برخی از پرتعدادترین سؤالاتی که توسط مردم از مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی پرسیده می شود 

پرسش: شب قدر چه شبی است و چه جایگاهی دارد؟

پاسخ: شب قدر، شب رحمت خاص خداوند است. ويژگی هایی كه شب قدر دارد، شب‌های ديگر ندارد، مانند نزول فرشتگان رحمت و روح كه فرشته بزرگ و با عظمت الهی است. 

همچنين برتری آن بر هزار ماه. به واسطه اين ويژگی ها، اعمال انسان در اين شب از عظمت خاصی برخوردار مي‌ی شود.

عبادات در قالب‌های گوناگون، واسطه های فيض الهي اند. بشر توسط عبادت مستحق پاداش میگردد و به خاطر گناه سزاوار عذاب می ‌شود.

خداوند دارای صفات كمال است و براساس صفات كمال، فيض او بر تمام موجودات هستی و از جمله انسان نازل می شود. 

يكی از صفات خداوند، رحمت است. چون هر يك از صفات الهی از طريق اسباب و واسطه سرازير مي ‌شود، صفت رحمت او نيز از راه‌های خاص بر انسان و موجودات نازل می شود. 

شب قدر يكی از مجاری فيض رحمت الهی است. در اين شب خداوند رحمت خود را بر بندگان جاری نموده است، همان گونه كه در بسياری اوقات ديگر مانند ماه مبارك رمضان، اعياد و روزهای خاصی كه به عنوان ايام الله ذكر می شوند، رحمت بی شمار نازل می شود و يا توبه و وجود پيامبران و امامان معصوم، مجاری فيض و رحمت الهی شناخته مي ‌شوند.

خدا بنا به حكمت و مصلحت و از همه مهم‌تر لطف خود، هر ساله چنين شبی را در مسير انسان‌ها قرار داد تا به خود آيند و فرصت توبه كردن و جبران گناهان را داشته باشد. از طرف ديگر چون رحمت الهی بی پايان است، كسی كه متصل به آن شود، از فوايد و بركات آن برخوردار می شود. 

يكی از فوايد آن محو تمام گناهان است، چرا كه رحمت نامتناهی و بی پايان می تواند گناهان انسان را كه مطمئناً به اندازه رحمت خداوند نيست، از بين ببرد، اما شب  چه شبی است؟ شب قدر در ماه رمضان واقع شده است. طبق روایات یکی از شبهای نوزدهم، بیست و یکم یا بیست و سوم می باشد. در روایت وارد شده که تقدير در نوزدهم و ابرام (محكم كردن) در بيست و يكم و امضا در شب بيست و سوم است. (۱)

 طبق روايات و گفتار بزرگان شب بيست و سوم ماه رمضان به واقع نزديك تر است. و اگر معينش نكرده‌اند، به منظور تعظيم امر آن بوده است. در عين حال مشخص نبودن اين شب به طور كامل مي‌تواند رحمت و لطف ديگری از خداوند باشد كه انسان بتواند در سه شب با خداوند ارتباط برقرار كرده و راز و نياز كند و از درياي رحمت الهی هر چه بيشتر بهره‌مند باشد يا اگر در يك شب نتوانست رابطه حقيقی را برقرار كند، مأيوس نباشد و در شب‌های بعد جبران نمايد، و يا اين كه در شب‌های اوّل، مقدمات ارتباط واقعی و حقيقی را با خداوند برقرار كرده و در شب آخر متصل به درياي با عظمت و بيكران و فيض الهی شود. در هر حال از هر طرف كه نگاه كنيم، جز رحمت و لطف خداوند نيست.

بسياری معتقدند مخفی بودن شب قدر ميان شب‌های سال يا در ميان شب‌های ماه مبارك رمضان ‌برای اين است كه مردم به همه اين شب‌ها اهميت دهند، همان‌گونه كه خداوند رضاي خود را در ميان انواع‌ طاعات پنهان كرده، تا مردم به همه طاعات روی آورند و غضبش را ميان معاصی پنهان كرده، تا از همه ‌بپرهيزند. دوستانش را ميان مردم مخفی كرده، تا همه را احترام كنند.

اجابت را ميان دعاها پنهان كرده، تا به‌ همه دعاها روی آورند. اسم اعظم را ميان اسم‌هايش مخفی ساخته تا همه را بزرگ دارند و وقت مرگ را مخفی ساخته، تا در همه حال آماده باشند. (۲)

نكته ديگر اينكه: چون برای هر رقيقه، حقيقتی است و هر صورت مُلكی و زمينی صورت ملكوتی و غيبی دارد، عرفا معتقد هستند، ليلة القدر نيز حقيقت واحد است، ولی دارای مراتبی است، زيرا از منازل سير حبی وجود، در قوس نزول و فرايند آفرينش به ليل و ليالی تعبير می شود.

در قوس صعود كه رو به تكامل  و صعود است، به يوم و ايّام ياد می شود، (۳) ولی جلوه زمينی و زمانی آن در دهه آخر ماه رمضان به خصوص شب هاي ۱۹، ۲۱، ۲۳  است  كه دقيقا  مشخص نشده در چه شبی است.  

 مرحوم شيخ عباس قمی در اين باب تصريح نموده كه  اگر شب قدر به طور دقيق از سوی ائمه معين نشده، براي اين است كه مومنان حداكثر استفاده را از  چند شب ماه مبارك رمضان ببرند. در سه شب احيا و شب زنده داری داشته باشند. (۴) بنابر اين مسلمانان فراموش نكرده اند، اما در آموزه های دينی دلايل و اسرار و حكمتهای نهفته اين شب مشخصا بيان نشده است.

برخی از برزگان اهل تفسير  در اين باره گفته اند: هر سه شب در قدر بودن مدخليت دارد، زيرا در شب نوزده تقدير امور می شود. بيست و يكم حكم مي شود. بيست و سوم مبرم و حتمی می شود.

برخی ديگر برآنند كه گرچه طبق روايات متعدد، شب بيست و سوم  شب قدر است، اما اينكه در بعض اخبار بين سه يا دو شب بيان فرموده يا هر سه شب را مدخليت داده، براى اين است كه عبادت شب قدر افضل از عبادت هزار ماه است كه هشتاد و سه سال و چهار ماه است. 

در عبادت اول بايد تخليه كرد. سپس تحليه. در شب نوزده و بيست و يك شب تخليه است كه بايد از گناهان و معاصى و صفات خبيث و عقايد فاسد توبه كرد. قلب را پاك و پاكيزه نمود. خود را آماده كرد. اگر گناهان جبران دارد، جبران كند كه در شب بيست و سوم عبادات به درجه اعلى قبول برسد. (۵)

 نزول فرشتگان در شب قدر به محضر امام عصر حقيقتی غير قابل ترديد است. اين مسله خاستگاه وحيانی دارد. عرفی نيست.

 در قرآن كريم در اين باب به روشني سخن گفته شده: تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فِيها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ؛ در شب قدر ملائكه و روح به فرمان پروردگارشان با هر چيزى نازل مى‌ شوند. 

انتهای پیام/ ی