به صورت سنتی همواره همسر رییس‌جمهور یاور اصلی او بازنمایی شده است که در رقابت‌ها رییس‌جمهور را همراهی می‌کند. باور به توانایی یک مرد یا زن از سوی همسرش، نقطه آغازین اعتماد یک ملت به او در آمریکا محسوب می‌شود. اولین‌بار شاید این آبراهام لینکولن بود که با دعوت از کاندیداهای ریاست جمهوری به اتفاق همسرشان در باغ شخصی‌اش در ایلینوی این فرصت را فراهم کرد که همسران در کنار مردان خود در عرصه سیاست رسمی ظاهر شوند. از آن‌جایی‌که تا سال‌ها نقش زنان در آمریکا به صورت سنتی تعریف می‌شد، طبیعی بود که «خانم خانه» نیز میزبانی میهمانان سیاسی همسرش را عهده‌دار شود.

تصویر همسران کاندیداهای ریاست جمهوری در بالکن‌های فراخ در میان باغ خانه و مزرعه ایشان به بخش مهمی از تبلیغات و فرهنگ سیاسی در آمریکا بدل شد. این امر به‌خصوص با توسعه صنعت مطبوعات و تکوین جنبش‌های اجتماعی حامی حق رأی زنان در آمریکا توسعه یافت. به نظر می‌رسد نگاه فعالان اجتماعی به همسر رییس‌جمهور به دلیل دسترسی ویژه‌اش به سیاستمدار اصلی تصمیم‌ساز در کشور، لابی برای حقوق سیاسی از جمله حق رأی زنان بوده است که البته نهایتاً در بند ۱۹ اصلاحات قانون اساسی آمریکا در سال ۱۹۲۰ به ثمر نشست. شخصیت و نوع تعامل همسر رییس‌جمهور خود کلیدی برای موفقیت او محسوب می‌شود. انتخابات ۱۸۲۸ که شایعه طلاق اندرو جکسون و همسرش موقعیت او را به خطر انداخت تا حضور درخشان جسی بنتون فرمونت، همسر جان فرمونت اولین کاندیدای حزب جمهوری‌خواه از کالیفرنیا در دهه ۱۸۴۰، که او را به دلیل چهره زیبا، شرکت در مناظره‌های انتخاباتی و منش متین و رسمی برازنده، به چهره زن قرن ۱۹ آمریکا بدل ساخت، همه و همه تجربه‌های زیسته جامعه آمریکا از متن خانوادگی تا حرفه‌ای رییس‌جمهور در این کشور محسوب می‌شوند.

«بانوی اول» واژه‌ای بود که ابتدا جسی بنتون فرمونت در ایده‌آل‌هایش برای خود ساخته بود و به مرور به واژه متداول برای سمتی تبدیل شد که امروز برای خود در کاخ سفید اداره مخصوصی دارد. کاخ سفید در آمریکا تنها یک محل کار یا نمادی از رهبری و قدرت دولت فدرال برای رییس‌جمهور نیست. بلکه نمادی از خانه و ارتباطات گرم خانوادگی و دوستانه است که محوریت زن یا بانوی اول باید در آن حفظ شود. با اسکان جان آدامز و همسرش ابیگیل از سال ۱۸۰۰، تاکنون کاخ سفید محل اسکان رییس‌جمهور و خانواده‌اش بوده است و از جشن‌های تولد و مراسم عروسی گرفته تا کریسمس و جشن شکرگزاری همه و همه به صورت خانوادگی و یا در حلقه دوستان خانوادگی در آن تجربه شده‌اند.

