به گزارش خبرنگار
گروه استان های
باشگاه خبرنگاران جوان از
کرمان، ؛ حجت الاسلام رحمانی کارشناس و مدرس علم نجوم گفت: طبق محاسبات علمی دقیق امشب هلال شب اول ماه مبارک رمضان در اسمان کرمان رویت خواهد شد و مومنین 36 دقیقه بعد از غروب خورشید فرصت دارند هلال نو را مشاهده کنند .
وی افزود ارتفاع هلال ماه از افق شهر کرمان هنگام غروب آفتاب 7 درجه و 6 دقیقه، در سمت 286 درجه و 21 دقیقه با درخشندگی بیش از یک درصد است و این هلال ساعت 20 و یازده دقیقه در افق کرمان غروب میکند.
اما مشاهده هلال شب اول ماه چرا انقدر اهمیت دارد که هر سال گروههای مختلف استهلال در پایان ماه شعبان و ماه مبارک رمضان به نقاط مختلف کشور مامور میشوندتا از حلول ماه جدید اطمینان حاصل شود ؟ جواب ساده است . زیرا طبق تعالیم دین مبین اسلام ، ملاک ورود به هر ماه قمری رؤیت هلال شب اول آن ماه است .
اگر چند دقیقه ای با گزارش مکتوب ما همراه باشید اطلاعات بهتر و دقیق تری از چگونگی استهلال ماه را از زبان کارشناسان محترم خواهید شنید.
به پایان ماه شعبان المعظم ماه رسول گرامی اسلام (ص) رسیده ایم . مسلمانان در جای جای جهان برای ورود به ماه بندگی خدا ، رمضان المبارک مهیا میشوند. غبار روبی مساجد در دهه پایانی ماه شعبان ، حکایتی است از آماده شدن مومنان برای گذراندن اوقاتی بیبشتر در خانه ی یار . اما، مجوز ورود به هر ماه قمری که رمضان نیز از این ماهها به شمار می آید، استهلال هلال شب اول ماه در هنگام غروب است .
حجت الاسلام رحمانی کارشناس نجوم می گوید: در فقه اکثریت مذاهب اسلامی ، رؤیت هلال ماه مهم ترین نشانه ی شروع هر ماه قمری است و چون بسیاری از احکام شرعی براساس رؤیت هلال و یا عدم رویت صورت می گیرد، توصیه ی زیادی بر استهلال ماه شده است.
حجت الاسلام پور حسینی کارشناس احکام اسلامی هم معنی لغوی استهلال را "طلبیدن رؤیت هلال " و "دنبال هلال ماه بودن" میداند . بحث استهلال ماه در روزهای پایانی ماه شعبان و ماه رمضان بیشتر مطرح میشود و گروه های استهلال ماه ، برای رویت ماه شب اول در پایان این این دو ماه قمری مجهزتر میشوند. علت تکاپو برای استهلال در روزهای پایانی این دو ماه چیست؟
حجت الاسلام رحمانی می گوید: با توجه به حدیث گهر بار پیامبر (ص) که فرمودند : صُوموا لِرُؤیَتِه وَ أَفطِرُوا لِرُؤیَتِه. ملاک آغاز ماه رمضان و گرفتن روزه و نیز اغاز ماه شوال و وقوع عید فطر ، در رؤیت و یا عدم رؤیت هلال ماه دانسته شده است.
از طرفی می توان در این موضوع پای رکن مهم دیگری را که مبنای بسیاری از اعمال عبادی است به وضوح دید، "نیت" که برخی از اعمال بدون آن ارزشی ندارد، حجت الاسلام پور حسینی درباره ی نیت این دو روز (آخر ماه شعبان و آخر ماه رمضان) می گوید: ماههای قمری 29 یا 30 روزه اند و اگر در 29 شعبان رؤیت هلال ماه صورت نگیرد، روزه روز سی ام به نیت یوم الشک گرفته میشود و مؤمنین باید در این روز نیت روزه قضا یا روزه مستحبی نمایند؛ بنابراین، در یوم الشک نیت روزه روز اول ماه رمضان صحیح نیست . در پایان ماه رمضان نیز اگر هلال ماه شوال رویت شود فردایش روز عید فطر است و روزه گرفتن در ان حرام است لذا باید در حصول اطمینان از آغاز و پایان ماه رمضان دقت زیادی صورت گیرد تا روزه مومنین صحیح باشد و خدای ناکرده ناخواسته دچار فعل حرام نشوند.
