به گزارش خبرنگار اخبار داغ گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان؛ حدود26 سال پیش بود که کوهنورد مشهدی دستگاهی خریداری کرد که با آن می‌توانست موقعیت هر قله یا صخره یا غار را روی نقشه تعیین کرده و آن را به ثبت برساند. بعدها در طول جنگ آمریکا و عراق سربازان آمریکایی هر یک به همراهشان یک دستگاه موقعیت یاب جی‌پی اس داشتند که می‌توانستند مختصات را روی نقشه بیابند.

GPS که مخفف Global Positioning Systems است در زبان فارسی به عنوان سیستم موقعیت‌یاب جهانی شناخته می شود. جی پی اس یک سیستم ناوبری بر پایه شبکه ای تشکیل شده از حداقل ۲۴ ماهواره است. ماهواره های GPS را در ابتدا آمریکا برای مصارف نظامی خود به مدار زمین فرستاد اما در سال ۱۹۸۰، آمریکا استفاده از آن را به صورت عمومی در آورد. خدمات این مجموعه در هر شرایط آب و هوایی و در هر نقطه از کره زمین در تمام ساعت شبانه روز در دسترس است. پدید آوردنگان این سیستم، هیچ حق اشتراکی برای کاربران در نظر نگرفته اند و استفاده از آن رایگان است.

این ماهواره‌ها از محاسبات ریاضی ساده‌ای برای پخش اطلاعات استفاده می‌کنند که به‌عنوان طول و عرض و ارتفاع جغرافیایی، توسط گیرنده‌های زمین ترجمه شده‌اند. جی‌پی‌اس در تمام شرایط به‌صورت ۲۴ساعته در شبانه‌روز و در تمام دنیا قابل استفاده است و هیچ‌گونه بهایی بابت این خدمات اخذ نمی‌شود. ماهواره‌های جی‌پی‌اس، هر روز دو بار در یک مدار دقیق دور زمین می‌گردند و سیگنال‌های حاوی اطلاعات را به زمین می‌فرستند.

اولین ماهواره جی‌پی‌اس در سال ۱۹۷۸ با موفقیت به فضا پرتاب شد. هدف اصلی و اولیه از طراحی جی‌پی‌اس، اهداف نظامی بوده، اما از سال ۱۹۸۰ به بعد برای استفاده‌های غیرنظامی نیز در دسترس قرار گرفت. در سال ۱۹۹۴ تمامی ۲۴ ماهواره در مدار زمین قرار گرفت.بخش کنترل زمینی این بخش شامل ایستگاه‌های کنترل زمینی است که دارای مختصات معلوم هستند و موقعیت آنها از طریق روش‌های کلاسیک تعیین موقعیت نظیر روش VLBI (تعیین فواصل بلند)و روش SLR (فاصله سنجی ماهواره‌ای با امواج لیزر) به‌دست آمده‌است. این ایستگاه‌ها وظیفه تعقیب چندجمله‌ای (Polynomials) ریاضی به طریق کمترین مربعات، پارامترهای مداری و موقعیت ماهواره‌ها را نسبت به یک سیستم مختصات جغرافیایی محاسبه می‌نماید.

آخرین بخش از سیستم جی‌پی‌اس، قسمت USER یا کاربران سیستم است که خود شامل دو بخش است: آنتن دریافت‌کننده اطلاعات ارسالی از ماهواره‌ها و گیرنده یا همان پردازش‌کننده اطلاعات دریافتی و تعیین‌کننده موقعیت محل آنتن. نرم‌افزار و ریزپردازنده داخل گیرنده فاصله بین آنتن زمینی تا ماهواره‌های مرتبط با گیرنده را تعیین می‌کند سپس با استفاده از حداقل ۴ماهواره موقعیت X وY و Z محل استقرار آنتن یا همان گیرنده تعیین می‌شود.

دستگاه جی‌پی‌اس یک رایانه کوچک است که جهت انجام امور خاصی برنامه‌ریزی شده‌است. بنابراین این رایانه با داشتن مختصات شما می‌تواند کارهای دیگری هم انجام بدهد. مثلا می‌تواند زمان طلوع و غروب خورشید را در موقعیت شما بگوید. همچنین زمان طلوع و غروب ماه.شاید خیلی جالب باشد ولی جی‌پی‌اس می‌تواند زمان باقیمانده برای رسیدن به مقصد مورد نظر را با توجه به سرعت شما محاسبه کند. همچنین میانگین سرعت شما، بیشترین سرعت، میانگین سربالایی و سرازیری مسیر، سرعت عمودی، موقعیت منطقه از نظر شکار و ماهیگیری و شکار در هر نقطه جهان، محاسبه مساحت یک نقطه ناشناخته و بر گرداندن شما از مسیر آمده را نیز می‌تواند انجام دهد.

البته به جز جی پی اس سامانه‌های مکان‌یاب دیگری هم در دنیا وجود دارند که به اندازه جی پی اس کاربردی و مشهور نیستند. مانند سامانه گلوناس روسیه، سامانه گالیله اتحادیه اروپا، سامانه بیدو چین، سامانه QZSS درژاپن و سامانه ماهواره‌ای موقعیت یابی ملی هند (IRNSS).سامانه‌های مکان یاب کاربردهای متنوعی می‌توانند داشته باشند مثلا در ناوگان حمل‌ونقل شهری و برون شهری، در فعالیت‌های اطلاع‌رسانی ترافیکی، سامانه‌های صنعتی و ده‌ها کاربرد دیگر.

مهم این است که مکان‌یاب‌ها و نویگیتورها دیگر وسیله‌ای دور از دسترس نیستند، هر یک از ما می‌توانیم در جیب خود یکی از آنها را داشته باشیم. ممکن است در نگاه اول وسیله‌ای لوکس و بی‌فایده به‌نظر برسد اما کمی که با آن کار کنید خواهید دید زندگی با نویگیتور راحت‌تر می‌شود. شما احساس خواهید کرد که آسمان را به زمین دوخته‌اید.

انتهای پیام/