به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از همدان؛ همدان يکي از قديمي ترين شهرهاي معروف ايران است، شهر باستاني همدان است که هرودوت تاريخ بناي آن را در سده هشتم پيش از ميلاد در دوران مادها به‌دست دياکو ذکر کرده‌ است، مادها اين شهر را هگمتانه ناميدند و همدان صورت جديد هگمتانه‌ است.

1. حمام حاج آقاتراب نهاوند از آثار دوره قاجار است كه در بافت قديمي شهر نهاوند واقع شده و از قسمت‌هاي تون، حمام سرد و گرم، حجره شاه نشير، خزينه تشكيل شده، و شامل تزئيناتي نظير نبرد رستم با دير سفيد، آهك‌بري و كاشي‌كاري است.

2. غار علي‌صدر تنها غار تالابي ايران و از معدود غارهاي آبي جهان است. علي‌صدر بزرگ‌ترين غار آبي جهان مي‌باشد. محوطه غار دالان‌هاي پيچ در پيچ و دهليزهاي متعدد دارد.
 از مجموعه رشته آب‌ها، درياچه بزرگي در درون غار بوجود آمده، از اين رو نفوذ به غار تنها با قايق ميسر است. زمين‌شناسان قدمت سنگ‌هاي اين غار را به دوره ژوراسيک از دوران دوم زمين‌شناسي (190-136 ميليون سال قبل) نسبت مي‌دهند.

3. مجسمه شير سنگي احتمالا متعلق به دوره مادها است. تپه‌اي که در حال حاضر مجسمه شير سنگي بر روي آن واقع شده تپه باستاني است زيرا تابوت متعلق به دوره اشکاني در محل کشف شد.
در سال 319 ه. ق مردآويج ديلمي قصد داشت يکي از آن‌ها را به ري منتقل کند ولي چون موفق نشد، پنجه‌هاي يکي از شيرها را شکست و ديگري را به طور کامل تخريب کرد. مهندس سيحون طراح و معمار آرامگاه بوعلي آن را در محل فعلي نصب کرد.

4.هگمتانه پايتخت شاهنشاهي ماد‌ها و پايتخت تابستاني هخامنشيان و اشکانيان بود. اين شهر کهن، نخستين پايتخت ايران بوده و به همراه آتن در يونان و رم در ايتاليا، از معدود شهرهاي باستاني جهان است که همچنان زنده و مهم است.
يونانيان هگمتانه را اِکباتان مي‌خواندند که يوناني شده هگمتانه است. هرودوت اين شهر را ساخته ديااکو دانسته و گفته است که هفت ديوار داشته که هر کدام به رنگ يکي از سياره‌ها بوده‌اند.

5. تکوک (ريتون) طلايي بز کوهي هگمتانه از آثار باستاني دوره هخامنشي است که در هگمتانه کشف شده است. اين ريتون به شکل سر يک بز کوهي ساخته شده است. تکوک طلايي بز کوهي هگمتانه در "موزه ايران باستان” نگهداري مي‌شود.

 6. سنگ‌نبشته‌هاي گنج‌نامه نوشتارهايي از دوران داريوش و خشايارشاه است که بر دل يکي از صخره‌هاي کوه الوند حکاکي شده‌است. کتيبه‌ها هر کدام در 3 ستون 20 سطري به زبان‌هاي پارسي باستان، بابلي و عيلامي قديم نوشته شده‌اند.
متن پارسي باستان در سمت چپ هر دو لوح جاي گرفته‌است و پهنايي معادل 115 سانتي‌متر دارد. متن بابلي در وسط هر دو کتيبه نوشته شده و متن عيلامي در ستون سوم قرار دارد.

 7. گنبد علويان در چهار باغ علويان در نزديکي "ميدان امامزاده عبدالله” شهر همدان قرار دارد. اين اثر يکي از شاهکارهاي معماري و گچ‌بري بعد از اسلام در همدان است. بر اساس شناسنامه فني بنا، اين گنبد يکي از يادمانهاي متعلق به اواخر دوره سلجوقيان در قرن ششم هجري است که توسط خاندان علويان ابتدا به عنوان مسجد احداث شده بود.
در دوره‌هاي بعد با ايجاد سردابي در زير زمين به مقبره آن خاندان تبديل گرديده ‌است.

