به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، سکته مغزی می‌تواند به عللی مانند بسته شدن یا پاره شدن یکی از رگ‌های خون رسان مغز ایجاد شود. به نظر برخی پزشکان و متخصصان، خطر بروز سکته مغزی در زنان به علت بیماری های ژنتیک، موارد هورمونی، مصرف برخی داروها و پیامدهای ناشی از زایمان بیشتر از مردان است .
 
سکته مغزی هنگامی رخ می‌دهد که یک لخته خونی باعث انسداد شریان‌ خون‌رسان به مغز می‌شود (سکته مغزی ایسکمیک) و یا یک رگ خونی مغز پاره شده و خونرسانی به بخشی از مغز متوقف می‌شود (سکته مغزی هموراژیک). در عرض چند دقیقه پس از این حادثه سلول‌های مغز شروع به مردن می‌کنند. دلیل سکته مغزی هر کدام از این موارد که باشد، باید دقت داشت که با وقوع سکته مغزی بیمار در خطر مرگ قرار خواهد گرفت. سکته مغزی سومین عامل مرگ و میر در جهان است.
 
آمار سکته مغزی در ایران نیز چندان مناسب نیست .پزشکان ایرانی می گویند افراد در ایران ۱۰ سال زودتر از سایر کشورها به سکته مغزی مبتلا می شوند. متخصصان کم تحرکی، مصرف بی رویه نمک و چربی، چاقی، استعمال دخانیات و در مجموع رژیم نامناسب غذایی را عاملی برای حرکت به سمت سکته های مغزی ایرانیان می دانند.
 
معمولاً قبل از بروز سکته مغزی علائم هشدار دهنده‌ای وجود ندارد و یا اینکه علائم بسیار جزئی هستند. بعد از بروز سکته مغزی بیمار باید بلافاصله در بیمارستان بستری گشته تا از بروز صدمات دائمی به مغز جلوگیری شود. عوارضی که بعد از سکته مغزی ایجاد می‌شود بستگی به محل سکته و وسعت بافت‌های گرفتار شدهٔ مغز دارد. عوارض سکته مغزی از عوارض خفیف و گذرا مثل تاری دید تا عوارض فلج کننده دائمی و یا حتی مرگ را شامل می‌شود.
 
اگر این علائم در طول ۲۴ ساعت از بین بروند، این وضعیت را اصطلاحاً حمله ایسکمی گذرا (transient ischemic attack)می‌نامند که یک علامت هشدار دهنده از یک سکته مغزی احتمالی در آینده می‌باشد.
 
علایم سکته مغزی
 
در بیشتر افراد علایم سکته مغزی به سرعت و در عرض چند ثانیه یا چند دقیقه بعد از وقوع سکته خود را نشان می‌دهند. علایم هر سکته مغزی بستگی به قسمتی از مغز دارد که دچار گرفتاری شده‌است. این علایم امکان دارد شامل موارد زیر گردد:
 
۱-ضعف و کرختی صورت وبازوها یا پاها به خصوص در یک طرف بدن (همی پارزی)
 
۲-فلج صورت. بازو و پاها در همان طرف (همی پلژی)
 
۳-عدم تعادل و لنگ زدن (آتاکسی)
 
۴-اختلال در تکلم یا در درک کلام (دیس آرتری)
 
۵-اشکال در بلع (دیس فاژی)
 
۶-کرختی و سوزش قسمت‌های بدن-اشکال در درک وضعیت و موقعیت (پارستزی)
 
۷-دو بینی-تاری دید یا از دست دادن بینایی به خصوص در یک چشم
 
۸-سردرد شدید و ناگهانی
 
۹-از دست دادن حافظه کوتاه مدت وطولانی مدت-اختلال در قضاوت
 
۱۰-سرگیجه بدون دلیل و سقوط ناگهانی
 
۱۱-بی‌اختیاری ادرار و مدفوع
 
۱۲-اشکال در پیدا کردن کلمات و فهمیدن آن چیزی که دیگران می‌گویند.
  
۱۳-عدم توانایی در انجام حرکات ظریف.
 