«بانوی اول» و کیفیت آن در آمریکا، مفهومی غیرثابت و مرتباً در حال تغییر بوده است. برد جانسون به عنوان کسی شناخته می‌شود که بانوی اول مدرن را بازنمایی می‌کند. او در سال ۱۳۳۴ دو مدرک دانشگاهی افتخاری از دانشگاه تگزاس دریافت کرده بود و این در حالی بود که در مقابل هر چهار مرد، یک زن در دانشگاه‌های آمریکا حضور داشت. او همچنین با میراث خانوادگی خود شرکت رسانه‌ای معادل ۱۷۰۰۰ دلار راه‌اندازی کرد که در حین ازدواجش با لیندون جانسون به صورت مستقل آن را اداره می‌کرد. هنگامی که جانسون کاندیدای ریاست جمهوری شد، سهام شرکت خانم برد به ۹ میلیون دلار افزایش یافته بود و او بخشی از این ثروت را در کمپین انتخاباتی همسرش هزینه کرد. رقابت انتخاباتی جانسون کمتر از سه ماه با ترور جان اف. کندی فاصله داشت و نیروهای امنیتی معتقد بودند صلاح نیست او در سفرهای انتخاباتی شرکت کند. بنابراین، این خانم برد جانسون بود که در چهار روز بی‌وقفه ۴۷ شهر را با کاروان انتخاباتی همسرش پیمود تا او و خدماتش مانند امضای قانون حقوق مدنی را به مردم معرفی کند. به همین مناسبت، مکس فریمن، روزنامه‌نگار مشهور در وصف او نوشت: «شاید این نشانه ظهور زنان به عنوان شخصیت‌های مرکزی در یک رقابت ملی باشد به جای آن‌که همواره در حاشیه قرار بگیرند».

در نگاه سنتی، بانوی اول در کاخ سفید اغلب نقش میزبان ضیافت‌های رسمی را به‌عهده داشته است که امروز نیز این نقش پابرجاست، اما گذشته از این مقام تشریفاتی، بانوی اول همواره تلاش می‌کند مبدع یک سنت حسنه یا شیوه‌ای باشد که او را به نماد آن حرکت اجتماعی بدل می‌کند. برای نمونه، سارا پولک و لوسی هایس، در نیمه قرن ۱۹، با ممنوع کردن استفاده از مشروب در کاخ سفید این تصویر را از خود ساختند. برد جانسون و دغدغه حفظ محیط زیست نیز از این دسته است. الینور روزولت همسر فرانکلین روزولت، که بلندمدت‌ترین تجربه بانوی اولی را برای سال‌های ۱۹۳۳-۱۹۴۵ داشت، در دوره‌های سخت اقتصادی در دهه ۱۹۳۰ و جنگ جهانی دوم با جیره‌بندی غذا در کاخ سفید نشان داد که حاکمیت و مردم در تجربه سختی‌ها جدا نیستند و این اقدام او تأثیر روانی مهمی در اعتمادسازی بر جامعه آمریکا داشت. همچنین به عنوان یک فعال حقوق مدنی، از او تصویر مثبتی برای استفاده از دسترسی به رییس‌جمهور برای منافع مردم باقی مانده است. نانسی ریگان هنوز با کمپین «فقط بگو نه» شناخته می‌شود که به نسلی از کودکان آمریکا آموخت به مواد مخدر آلوده نشوند. بارابارا و لارا بوش نیز با حمایت از سوادآموزی و تأکید بر اهمیت آموزش و میشل اوباما با حمایت از خانواده نظامیان و کمپین‌های مبارزه با چاقی کودکان این ایماژ را از خود ساخته‌اند.