8. برج قربان يکي از آثار تاريخي قرون هفتم يا هشتم هجري است که در محل زندهاي شهر همدان بين چهار باغ شهيد مدني و خيابان طالقاني جنب دبيرستان ابن سينا واقع است اين بنا مدفن شيخ السلام حسن بن عطار حافظ ابو العلاء همداني و جمعي از امراي سلجوقي است. عثکل جد اعلاي او عرب تبار بوده ولي او و پدرانش همداني بوده‌اند.

9.مسجد جامع همدان. در کتاب هگمتانه آمده که اين مسجد نيز به سبک مساجد دورۀ فتحعلي شاه قاجار در تهران، قزوين، و چند شهر ديگر ساخته شده است و امکان دارد شروع ساخت اين بنا در زمان فتحعلي شاه و يا آغاز سلطنت محمدشاه قاجار بوده باشد.
از حسين بن محمدتقي، مشهور به عندليب، نقل شده که مسجد بناي قديم‌تري داشته و بعد‌ها تعدادي از شبستان‌هاي آن تجديد بنا شده است.

10. آرامگاه يا بُقعه اِستِر و مردخاي جزء مهم‌ترين زيارتگاه‌هاي يهوديان ايران و جهان است. وجود اين زيارتگاه، عامل مهمي در شکل‌گيري و تداوم حضور جامعه يهودي در همدان بوده است. در بالاي ديوار مقبره، کتيبه‌اي به زبان عبري و به صورت برجسته گچ‌بري شده است. خطوط عبري روي صندوق استر، و گچ‌بري‌هاي برجسته، متعلق به سده‌هاي هشتم و نهم هجري است.

11. بر اساس يک روايت تاريخي خشايارشاه با دختري از يهود به نام استر، که خواهر‌زاده‌ي مردخاي بود، ازدواج کرد. در اين بين، شخصي به نام‌ هامان نسبت به نفوذ يهوديان حسادت کرد و فرمان قتل يهوديان را از خشايارشاه گرفت.
اما مردخاي با کمک استر اين فرمان را از شاه پس گرفت و يهوديان را از کشتار نجات داد. از آن پس، يهوديان در اواخر اسفند و اوايل فروردين در سالروز نجات از قتل‌عام، جشن پوريم را برگزار مي‌کنند.

12.آرامگاه حبقوق متعلق به يکي از پيامبران بني‌اسرائيل که حدود 700 قبل از ميلاد زندگي مي‌کرده و نگهبان معبد بزرگ يهوديان در اورشليم بوده ‌است. بر اساس يک روايت در سال 548 قبل از ميلاد، کورش پادشاه ايران، در جنگي بابل را تصرف و دستور آزادي کليه اسرا و زندانيان يهود را صادر کرد.
حبقوق پس از آزادي به ايران مهاجرت کرد و در شهر تويسرکان ساکن شد. اين آرامگاه يکي از قديمي‌ترين آثار تاريخي ايران محسوب مي‌شود.

13. مقبره باباطاهر در دو شهر همدان و خرم‌آباد وجود دارد. آرامگاه باباطاهر عريان مربوط به دوره معاصر در ميدان باباطاهر همدان واقع شده است. باباطاهر كه حدوداً در اواخر قرن چهارم و اوايل قرن پنجم هجري مي‌زيسته، از شعرا و عرفاي بزرگ روزگار خويش است.

14. مقبره باباطاهر در خرم‌آباد يکي از بناهاي تاريخي و فرهنگي اين شهر است. ساختمان مقبره که مربوط به دوره خوارزمشاهي است در ضلع غربي قلعه فلک‌الافلاک و در محله‌اي که نزد مردم خرم‌آباد به دَرب باوطاهر معروف است قرار گرفته است.