اگر سکته مغزی شدید باشد، قسمت‌هایی از مغز که کنترل تنفس و فشار خون را بر عهده دارند ممکن است گرفتار شده و یا اینکه ممکن است شخص به اغماء رفته و نتایج مرگباری را به دنبال داشته باشد.

 
مهم‌ترین نشانه‌های سکته مغزی
 
علائم سکته مغزی بر اساس نوع سکته، محل بروز آن در مغز و شدت آن، مختلف هستند. مهم‌ترین علائم سکته مغزی عبارتند از:
 
۱- تاری ناگهانی دید به خصوص در یک چشم
 
۲- احساس بی‌حسی یا فلج ناگهانی در یک طرف صورت و دست یا پای یک طرف بدن
 
۳- کاهش ناگهانی بینایی، قدرت بدن، تعادل بدن (به سختی راه رفتن)، قوای حسی، صحبت کردن و یا فهم صحبت دیگران
  
۴- سرگیجه ی بدون دلیل یا افتادن ناگهانی روی زمین
 
۵- سردرد ناگهانی و شدید بدون دلیل که فورا بعد از آن فرد بیهوش می‌شود (نشان دهنده سکته مغزی به علت خونریزی است).
 
۶- بیهوش شدن فرد
 
۷- به هم خوردن تعادل بدن به طور ناگهانی که احتمالا با حالت تهوع، استفراغ کردن، تب، سکسکه و یا قورت دادن غذاها به سختی همراه است.
  
اگر شما و یا کسی که پیش شماست، دچار هر یک از علائم سکته مغزی شد، باید سریعا خودتان را به پزشک برسانید (به اورژانس زنگ بزنید و یا کسی شما را به بیمارستان ببرد)، زیرا درمان فوری سکته مغزی باعث زنده ماندن فرد و بهبود سریع تر او می‌شود. برخی روش‌های درمانی بایستی در طی ساعات اولیه بعد از شروع علائم سکته مغزی، انجام شوند. تأخیر در درمان سکته مغزی باعث مرگ فرد و یا معلولیت دائمی (مثل فلج شدن دست و پا) او می‌شود.
 
وقتی شما دچار علائم سکته مغزی می‌شوید، نشان می‌دهد خون کافی به مغز نمی‌رسد. آسیب ناشی از سکته مغزی می‌تواند موقتی و یا دائمی باشد، به عنوان مثال ممکن است دیگر نتوانید حرف بزنید و یا بعد از مدتی قدرت صحبت کردن شما بر گردد. ممکن است دچار فلج جزئی یا کامل در دست‌ها و یا پاها شوید. مسئله مهم این است که وقتی دچار علائم سکته مغزی گشتید، هر چه سریع تر نزد پزشک بروید. شروع زودتر درمان باعث آسیب کمتر مغز می‌شود و کمتر دچار فلج دائمی می‌شوید.
 
آزمون سکته مغزی: حرف زدن، لبخند زدن، تکان خوردن
 
آزمون سکته مغزی به شناسایی علایم و نشانه های این بیماری کمک می کند. این آزمون از جزئیات زیر تشکیل شده است:

 – چهره. از فرد بخواهید لبخند بزند. آیا یک طرف صورت بی حس است؟

– بازوها. از فرد بخواهید دست هایش را بالا ببرد. آیا یک دست پایین است؟
 
– حرف زدن. از بخواهید یک جمله ساده را تکرار کند. آیا در به یاد آوردن و بیان کلمات با دشواری روبرو است؟
 
تشخیص سکته مغزی
 
وقتی فردی با علایم و نشانه های سکته مغزی به بخش اورژانس مراجعه می کند، در ابتدا باید نوع سکته مغزی را مشخص کرد. دو نوع سکته مغزی اصلی وجود دارد که روش های درمان شان متفاوت است.

پزشکان می توانند از عکس برداری اورژانسی برای شناسایی نوع سکته مغزی – مسدود شدن یا منفجر شدن رگ خونی – استفاده کنند. نتایج آزمایش های اضافی محل خونریزی درون مغز را مشخص می کند.
 
