صحن وسیع با گنبد کبود بر فراز مسجدی بزرگ در کنار حوضی با فواره های رنگی و مردمی که در کنار حوض وضو می گیرند دل انسان ها را از شلوغی و دغدغه های شهر می کند و با خود بر فراز همان گند کبود می برد.

صدای اذان زنده است؛ در همین نزدیکی در آن گوشه سمت راست صحن پیرمردی از جنس مهربانی خدا مردم را به دیدار خدا می خواند و چه دلنشین است صدای پدربزرگی که اینگونه تو را به دیدار حق دعوت می کند.

این مسجد در زمان قاجاریه مرکز تدریس، اقامه نماز و مراجعات مردمی مجتهد زنجانی به نام آیت‌الله سید محمد مجتهد سردانی  بود و از آن زمان تولیت مسجد بر عهده ی خاندان حسینی زنجانی است.

این مسجد که در قلب بافت قدیمی شهر و در مکان مناسبی از نظر دسترسی قرار گرفته‌است، از سمت باختر با بازار قیصریه از سمت خاور با کوچه مسجد سید و از سوی شمال با خیابان امام خمینی و سبزه میدان درارتباط است.

قبل از احداث خیابان امام، سردرِ این مسجد به فضای بازی که در مقابل دارالحکومه به عنوان میدان شهر مطرح بوده اِشراف داشته است و هم اکنون نیز ورودیِ اصلی مسجد محسوب می‌شود. ورودیِ غربی مسجد با مرکز تجاری قیصریه و ورودیِ شرقی با بافت مسکونی در ارتباط است.

این مسجد در دوره زندگانی بانی آن به نام‌های مسجد دارا، مسجد سید، مسجد سلطانی و مسجد جمعه نیز خوانده می‌شده‌است. این مجموعه تاریخی که در شمار بزرگ‌ترین و زیباترین مساجد و مدارس دینی زنجان است، یکی از بناهای ارزشمند ساخته شده بر اساس طرح مساجد چهار ایوانی است.

ایوان‌های چهارگانه‌ای که در چهار ضلع مسجد به شکل قرینه قرار گرفته‌اند، بیش تر از هر چیزی در صحن مسجد، خودنمایی می‌کند. صحن این مسجد مانند سایر مساجد چهار ایوانی، به شکل مربع مستطیل است .

در گذشته وسط صحن مسجد یک واحد حوضی بوده که گرداگرد آن را به استثنای جلوی حجرات و شبستان‌ها، باغچه‌های پرگل و گیاه پوشانده بود که بعدها به دلایل نامعقولی از بین رفته‌است.

در ایوان‌های خاوری و باختری ۱۶ حجره به طور قرینه و در جبهه شمالی نیز ۶ واحد حجره جهت طلاب علوم دینی قرار ساخته شده‌است. در سطوح ایوان‌های شمالی و جنوبی تزییناتی مانند خط بنایی، کاشی معقلی و نگاره‌های گیاهی با تکنیک کاشی هفت رنگ، به سبک هنری دوره قاجار و بیش تر با استفاده از رنگ‌های سیاه و زرد به چشم می‌خورد.

بر فراز این شبستان، گنبد عظیمی استوار گردیده‌است و گنبد این مسجد که از نوع دو جداره بوده و با کاشی‌های فیروزه‌ای پوشانده شده، از گنبدهایی است که بدون گوشواره و ترنبه بر روی جرزهای چهارگانه ضخیم نشسته‌است.

سوره مبارکه الدهر با خط ثلث بر روی این گنبد نقش بسته و بر زیبایی آن افزوده‌است. در نوک بنای گنبد، علامتی از برنز به شکل گوی وجود دارد.

انتهای پیام/م