15. آرامگاه بوعلي سينا بناي يادبود شيخ‌الرئيس ابن سينا فيلسوف، دانشمند و طبيب مشهور ايراني است که در ميدان بوعلي سينا در مرکز شهر همدان واقع شده است. بناي ابتدايي اين آرامگاه در زمان قاجاريه ساخته شد.
در سال 1330 طرح و نقشه بناي فعلي توسط مهندس هوشنگ سيحون به سبک معماري قرني که بوعلي سينا در آن مي‌زيسته از روي قديمي‌ترين بناي تاريخ‌دار اسلامي يعني برج گنبد قابوس در شهر گنبد کاووس اقتباس شد.
16. مقبره سيف‌الدوله از نوع گورهاي غيرمذهبي است و داراي پلان 4 ضلعي مي‌باشد. 4 ضلعي گنبد داراي پيشينه‌ي دوگانه است که يک بخش آن‌‌همان آتشکده ساسانيان و يا 4 طاق است و ديگري به دوره قاجاريه و حتي بعد از آن مي‌رسد. در اين مقبره علاوه بر قبر سيف‌الدوله، گورهاي اميرالمؤيد و نوه سيف الدوله و 7 قبر ديگر قرار دارد.

17. قلعه اردلان (اشتران) مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان تويسرکان، روستاي اشتران واقع شده است. اين قلعه يادآور جنگ‌هاي ايران و روسيه است.

18. شهر پنهان يا زيرزميني سامن که احتمالا شهري مخفي در دوره پيش از اشکاني بوده، در شهر سامن در 15 کيلومتري ملاير قرار دارد. اين شهر زيرزميني احتمالا به دوره پيش از اشکاني تعلق دارد و از برخي فضاهاي آن براي خاکسپاري مردگان استفاده شده است.
بر اساس يافته‌ها مي‌توان احتمال داد که نخستين بار اين فضاهاي معماري به منظور انجام مراسم مذهبي خاصي، احتمالا آيين ميترا، مورد استفاده بوده است.

19. يخچال ميرفتاح در دوران قاجاريه ساخته شده و ارتفاع آن از کف تا گنبد 12 متر و از سطح تا منبع ذخيره يخ 4 متر است. اين يخچال قديمي داراى دو در، يکى به شکل دهليز مخصوص ريزش و تخليه يخ و ديگرى در اصلى است که با پلکان به قسمت انتهايى يخدان و محل برداشت يخ منتهى مى‌شود.
در قسمت بيرونى و داخلى يخدان دو رديف خشت به کار رفته که حالت عايق داشته و در تابستان مانع از نفوذ گرما و ذوب شدن يخ مى‌شده است.

20. آرامگاه يوشع بن نوح (پيامبر يهود) در نزديکي ملاير در دامنه باغات روستاي سياه کمر ساخته شده است. اين برج که به مقبره بابا حسين (يا ددحسين) معروف است، آرامگاه يکي از پيامبران بني‌اسرائيل، حضرت يوشع بن نوح است که در گذشته مورد توجه يهوديان ساکن منطقه بوده است.

21. استان همدان يکي مناطق ديدني ايران است. مرکز اين استان، شهر باستاني و کهن همدان است که هرودوت بناي آن را در سده هشتم پيش از ميلاد در دوران مادها به دست دياکو ذکر کرده است. استان همدان از لحاظ جمعيت، چهاردهمين و از لحاظ مساحت، بيست و سومين استان کشور محسوب مي‌شود. عکس: غار علي‌صدر

معروف ترين‌ سوغاتي‌هاي‌ استان‌ همدان‌ عبارتند از:

سفال‌ و سراميك‌، فرش‌، گليم‌، قالي‌، جاجيم‌، محصولات‌ دستي‌ چرمي‌، گيوه‌، انگشت‌ پيچ‌، انگورشاني‌ و شيره‌انگور.

غذاي همدان:

آش برنج، آش بروش، تله کنجي، سرکوله، ديزي و کوفته همداني، آش هويج و جو، سرداشي، تاماشي.

صنايع دستي:

سفال، سراميک، قالي، گليم، گيوه، چرم، حجاري ،حصيربافي ،نساجي

سوغات:

انگشت پيچ، کماج، سفال، گردوي تويسرکان، قيسي، مويز، حلوا زرده، انواع ترشي و مربا