انواع سکته مغزی عبارتند از
 
۱- سکته مغزی ایسکمیک:
 
   اگر سرخرگی که خون را به مغز می‌رساند، بسته شود، این نوع سکته مغزی رخ می‌دهد. علل متعددی باعث بسته شدن رگ خونی می‌شوند، مثلا رسوب چربی‌ها در شریان‌ها (آترواسکلروز) باعث تشکیل لخته خونی می‌شود. گاهی اوقات، در اثر بی‌نظمی ضربان قلب، یک لخته خونی در قلب ایجاد می‌شود. سپس این لخته خونی به جای دیگری از بدن می‌رود که در آنجا سرخرگ رساننده خون به مغز را می‌بندد.
 
۲- سکته مغزی هموراژیک:
 
وقتی یک رگ خونی در مغز پاره شود و باعث خونریزی در مغز شود، این نوع سکته رخ می‌دهد که آن هم دلایل متعددی دارد.
 
۳- حمله ایسکمیک گذرا:
 
در واقع یک سکته مغزی ناقص است که در اثر گرفتگی رگ خونی رخ می‌دهد. اگرچه حمله ایسکمی گذرا باعث آسیب دائمی مغز نمی‌شود، ولی باعث بروز علائم سکته مغزی می‌شود که چند دقیقه و یا حتی چند ساعت طول می‌کشند. شما به عنوان علامت سکته مغزی نباید از این حالت چشم پوشی کنید.
 
هنگام بروز علائم سکته مغزی چه باید کرد؟
 
۱- علائم سکته مغزی را نادیده نگیرید، حتی اگر فقط یک علامت داشتید و یا علائم خفیف بودند و یا برطرف شدند.
 
۲- معطل نکنید. هر یک دقیقه حیاتی است، پس فورا خودتان را به پزشک برسانید.
 
  
۳- اگر یکی یا چند تا از علائم سکته مغزی را برای بیش از چند دقیقه داشتید، به اورژانس (۱۱۵) زنگ بزنید. آمبولانس شما را سریعا به بیمارستان می‌رساند.
 
  
۴- زمانی را که علائم سکته مغزی شروع شده اند، بررسی کنید. این نکته مهمی است که باید به پزشک در بیمارستان بگویید.
 
 درمان
 
در درمان سکته مغزی، ثانیه ها نیز اهمیت دارند. وقتی اکسیژن به مغز نمی رسد، مرگ سلول های مغز در چند دقیقه آغاز می شود. به شرط مصرف داروهای متلاشی کننده لخته خون در سه ساعت ابتدایی پس از بروز سکته مغزی، می توان از گسترش آسیب دیدن مغز کاست. وقتی بخشی از بافت مغز از میان می رود، اندام هایی از بدن که توسط بافت از میان رفته مغز کنترل می شدند از کار می افتند. به عبارت دیگر سکته مغزی سبب ناتوانی بلند مدت جسمی می شود.
 
درمان اولیه پس از وقوع یک سکته مغزی شامل تحت نظر گرفتن دقیق فرد و انجام اقدامات پرستاری برای محافظت راه تنفسی او می‌باشد. اگر در سی تی اسکن دیده شد که یک لخته خون در شریان وجود دارد، باید فوراً با استفاده از داروهای ترومبولیتیک اقدام به حل کردن آن نمود. این درمان ممکن است باعث بهبود عواقب سکته مغزی بشود اما در هر موردی نباید آن را بکار برد، زیرا باعث افزایش خطر بروز خونریزی در مغز می‌شود.
 
 درمان طولانی مدت برای کاهش خطر وقوع سکته‌های مغزی بعدی بستگی به این دارد که علت ایجاد این سکته مغزی چه بوده‌است. یکی از راههای درمان سکته مغزی ناشی از انسداد عروق، حل کردن لخته مسدود کننده رگ است.
 
این کار با استفاده از دارویی به نام Alteplase یا به اختصار tPA انجام می‌شود. هر قدر این درمان سریعتر انجام شود نتیجه بهتری دارد و حداکثر ظرف چهار ساعت و نیم از شروع سکته مغزی قابلیت تزریق وجود دارد.
 
