تنبیه بدنی یا کتک عبارت است از وارد کردن درد بر فرد برای تغییر دادنِ رفتارِ شخص و یا به منظور مجازات وی در نظر گرفته می شود که فرد خاطی به دلیل انجام کاری مخالف قانون و یا برهم زدن نظم جایی مستلزم تنبیه قرار می گیرد. در واقع این روش نوعی خشونت است که در راستای توجیه و تفهیم فرد اعمال می شود. 

تنبیه اکنون در توسعه و بهبود نظام آموزشی جایگاهی ندارد، چرا که سبب نشانه گرفتن غرور و اعتماد به نفس شخص شده و اثرات بسیار مخربی بر روح و روان فرد برجای می گذارد. تنبیه به عنوان عامل بازدارنده نقش مخربی بر روح و جسم فرد بر جایی می گذارد، به طوری که در صورت تشدید این شیوه رد شده آموزشی آسیب هایش را می توان حتی تا پایان عمر هم دید.

تنبیه بدنی به عنوان اصلی بازدارنده از قدیم تا کنون نقش تعیین کننده ای در نظام های آموزش داشته و به منظور حفظ انضباط کودکان در خانه و مدارس استفاده و از سوی والدین اعمال می شود. 

در زمان های دور فرزندان که آموزش سنتی را تجربه کرده و کتاب های زمانشان را یاد می گرفتند به مکتب رفته و در محضر استاد زمان تلمذ و شاگردی می کردند اگر شیطنتی از آن ها سر می زد یا در درس کوشا نبوند به چوب و فلک بسته می شدند، این گونه که پایشان را به فلک بسته و کف پایشان را با چوب می زدند، به طوری که خروجی این تنبیه به ظاهر آموزشی بی هوش شدن طفل بود که گاها اتفاق می افتاد تا چند روزی در اثر درد ناشی از فلک فرد نمی توانست راه برود. 

تنبیه بدنی اکنون در نظام آموزشی جایگاهی ندارد، اما برخی مربیان و معلمان گویا هنوز در عصر قدیم باقی مانده و متوسل به خشونت می شوند. با گذشت زمان، تنبیه بدنی دانش آموزان شکل تازه تری به خود گرفت و با اینکه همچنان در عصر گفتگو هستیم اما اعمال تنبیه چندان کار عاقلانه و معقولی به نظر نمی رسد و باید باز نگری شود.

با توجه به اینکه تنبیه بدنی هم اکنون به ندرت در برخی مدارس کشور رخ می دهد و هر از گاهی دانش آموزان در پی خشونت معلم یا معلمان قربانی می شوند، اکنون به اثرات مخرب تنبیه به عنوان اصل رد شده نظام آموزشی نوین می پردازیم.

اثرات مخرب تنبیه بدنی به سه دسته جسمی، روحی، جسمی و روحی تقسیم می شود.  تنبیه بدنی جسمی معمولا فرد به لحاظ جسمی آسیب می بیند مثلا در این نوع ممکن است فرد دست یا پایش بشکند و یا اینکه کبودی در صور ، گوشه چشمانش دیده شود. اما با توجه به اینکه ممکن است به لحاظ روحی آسیب چندانی نبیند و سریع با شرایط جدید وفق دهد. 

در نوع دوم اثرات مخرب به تنبیه بدنی روحی می توان اشاره کرد، به طوری که فرد در اثر تنبیه ترس داشته و وحشت کند و حتی دچار نوعی زدگی از مدرسه شده و ترک از تحصیل سرنوشت مختوم دانش آموزان نگون بخت است. 

نوع سوم اثرات مخرب، تنبیه بدنی جسمی و روحی است. فرد هم به لحاظ جسمی و هم روحی در معرض آسیب جدی قرار می گیرد. از اثرات مخرب آن می توان به شکستن غرور، از دست دادن انگیزه و دلسرد شدن از مدرسه، ترک زود هنگام از تحصیل را نام برد.

هر گاه کودکی یا دانش آموزی از قانون تخطی کند و باعث عصبانیت والدین شود مورد تنبیه واقع می شود، تأخیر در ورود به مدرسه، انجام ندادن تکالیف، بازیگوشی و شیطنت در مدارس و دیگر کارهایی که موجب تنفر والدین در منزل و مدارس شود از تنبیه استفاده می شود. تنبیه نیز در مدارس غالبا انواع متفاوتی دارد که به خشونت معلم درکلاس، بیرون کردن و کتک زدن و اخراجش از کلاس و دیگر مسائل را می توان نام برد. هیچ کودکی در عصر حاضر نمی پذیرد که با خشونت مطلب درسی را یاد بگیرد و تنبیه گزینه مناسبی برای انگیزه بخشی به دانش آموز نیست و کاملا مردود است. 