به این دلیل است که استهلال ماه در پایان شعبان و رمضان ضرورتی صد چندان می یابد. اما استهلال ماه چگونه صورت میگیرد. ؟
اقای پورحسینی کارشناس احکام راههای رویت و تشخیص هلال شب اول ماه را این گونه بیان میکند طبق فتوای همه ی مراجع اطمینان از
آغاز ماه جدید به 4 طریق میتواند صورت بگیرد . اول اینکه انسان شخصا هلال را بببیند . دوم آنکه جمعی از مردم ببینند و از این راه برای فرد آغاز ماه قمری یقین شود، سوم آنکه دو نفر عادل اطلاع بدهند، و چهارم انکه برای مراجع تقلید حلول ماه جدید ثابت شود و آنها اعلام کنند و در این صورت مقلدین این مراجع موظفند به آنچه ایشان فرموده اند عمل کنند. وی افزود اما راه پنجمی نیز وجود دارد برخی از مراجع تقلید معتقدند در حکومت اسلامی و تحت نظر ولی فقیه ، هر حکمی که ولی فقیه در خصوص حلول ماه جدید قمری صادر کند همه مومنین میتوانند تبعیت کنند.
دفاتر مراجع عظام تقلید از جمله دفتر مقام معظم رهبری در ایفای این وظیفه شرعی، در پایان ماههای شعبان و رمضان گروههای متعددی از کارشناسان و افراد خبره را برای استهلال ماه در نقاط مختلف مامور میکنند. اما رصد ماه در افق روزهای پایانی ماه کار آسانی نیست. به خصوص اینکه استهلال زمانی صورت میگیرد که خورشید هم به افق نزدیک شده است و با نور خود مزاحم کار رصد کنندگان میشود .
حجت الاسلام رحمانی کارشناس نجوم در پاسخ به سئوال ما درخصوص چگونگی رصد اسمان در روزهای پایانی ماه و روند استهلال میگوید اجازه دهید ابتدا مقدماتی را درباره حرکت زمین و ماه و خورشید در اسمان مطرح کنیم. زمین به دور خورشید می گردد و ماه هم به دور زمین می گردد . مدار حرکت زمین به دور خورشید، دایرة البروج نام دارد. یعنی: دایره ای که برج ها در آن قرار دارند ؛ ولی، مدار ماه به دور زمین منطبق بر دایرة البروج نیست و 5 درجه تفاوت دارد و به خاطر همین اختلاف است که هر ماه شاهد بروز خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی نیستیم و به جای آن اهله ماه شکل خواهد گرفت. وی افزود در گردش ماه و زمین ، زمانی فرا میرسد که ماه بین زمین و خورشید و در یک خط مستقیم قرار میگیرد و لذا هیچ نوری از ماه به زمین منعکس نمیشود و اصطلاحاً به این حالت محاق گفته میشود .
وی افزود زمانیکه ماه از محاق خارج میشود و در گردش خود به دور زمین آنقدر زاویه پیدا میکند که انعکاس نور خورشید بر سطح ان به زمین میرسد ، ماه قمری جدید شروع و یا به اصطلاح متولد میشود. چون انعکاس نور ماه از کمترین سطح ممکن شروع میشود و کم کم طی 14 روز به بیشترین سطح ممکن میرسد ماه در شب اول به شکل یک هلال بسیار نازک دیده میشود که به ان هلال نو یا هلال شامگاهی شب اول گفته میشود و ماه شب چهارده به صورت یک دایره کامل و با سطح نورانی صد درصد دیده میشود که به ان بدر میگوییم.