هر قدر تزریق از شروع سکته به تاخیر بیفتد احتمال بروز خونریزی مغزی بدنبال این درمان بیشتر می‌شود. این دارو از طریق ورید بازویی یا داخل شریانی تزریق می‌شود. اگر زمان فوق از دست برود و علت سکته آمبولی یا ترومبوز عروق مغزی بوده‌باشد، داروهایی مثل آسپیرین یا وارفارین تجویز می‌شود تا با رقیق کردن خون از وقوع لخته‌های خون جلوگیری کند.
 
اگر مشخص شد که یک شریان دچار تنگی شده‌است ممکن است با جراحی بتوان آن را باز نمود. بعد از بروز یک سکته مغزی که علتش خونریزی و پاره شدن یک شریان بوده‌است، درمان بر روی زمینهٔ ایجاد کننده آن متمرکز می‌شود. درمان طولانی مدت آن ممکن است شامل تجویز داروهای ضد فشار خون باشد تا فشار خون را پایین آورده و از احتمال خونریزی‌های بعدی جلوگیری کند. اگر سکته مغزی بر اثر التهاب شریان باشد ٬داروی کورتون دار تجویز می‌شود.
 
در بیشتر موارد سکته‌های مغزی، درمان‌های توانبخشی مثل فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی چه در بیمارستان و چه در خانه ضروری می‌باشد. بدون شک یکی از مهمترین مراحل درمانی بیماران سکته مغزی توانبخشی تحت نظر یک تیم توانبخشی است که اعضائ تیم شامل متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، کاردرمانگر فیزیوتراپیست ارتوپدی فنی، شنوایی شناس، گفتار درمان، بینایی‌شناسی روانشناس، کارشناس تغذیه، پرستار توانبخشی مددکار اجتماعی و خانه ساز (home maker)می‌باشد.

یکی از روشهای جدیدی که در توانبخشی و درمان بیماران سکته مغزی استفاده شده‌است استفاده از تحریک غیر تهاجمی مغز می باشد که شامل دو تکنولوژی تحریک مغناطیسی مغز یا rTMS و تکنولوژی تحریک الکتریکی مغز یا "تی دی سی اس” می‌باشد در بررسی بازبینی مقالات که توسط انجمن نوروفیزیولوژی بالینی در سال ۲۰۰۹ انجام شده و در ژورنال نوروفیزیولوژی بالینیبه چاپ رسیده‌است به مطالب زیر اشاره شده‌است.
 
در روش تحریک مغناطیسی مغز تحریک سلولهای مغزی برای اصلاح عملکرد سلولهای مغزی از طریق افزایش خاصیت نوروپلاستیسیتی مغز انجام می‌شود این روش بسیار کم عارضه بوده و توسط پزشکان متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و یا مغز و اعصاب انجام می‌شود.
 
در این روش یا به کمک القای با فرکانس بالا نیمکره صدمه دیده تحریک می شود و یا به کمک القای با فرکانس پایین فعالیت نیمکره سالم کم می شود که در نتیجه آن فعالیت نیمکره صدمه دیده زیاد می شود.
 
روش در بازگشت عملکرد دست بهبود گفتار کاهش درد و بهبود عملکرد بیماران موثر بوده‌است.

علت بروز سکته مغزی چیست؟
 
یکی از علل متداول سکته مغزی ضخیم و سخت شدن دیواره رگ های خونی است. پلاکت های ساخته شده از چربی، کلسیم، کلسترول و … انعطاف رگ های خونی را از میان می برند. لخته خون ممکن است سبب مسدود شدن رگ خونی غیر قابل انعطاف و بروز سکته مغزی ایسکمیک شود. عامل اصلی سکته مغزی هموراژیک در اکثر موارد عدم درمان فشار خون بالا است که سبب انفجار رگ خونی ضعیف می شود.

