12            15
7-    بانک ملی            12            12
8-    تراکتو سازی تبریز    12            12    
9-    صنعت نفت‌آبادان    12            12
10-    برق شیراز        12            12
11-    ماشین سازی تبریز    12            12
12-    ذوب آهن اصفهان    12            11
13-    رستاخیز خرمشهر    12            10
14-    ابومسلم خراسان    12            9
15-    دارایی            12            7
16-    ها                12            7
جدول گلزنان:
 
1-    حسین نرکی            پاس        8
2-    پرویز مظلومی            تاج        7
3-    حمید مجد تیموری        شهباز    6
4-    محمود ابراهیم زاده        ذوب آهن    6
5-    عزیز اسپندار            ملوان    6
 
**ترین‌های لیگ تخت جمشید:
 
جام تخت جمشیددر 6 دوره متوالی از سال 1352 تا سال 1357 برگزار شد.
 
تیم فوتبال پرسپولیس تهران با 2 قهرمانی و 3 نائب قهرمانی پرافتخار ترین تیم این جام لقب گرفت و پس از آن تیم فوتبال پاس تهران با 2 قهرمانی و 2 نائب قهرمانی پرافتخارترین تیم بود.
 
بیشترین گل د مجموع این 6 دوره توسط غلامحسین مظلومی زده شد. وی موفق شد 3 بار آقای گل ایران شود.
 
بیشترین گل‌های زده شده در پنجمین دوره این لیگ با 434 گل بود و بهترین میانگین گل زده در هر بازی به فصل اول این رقابت‌ها با میانگین 17/1 گل در هر بازی بر می گردد.
 
پرسپولیس با کسب 44 امتیاز در فصل سوم این رقابت‌ها بیش‌ترین امتیاز مسکن را کسب کرد و با ثمر رساندن 40 گل در فصل اول لیگ تخت جمشید بیشترین گل را زد. بدون شک پرسپولیس پرافتخارترین این لیگ بود.
 
رتبه بندی باشگاه ها بر اساس افتخارات
 
                   قهرمانی       نائب قهرمانی          سوی؟؟
1-    پرسپولیس         2            3                -
2-    پاس تهران        2            -                2
3-    تاج             1            1                -
4-    هما            -            1                1
5-    شهباز            -            -                1
6-    ملوان            -            -                1
 
جدول گلزنان لیگ تخت جمشید:
 
1-    غلامحسین مظلومی            44 گل
2-    عزیز اسپندار                37 گل
3-    غفور جهان                    26
4-    حسین نرکی                    26
5-    ناصر نورایی                25
 
**نسلی که فوتبال ایران را ساختند
 
لیگ تخت جمشید در سال‌هایی تشکیل شد که بزرگترین افتخارات به فوتبال ایران معرفی شدند نظیر صعود چند باره به المپیک و رسیدن به جمع یک چهارم نهایی آن، قهرمانی 3 باره ایران در جام ملت‌های آسیا، قهرمانی در باشگاه‌های آسیا و صعود به جام جهانی به عنوان تنها نماینده آسیا و اقیانوسیه.  
 
به همین دلیل تصمیم گرفتیم تا در پایان این گزارش با یکی از پیشکسوتان فوتبال ایران که سابقه حضور در آن لیگ و تیم ملی آن زمان را داشت، داشته باشیم.
 
حسن روشن در گفت‌و گو با خبرنگار ما در خصوص لیگ تخت جمشید، گفت: بعد از لیگ تخت جمشید تا شروع لیگ آزادگان و لیگ برتر ما در ایران لیگ سراسری نداشتیم. لیگ تخت جمشید در 5 دوره‌ای که برگزار شد روز به روز در حال بهتر شدن بود .
 
وی در خصوص تأثیر لیگ تخت جمشید در تیم ملی آن زمان اظهار داشت: تأثیر اصلی لیگ تخت جمشید روی لیگ جوانان بود که در آن زمان برگزار می‌شد.
 
هر دوره پیش از آغاز مسابقات لیگ، مسابقه جوانان استان‌ها برگزار می‌شد و بازیکنان زیادی در آن رده بودند که باشگاهی می‌شدند و تمرکز اصلی آن روزهای فوتبال بر روی جوانان بود و به همین دلیل همواره بازیکنان با انگیزه جایگزین می‌شدند و سال به سال تیم ملی بهتر می شد. به طور مثال ملوان در آن روزها تیم فوق العاده ای داشت زیرا تمام بازیکنان آن بومی و محلی بودند و به همین دلیل همواره تیم‌ها موفق بودند. اما حالا دیگر این گونه نیست و ما شاهد آن هستیم که در هر تیم چند بازیکن از شهرهای دیگر و یا بازیکنان خارجی حضور دارند.
 
وی افزود: به خاطر دارم در بازی‌‌های آسیایی آشتیانی و نظری از تیم ملی خداحافظی کردند اما به سرعت بازیکنانی مانند نظری جایگزین آن‌ها شدند اما حالا به فوتبال نگاه کنید! می بینید که بعد از خداحافظی نسل 2006از فوتبال با گذشت 10 سال هنوز نسل دیگری نداریم. اصلی ترین عامل موفقیت فوتبال در آن دوره تمرکز به روی تیم‌های پایه بود.
 
پیشکسوت فوتبال کشورمان در انتها در خصوص تأثیر تعطیلی این لیگ در نسل‌های بعدی فوتبال گفت: به هر صورت جنگ تحمیلی ضربه‌های زیادی به ما زد، به همین دلیل فوتبال ما افت کرد و متاسفانه دیگر ما نسلی در فوتبال نداریم.  
 
انتهای پیام/