حجت الاسلام رحمانی در ادامه به توضیح انواع هلال ماه در آسمان می پردازد و هلال شامگاهی را معیار هلال در فقه اسلامی می داند. وی می گوید: ما 3 هلال صبحگاهی، هلال شامگاهی و هلال در روز داریم. هلال صبحگاهی هلالی است که بتوانیم آن را حوالی 27 یا 28 ماه قمری قبل از طلوع خورشید رصد کنیم و از این باب اهمیت دارد که می تواند به رؤیت هلال شامگاهی که برای ما حجیت شرعی دارد، کمک کند. استهلال شامگاهی هلالی است که بعد از غروب خورشید یا اندکی قبل از غروب خورشید بتوانیم آنرا ببینیم و براین اساس ، ما هلال ماه شب اول را تشخیص میدهیم . اما چگونه استهلال صورت می گیرد؟
این کارشناس نجوم و هیات اسلامی با اشاره به اینکه گاه می بینیم در استهلال ماه بین علما تفاوت وجود دارد، می گوید : مبنای این تفاوت ، اختلاف فتوایی است که در فتاوای مراجع تقلید وجود دارد. برخی مراجع محترم مانند مقام معظم رهبری رؤیت ماه با چشم مسلح یعنی دوربین یا تلسکوپ را هم حجت می دانند؛ اما، بعضی از مراجع محترم دیگر مثل آیت الله سیستانی معتقدند ماه باید با چشم معمولی یعنی بدون استفاده از دوربین و تلسکوپ دیده شود و در غیر این صورت آغاز ماه جدید اثبات نشده است .
وی میگوید لذا گروه های استهلال براساس فتوای مرجع مرتبط ، و با در نظر گرفتن موارد زیر که بر رؤیت هلال ماه تأثیر گذاراست، تلاش میکنند ماه را رؤیت کنند :
1
. زمان مقارنه: یعنی لحظه ی برابر شدن طول سماوی ماه و خورشید که این زمان مهم است.
2. سن هلال: یعنی باید حداقل بیش از ده ساعت از تولد هلال ماه نو گذشته باشد و جدایی ماه از خورشید زاویه ای بگیرد که ما بتوانیم نور خورشید را که از سطح ماه به ما منعکس شود ببینیم . این زاویه حداقل 7 درجه است و معروف است به دانجوی فرانسوی .
3. اختلاف سمت ماه و خورشید در زمان غروب خورشید. هر چه سمت ماه با خورشید اختلاف در سمت بیشتری داشته باشد، امکان رؤیت بیشتر خواهد بود.
4.ارتفاع ماه . یعنی: ماه هر قدر بالاتر از سطح افق قرار داشته باشد احتمال رؤیتش بالاتر است.
5. مکث ماه . یعنی هر قدر بعد از غروب خورشید، ماه در آسمان باقی ماند و دیرتر غروب کند . این زمان را برای چشم غیر مسلح 30 دقیقه دانسته اند و برای چشم مسلح 20 دقیقه . یعنی اگر ماه 30 دقیقه بعد از خورشید غروب کند امکان رویت ان با چشم معمولی وجود دارد و اگر 20 دقیقه بعد از خورشید غروب کند احتمال دیدنش با چشم مسلح وجود دارد .
6. ضخامت ماه. هر چه ضخامت بخش میانی هلال ماه بیشتر باشد امکان رؤیتش بیشتر است.
7. فاز هلال. یعنی درصد بخش روشن سطح ماه به نسبت بخش تاریک . در شب چهاردهم ماه ، فاز هلال به صد درصد میرسد و سطح ماه کاملاً نورانی دیده میشود . بگفته دانشمندان اگر در شب اول ، فاز ماه نیم درصد باشد قابل رویت است . یعنی اگر فقط نیم درصد بخش روشن سطح ماه به سمت زمین باشد ما میتوانیم انرا ببینیم.
8. موقعیت جغرافیایی ناظر. اینکه فرد استهلال کننده در کدام منطقه حضور داشته باشد بر امکان رویت هلال ماه تاثیرگذار است . مثلاً ممکن است در یک منطقه هلال ماه دیده شود و در منطقه ای دیگر دیده نشود. هرچه به مناطق جنوبی زمین برویم ارتفاع ماه هنگام غروب شب اول بالاتر است و شرایط دیدن هلال بهتر میشود ،
9. اوج و حضیض بودن. اینکه ماه درشب اول در نقطه ی اوج یعنی در دورترین نقطه به زمین قرار دارد یا در نقطه حضیض یعنی نزدیکترین نقطه به زمین . هرچه به زمین نزدیک تر باشد، بزرگتر دیده می شود .
