به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، بنا بر گزارش ها در ماه‌های اخیر، چیزی حدود ۱۰ میلیارد دلار سرقت مقالات علمی در سطح جهانی، تنها به واسطه وب سایتی که یک شهروند قزاقستانی طراحی کرده بود، صورت گرفته است؛ چیزی برابر با ۵۰ میلیون دانلود غیر قانونی مقالات علمی که در فهرست منتشر شده، ایران در صدر همه کشورهای دنیا، حتی چین قرار گرفته است.

یک دانشجو ۲۷ ساله قزاقستانی با نام «الکساندرا الباکیان» وب سایتی با نام Sci-Hub طراحی کرده بود که اجازه دسترسی غیر قانونی و بدون پرداخت هزینه به میلیون‌ها نسخه از مقالات علمی معتبر منتشر شده در نشریات و مجلات سراسر دنیا را می‌داده است؛ موضوعی که قطعا باید به خاطر آن به وی لقب «رابین هود علمی» را بدهند. نشریاتی که از این موضوع چیزی حدود ۱۰ میلیارد دلار متضرر شده‌اند، این دختر قزاق را مجرمی خوانده‌اند که با استفاده از گذرواژه‌های سرقتی، امکان دسترسی به مقالات علمی آن‌ها را فراهم کرده است.

اما نگاهی دقیق به کاری که این دانشجوی قزاق کرده، به خوبی نشان می‌دهد، چه زیان هنگفتی از کار این رابین هود مجرم شده، نصیب نشریات علمی معتبر دنیا نظیر Sage و JStore گشته است.

 «جان بوهانون»، نویسنده مجله علمی Science با استفاده از داده‌هایی که از وب سایت الباکیان در دسترس است، نشان داده که از این وب سایت به شکلی عمومی و در سراسر دنیا استفاده شده است. نه تنها در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه، که خرید مقالات و منابع علمی با مشکلات مالی و غیر از آن مواجه است، بلکه حتی در قلب آمریکا در سیلیکون والی و واشنگتن دی سی.

موقعیت جغرافیایی کاربران وب سایت Sci-Hub


بوهانون با ارائه یک نقشه نشان می‌دهد که ایران، چین، روسیه و هند جزو کشورهایی هستند که به وفور از این وب سایت استفاده کرده‌اند؛ موضوعی که خود بیانگر آن است که کشورهای جهان سوم و در حال توسعه‌ای که شاید با مشکلات بین المللی و برخی تحریم‌ها نیز مواجه هستند، جزو اصلی ترین نیازمندان به سرقت یا دسترسی غیر قانونی به نشریات علمی هستند!

اما این موضوع به هیچ وجه به معنی آن نیست که در کشوری مانند آمریکا یک چنین مواردی جریان ندارد. بوهانون به خوبی نشان می‌دهد، حدود یک چهارم از کاربران وب سایت Sci-Hub از کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی هستند؛ یعنی ثروتمند‌ترین کشورهای دنیا با دسترسی راحت و آسان به مقالات و نشریات علمی. این داده‌ها نشان می‌دهد که حتی در پردیس دانشگاه‌های بزرگ اروپا و آمریکا نیز از وب سایت الباکیان استفاده شده است.


توضیح اقتصادی برای این موضع البته ساده است. دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی در سراسر دنیا معمولا دسترسی به همه ژورنال‌های علمی را ارائه نمی‌کنند. طبق آمار هزینه دسترسی به مقالات و مجلات علمی برای دانشگاه‌ها از سال ۱۹۸۶ تا کنون ۴۵۶ درصد رشد داشته که منجر به آن شده تا بسیاری از دانشگاه‌ها، موضوع دسترسی به مجلات علمی را از اولویت‌های آموزشی خود خارج کنند.

ایران و یک افتخار دیگر علمی!

این موضوع البته شاید در مورد دانشگاه‌های ایران به مراتب بیش از سایر دانشگاه‌های دنیا صادق است و از همین روی می‌بینیم که ایران با بیش از ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار دانلود غیر قانونی مقالات علمی از Sci-Hub در صدر فهرست سارقان علمی دنیا قرار گرفته است.

دانشگاه‌های ایران علاوه بر مشکلات مالی که برای ایجاد دسترسی به مجلات علمی در کشور دارند، طی سال های اخیر با موضوع تحریم‌های بین المللی نیز مواجه بوده‌اند که از دو جبهه فعال بوده. در یک جبهه دسترسی ایران به مقالات علمی در نشریات معتبر به بهانه تحریم قطع شده بوده و از سوی دیگر حتی اگر دسترسی به نشریات هم وجود داشته است، موضوع نقل و انتقالات مالی به واسطه تحریم، سنگ بزرگی پیش پای جامعه علمی ایران بوده است.

البته موضوع جالب توجه دیگر در این میان اینکه در صدر قرار گرفتن ایران در این فهرست به معنای آن نیست که جامعه ایرانی، جامعه‌ای کاملا علمی و علاقه مند به مقالات و منابع علمی است. این موضوع شاید بیش از همه ناشی از آن است که برای ایرانیان دسترسی آزاد به یک منبع با ارزش میلیاردی – صرف نظر از محتوای آن – یک فرصت استثنایی تلقی می‌شود که شاید بسیار هم زود گذر باشد. همین موضوع را در مورد وب سایت Gigapedia نیز دیدیم که در مدت فعالیت این پایگاه، میلیون‌ها نسخه کتاب از سوی دانشجویان و کاربران ایرانی برای روز مبادا دانلود شده بود!

رابین هود در راه دادگاه؟

آن گونه که مشخص است، Elsevier یکی از بزرگ‌ترین ناشران مقالات و مجلات علمی دنیا از الباکیان به خاطر نقض حقوق کپی رایت و کلاهبرداری رایانه‌ای به دادگاهی در نیویورک شکایت و قاضی این دادگاه نیز حکم توقیف وب سایت Sci-Hub را صادر کرده است. اما با این همه الباکیان گویا با سوییچ کردن دامنه این وب سایت پایگاه داده آن را همچنان فعال نگاه داشته است.

الباکیان به بوهانون در این رابطه گفته است، حتی اگر همه دولت‌ها اقدام به مسدود سازی وب سایت Sci-Hub کنند، آن پنجاه میلیون مقاله‌ای که در این مدت دانلود شده، در حال حاضر بار‌ها کپی و احتمالا جایی در Dark Web ذخیره شده است.




به نظر می رسد، الباکیان هیچ پشیمانی و ترسی از عاقبت کار خود ندارد و همچنان مشتاق است، به این کار ادامه دهد، زیرا حتی از بوهانون درخواست کرده تا نام کاربری و گذرواژه خود را در نشریه Science در اختیار وی قرار دهد تا این مجله را نیز به فهرست وب سایت خود اضافه کند!


منبع: تابناک

انتهای پیام/