عوامل خطر زا: بیماری های مزمن
 
بیماری های مزمن سبب افزایش احتمال بروز سکته مغزی می شوند. بیماری های مزمن عبارتند از: 
– فشار خون بالا
 
– دیابت
 
– چاقی
 
 کنترل و درمان بیماری های فوق احتمال بروز سکته مغزی را به شدت کاهش می دهد.
 
  عوامل خطر زا: رفتارها
 
رفتارهای نامناسب و خطر زایی که در ادامه می خوانید خطر بروز سکته مغزی را به شدت افزایش می دهند:
 
 
– دود کردن سیگار
 
– ورزش نکردن
 
 – نوشیدن الکل
 
عوامل خطر زا: تغذیه
 
پیروی کردن از رژیم غذایی نامناسب می تواند خطر بروز سکته مغزی را افزایش دهد. مصرف بیش از اندازه چربی و کلسترول می تواند سبب ضخیم شدن رگ های خونی شود. مصرف بیش از اندازه نمک ممکن است سبب بروز بیماری فشار خون شود. مصرف بیش از اندازه کالری سبب بروز اضافه وزن و چاقی می شود. با پیروی کردن از رژیم غذایی حاوی سبزیجات، میوه، غلات و ماهی می توان از بروز سکته مغزی جلوگیری کرد.
 
عوامل خطر زایی که در کنترل شما نیست
 
برخی از عوامل خطر زا – کهنسالی و وجود سابقه سکته مغزی در خانواده – که در بروز سکته مغزی موثرند خارج از کنترل انسان قرار دارند. جنسیت، نقش مهمی ایفاء می کند. سکته مغزی مردان را بسیار بیشتر از زنان تهدید می کند. با این وجود، زنان در اکثر مواردی که سکته مغزی بروز می کند جان شان را از دست می دهند. سکته مغزی، آفریقایی آمریکایی تبارها، سرخ پوست ها و اسکیموها را بیشتر از سایر نژاد ها تهدید می کند.
 
پیشگیری کردن از بروز سکته مغزی:
 
افرادی که بازمانده سکته مغزی هستند برای پیشگیری کردن از بروز دوباره سکته مغزی باید موارد زیر را رعایت کنند:

– پرهیز از دخانیات
 
– ورزش کردن و کنترل وزن
 
– پرهیز کردن از الکل و نمک
 
– مصرف مواد غذایی سالم مانند ماهی، سبزیجات و غلات
 
   پیشگیری کردن از سکته مغزی: داروها
  
پزشکان برای افرادی که احتمال دارد سکته مغزی کنند داروهایی تجویز می کنند تا احتمال بروز سکته را کاهش دهند. داروهای ضد لخته خون، مثل آسپرین، پلاکت های خون را حفظ می کنند که سبب ایجاد لخته می شوند. داروهای ضد لخته خون، مانند وارفارین، برای بازماندگان سکته مغزی تجویز می شوند تا به بیداری بخش خاموش مغزشان کمک کنند. افرادی که از فشار خون بالا رنج می برند برای درمان این بیماری باید به پزشک مراجعه کنند.
 
پیشگیری کردن از سکته مغزی: جراحی
 
در برخی از موارد، سکته مغزی در نتیجه تنگ شدن شریان کاروتید ایجاد می شود. پزشکان، افرادی را که سکته مغزی خفیف یا زود گذر (TIA ) کرده اند را جراحی می کنند و پلاکت ها را از دیواره این شریان پاک می کنند.
 
پیشگیری کردن از سکته مغزی: بالون و استنت
 
در برخی موارد، پزشکان برای باز کردن شریان کاروتید از آنژیو پلاسی برای قرار دادن بالون و استند استفاده می کنند.
 
زندگی پس از سکته مغزی
 
بیش از نیمی از افرادی که سکته مغزی کرده اند توانایی های خود را باز می یابند. کسانی که به اندازه کافی داروهای متلاشی کننده لخته خون مصرف می کنند ممکن است به طور کامل بهبود یابند و کسانی که دچار ناتوانی شده اند یاد می گیرند مستقل باشند.

منبع:مجله سیب سبز

انتهای پیام/