 

با توجه به اینکه در جنس پسر شیطنت زیادی وجود داشته و  به دلیل قوای جسمی زیاد نسبت به دختر، در مدارس پسرانه خشونت دبیران بیشتر بوده و بر اساس آمار تنبیه در مدارس پسر بیشتر از دختر بوده است چرا که با توجه به خاص بودن جنس دختر کمتر شاهد تنبیه در مدارس دخترانه هستیم.

تنبیه بدنی نادرست ترین شیوه در راستای جریمه دانش آموزان است به طوری که اثرات تخریب کننده روحی ممکن است تا پایان عمر با فرد همراه باشد. بر اساس گفته روانشناسان می توان به جای تنبیه حذف رفتاری را که بسیار تأثیرگذارتر از روش تنبیه است به کار برد. در این روش دیگر نیازی به خشونت نیست و به سادگی می توان این شیوه را به کار برد. 

به این معنا که کم محلی و بی محبتی در درجه نخست به چهره اش نگاه نکردن در هنگام درس دادن، نمره کم دادن و به دیگر شاگردان توجه کردن و حذف رفتار نامطلوب بدون هیچ گونه آسیبی خواهد بود و راهکاری مطلوب در راستای نهادینه کردن آموزش درست است.

مسئولان وزارت آموزش و پرورش نیز دست به کار شده و با این معضل آموزشی برخورد کرده اند، به طوری که اعلام شده با معلمان متخلف برخورد و حتی اخراج می شوند. 

نخستین بار قانون برخورد با چنین معلمانی در سال 1379 صادر شده است. در ماده 75 و 77 قانون انظباط مدارس هرگونه اهانت، توهین، کتک زده به دانش آموز ممنوع شده است و با معلم خاطی و ضارب برخورد می شود. البته والدین دانش آموز هم توانند با مراجعه به هیئت رسیدگی شکایت کنند. باید گفت چوب معلم گل بود و باعث محبت و دروی از خل شدن دانش آموزی می شد اما دیگر چوب معلم گل نیست.

به گفته روانشناسان کودک با زبان بزرگترها غریبه است و با توجه به اینکه کمکی به نوع آموزش وی نخواهد کرد باید با زبان خودش در راستای آموزش دهی بهتر با وی حرف زد. زبان کودک ساده است و به همین روش زبانی می توان کودک را درست تربیت کرده و با آرامش در مدارس کودک را در آینده به شهروندی نمونه تبدیل کرد. 

نوشین خدایی، کارشناس ارشد جامعه شناسی و مسائل تربیتی و معلم آموزش و پرورش در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، در خصوص اثرات مخرب تنبیه بدنی بر رفتار فرد، اظهار داشت: اکنون تنبیه به عنوان اصلی بازدارنده در برخی جاهای کشور عزیزمان به کار گرفته می شود و اصلی مردود به شمار رفته است. این روش اثرات مخربی داشته و تا پایان عمر گریبان فرد را می گیرد به طوری که پرخاشگری، عصبانیت، ترس و دیگر عواملی که از یک فرد50 ساله رخ می دهد ناشی از تربیت وی درسن کودکی است. 

وی در ادامه افزود: تنبیه، اثرات مخربی بر کودک بر جای می گذرد به طوری که حس امنیت را در درجه نخست از وی سلب می کند و ممکن است از سایه اش ترسیده و کسانی دیگر وی را در آینده کتک بزنند. شخصیت کودکی که در سنین نخستین زندگی اش در حال شکل گیری است اگر با خشونت همراه باشد اثرات نامطلوبی را ایفا می کند. 

خدایی ادامه داد: کله شق بودن، خساست، لجباز، تمیز، کینه توز، اخمو و دیگر رفتارها از تنبیه بدنی وی در کودکی خبر می دهد. اینکه والدینی به فرزنداشان از کلمات قهری استفاده کنند نوعی خشونت عاطفی را به کار بسته اند. 

این جامعه شناس مسائل تربیتی گفت: 6 میمی که می تواند در کودک به لحاظ تربیتی موثر باشد را می توان والدین به کار گیرند تا بهترین تاثیرگزاری را داشته باشد. در گفتگو هایی که با کودکان می توانیم به کار گیریم می توان به تو می فهمی ، می توانی ، محترمی ، محبوبی ، مفیدی، مهمی را به کار ببندی به میم نهایی به نام ( موفقیت ) در کودک می رسید. 

وی در پایان یاد آور شد: امیدوارم که هیچ گاه صدای کودکی در کلاس و مدرسه از تنبیه به گوش نرسد و رسانه ای نشود چرا که کودکان نحیف هستند و اذیت شدن این نوگلان آزار دهنده است. 

گفتنی است، این روزها علی رغم قانون ممنوعیت تنبیه کودکان باز هم شاهد نمونه کمیابی از تنبیه بدنی به قصد قتل دانش آموزان هستیم که امید می رود مسئولان آموزش و پرورش نظارت جدی تری بر عملکرد معلمان خاطی داشته تا در سریع ترین زمان ممکن با این گونه افراد برخورد شود.

گزارش از سید مهران حسینی 

انتهای پیام /