موضوع پیشبرد حقوق زنان اما همان‌طور که ذکر شد، همواره از اهمیت ویژه‌ای در دستور کار بانوی اول برخوردار بوده است. ابگیل آدامز نمونه خوبی از این منظر است که در پاسخ به سند تاریخی بیانیه استقلال آمریکا همسرش را خطاب قرار داد و در نامه‌ای که امروز به یک سند تاریخی بدل شده است، از مردان بنیانگذار آمریکا خواست «زنان را به خاطر بیاورید». هیلاری کلینتون اما از این منظر نمونه بی‌همتای بانوی اول در ایالات متحده به حساب می‌آید. او اولین بانوی اولی است که پس از جنگ جهانی دوم متولد شده، در دانشکده حقوق دانشگاه ییل مانند همسرش فارغ‌التحصیل شده بود و پیش از ورود به کاخ سفید سمت‌های متعدد حقوقی و سیاسی را به‌عهده گرفته بود. بنابراین، با کسب سمت بانوی اولی، او حضور سیاسی چشمگیری داشت و همواره پیشبرد حقوق زنان را در برنامه‌هایش دنبال می‌کرد: در هیأت آمریکا در چهارمین کنفرانس جهانی زنان، او این جمله را طرح کرد که «حقوق زنان حقوق بشراست» و این دستور کار را پیگیری کرد. او از حامیان قانون خانواده و مرخصی پزشکی، افزایش بودجه برای نگهداری فرزندان، و ایجاد کمپین ملی جلوگیری از بارداری در نوجوانان و بارداری بدون برنامه‌ریزی بود. به‌رغم تلاش‌ های این‌چنینی که موجب شده است هنوز از اقدامات هیلاری کلینتون به عنوان «تأثیر هیلاری» در حوزه زنان یاد شود، مدل او برای بانوی اول موافقین و مخالفینی دارد. مجله برخط هافینگتون‌پست در سال ۲۰۱۶ نظرسنجی‌هایی را گزارش کرد که نگاه مردم به بانوی اول کاخ سفید را ارزیابی می‌کرد. به نظر می‌رسد همسران بوش پدر و پسر در رقابت‌های دهه‌های اخیر از محبوبیت بالاتری نسبت به فردی مانند هیلاری کلینتون برخوردارند زیرا مردم همچنان دوست دارند بانوی اول نقش‌های سنتی خود را حفظ کند و لزوماً در سیاست‌سازی دخالت چندانی نکند. این در حالی است که زنی مانند هیلاری کلینتون، همسر بوش را مورد انتقاد قرار داد و گفت: «اگر خانم بوش دوست دارد یک همسر خانه‌بمان باشد، خوب. بگذارید از او انتظار افزایش سطح آموزش یا بهبود سلامت روان نداشته باشیم».

با پشت سر گذاردن تاریخی از تکوین مفهومی و وظایف مترتب بر نقش «بانوی اول»، آمریکای امروز دچار مناقشاتی در این حوزه است. ملانیا ترامپ، همسر سوم دونالد ترامپ، در نهایت به سمت بانوی اول رسیده است و البته چون همسرش اقدامات عجیبی انجام داده است. رویکرد او به این سمت با بانوان اول پیش از او متفاوت بوده است. ملانیا از شانزده سالگی به عنوان مدل کار کرده و جلوی دوربین عکاسان شرکت‌های بزرگ مانند وگ، هارپر بازار، ونیتی‌فیر قرار گرفته است. او که زمانی رییس شرکت رقص گراهام مارتا بوده و فعالیت‌های این‌چنینی داشته، در سال ۲۰۰۵ با ترامپ ازدواج کرده است و از آن پس بیشتر به تجارت کلکسیون جواهرات می‌پردازد. او با تأخیر وارد کاخ سفید شد؛ درحالی‌که مدل سنتی بانوی اول، حضور به‌موقع و فعال در کاخ سفید را پاس می‌داشته است. ملانیا حتی در انتخاب کارکنان و مدیر ارتباطات دفترش نیز عجله‌ای نشان نداد و ۲ ماه پس از انتخابات این کار را انجام داد. درخواست‌های متعدد تور کاخ سفید به گزارش نیویورک‌تایمز تا مدت‌ها روی میز ملانیا جمع شده بود و ترتیب شام‌های رسمی به مدیریت او به تعویق افتاده بود. تعلل ملانیا در همه این امور باعث شده است، منتقدانش او را «با اکراه‌ترین» بانوی اول نسبت به حضورش در کاخ سفید خطاب کنند. هر چند ملانیا تلاش کرده است نقش خود را بیشتر به عنوان مادر نمونه برای پسرش و یک زن تاجر حرفه‌ای نمایان کند تا بانوی اول سنتی کاخ سفید، اما از لحاظ اجتماعی بحث زنان و کودکان و راه اندختن برنامه «بانوی اول» برای مبارزه با قلدری و خشونت در فضای مجازی علیه جوانان، تاکنون در دستور کار او بوده است. جایگزین شکاف موجود در دولت ترامپ هر چند برعهده ایوانکا ترامپ، دختر رییس‌جمهور، قرار داده شده است، این امر چالش‌هایی را در مفهوم بانوی اول ایجاد کرده است. هر چند موافقان او به رؤسای جمهور پیشینی مانند جفرسون، جکسون، تیلور و... اشاره و اثبات می‌کنند که بانوی اول همواره همسر رییس‌جمهور نبوده است. در هر حال، باید دید در دوره ریاست جمهوری ترامپ چه تغییراتی در مفهوم و عمل بانوی اول صورت خواهد پذیرفت.

منبع: صبح نو

انتهای پیام/