10. عوامل محیطی مانند ، دما ، فشار و رطوبت هوا ، یا وجود ابر و گرد وغبار در افق بر رؤیت هلال ماه تأثیر میگذارد و ممکن است در یک نقطه هلال باشد اما ما به علت وجود این عوامل محیطی نتوانیم آن را ببینیم.
11. نکته بعدی قدرت ابزاری است که از ان استفاده میکنیم . اگر با چشم مسلح نگاه میکنیم ممکن است دوربین و تلسکوپ ما به اندازه کافی قوی نباشد و یا رویت هلال با چشم معمولی به قدرت بینایی و قدرت تفکیک چشم فرد ناظر بستگی دارد .
سئوال بعدی ما از حجت الاسلام رحمانی این بود که اگر این قدر مسائل فیزیکی و علمی دقیق درنظر گرفته شده است چرا میان برخی کشورهای اسلامی در اعلام اغاز و پایان ماه اختلاف نظر وجود دارد . حتی میان کشورهای همسایه و دارای افق مشترک؟
حجت الاسلام رحمانی در پاسخ میگوید: این موضوع به ملاک و معیارهایی برمیگردد که کشورها برای خودشان دارند . برخی کشورهای مسلمان برای اثبات ماه قمری از معیارهای رؤیت هلال، یا محاسبات نجومی بهره میگیرند و برخی تابع نظر علمای کشورهای دیگر هستند . مثلا برخی از کشورها مثل هند، بنگلادش و پاکستان به دیدن هلال ماه با چشم غیر مسلح که اکثر مراجع شیعه این بحث را دارند، معتقدند. برخی مسلمانان معتقد به رؤیت هلال ماه حتی با چشم مسلح هستند که در کشور ایران بعضی از علمای شیعه چنین فتوایی دارند.
اما محاسبات کشوری چون عربستان که برخی از کشورها از آن تبعیت می کنند کمی متفاوت تر است. انها اعلام حلول ماه را منوط به ادعای دیدن هلال در غروب روز اول میدانند و در چهار ماه حساس و مهم یعنی رمضان، شوال، ذی القعده وذی الحجه به این دیدن اهمیت زیادی میدهند. در کشور عربستان براساس محاسبات نجومی هم عمل میشود اما گاهی در این محاسبات اشتباهاتی هم دیده میشود . کشورهایی مثل قطر، کویت، امارات، عمان، افغانستان، سوریه، لبنان، تر کیه، یمن، و بحرین از عربستان تبعیت می کنند. و اختلافی که ما می بینیم براساس تفاوت این دو معیار دیدن یا محاسبه است.
این کارشناس و مدرس نجوم در پایان نحوه ی قرار گرفتن هلال شب اول ماه رمضان در کرمان را چنین پیش بینی می کند: به خواست خداوند متعال هلال ماه مبارک رمضان روز جمعه 29 شعبان 1438 برابر با 5 خرداد 1395
رویت خواهد شد، ارتفاع آن از افق شهر کرمان هنگام غروب آفتاب 7 درجه و 6 دقیقه، در سمت 286 درجه و 21 دقیقه با درخشندگی بیش از
یک درصد و غروب آن ساعت 20:11 می باشد. در غروب این روز سمت آفتاب 295درجه و 16 دقیقه، و غروب آن ساعت 19:35، و مدت مکث ماه بعد از غروب آفتاب 36 دقیقه، و اختلاف سمت ماه و خورشید 8 درجه و 54 دقیقه می باشد. حجت الاسلام رحمانی در پایان این گفتگو تاکید میکند به هر حال هلال ماه مبارک رمضان در 29 یا 30 ماه شعبان دیده می شود؛ اما، آنچه مهم است بهره بردن از این ماه عظیم است که تا زمان رؤیت دوباره ماه رمضان ، حسرت به دل نمانیم .
انتهای پیام/ح