به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان،بروجرد با وجود بافت تاریخی عناصر تاریخی متعدد و متنوعی همچون خانه‌های تاریخی را در خود جا داده است. وجود ۱۸ خانه تاریخی ثبت شده در آثار ملی و ۳۰ تا ۴۰ خانه تاریخی دیگر به خوبی موید جایگاه شاخص بروجرد در استان و کشور در این زمینه است. البته اندک اعتبارات تخصیصی سالانه جوابگوی حجم بالای مرمت خانه‌های تاریخی این شهرستان نیست.

کمبود اعتبارات، برخی خانه‌های تاریخی را در معرض تهدید و تخریب قرار داده و انجام اقدامات مرمتی اضطراری برای آن‌ها ضروری است. خانه‌های دیگر هم نیازمند مرمت بیشتر و حفظ و نگهداری هستند. اگر چه تلاش‌هایی به منظور تعیین ردیف ملی برای خانه‌های تاریخی بروجرد در حال انجام است، اما باید زنجیره‌ای متشکل از امکانات دولتی، بخش خصوصی، سازمان‌های مردم نهاد فرهنگی و گردشگری و مشارکت مردمی در مرمت و نگهداری خانه‌های تاریخی شکل گیرد.

شناسایی ۲۵۰ بنای تاریخی در دهه ۷۰

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد می‌گوید: بافت تاریخی بروجرد یکی از بافت‌های وسیع کشور است که خانه‌های تاریخی ارزشمند و فاخری دارد. خانه‌های تاریخی اصلی‌ترین بخش تشکیل دهنده محدوده بافت قدیمی بروجرد به وسعت ۲۸۰ هکتار هستند.

دقیقا نمی‌توان گفت: چند خانه تاریخی در بروجرد وجود دارد، چرا که برخی خانه‌ها تفکیک شده و تغییر یافته‌اند و برخی عناصر ارزشمند دیگر هنوز شناسایی نشده و از دید کارشناسان پنهان مانده‌اند.

«حجت‌الله یارمحمدی» افزود: با این وجود در اوایل دهه ۱۳۷۰ حدود ۲۵۰ بنای تاریخی در بروجرد شناسایی شد که زلزله سال ۸۵ بسیاری از آن‌ها را تخریب کرد. بخش بیرونی خانه‌های مغیث الاسلام و حاتمی به قبل از قاجار و یا شاید دوران زندیه یا صفویه تعلق داشته و عمر بیشتری نسبت به دیگر خانه‌های تاریخی شناسایی شده دارند.

نزولات جوی عامل آسیب به خانه‌های تاریخی

حجت‌الله یارمحمدی رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد نزولات جوی را اصلی‌ترین عامل آسیب به خانه‌های تاریخی عنوان می‌کند و می‌گوید: از بین این عناصر ارزشمند مسکونی ۱۸ خانه تاریخی بروجرد از جمله بیت آیت‌الله بروجردی، افتخارالاسلام، روناسی، صدرزاده، مصری، بیرجندی، مستجاب الدعوه، بزرگ مهری و همایونی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند و ۳۰ تا ۴۰ خانه دیگر هم قابلیت ثبت در فهرست آثار ملی را دارند.

این مسئول در خصوص مرمت خانه‌های تاریخی بروجرد می‌گوید: تقریبا در اکثر خانه‌های ثبت شده کار مرمت انجام شده، اما این اقدامات همه نیاز‌های این بنا‌ها را مرتفع نکرده است.

در کار مرمتی در وهله اول اقدامات نجات بخش و سپس اضطراری که باعث نجات و جلوگیری از تخریب کامل بنا شود، انجام می‌گیرد. از بین آثار ثبت شده خانه‌های افتخارالاسلام، مصری و بیرجندی به واسطه اقدامات مرمتی انجام شده روی آن‌ها از اولویت مرمت خارج شده‌اند.

هم اکنون خانه‌های حاتمی، روناسی، مغیث‌الاسلام و همایونی نیاز اضطراری مرمتی دارند، به طوری که سقف خانه حاتمی به دلیل آسیب‌های وارده فرو ریخته است.

رئیس اداره میراث فرهنگی بروجرد با تاکید بر اینکه در مرمت آثار تاریخی کیفیت کار عمدتا ملاک عمل است، بیان می‌کند: در بین ۱۸ خانه ثبت شده حدود ۳۰ درصد اقدامات اصلی که باید انجام شود، اضطراری هستند که باید برای رفع خطر از بنا‌ها صورت بگیرند.

واگذاری به بخش خصوصی

یارمحمدی رئیس اداره میراث فرهنگی بروجرد با نگاهی به سهم اعتباری مرمت بنا‌های تاریخی عنوان می‌کند: اعتبار اندک سالانه با حجم گسترده کاری در تناقض است، یعنی نیاز اعتباری چند برابر اعتبار تخصیصی است.

این مسئول در خصوص واگذاری خانه‌های تاریخی به بخش خصوصی به منظور حفظ و نگهداری بیان می‌کند: سال گذشته از میان بنا‌های در تملک سازمان میراث فرهنگی خانه‌های مصری و مغیث الاسلام از طریق مزایده به بخش خصوصی واگذار شدند. برخی خانه‌های تاریخی دیگر هم شرایط واگذاری به بخش خصوصی را دارند.

وی با اشاره به تلاش یکی از نمایندگان بروجرد به منظور تعیین ردیف ملی برای خانه‌های تاریخی بروجرد، ادامه می‌دهد: در این صورت سازمان میراث فرهنگی ردیف‌های ملی را برای این بنا‌ها در نظر گرفته و به مرور زمان عمده نیاز‌ها و تهدیدات دائمی این بنا‌ها مرتفع می‌شود.

بروجرد؛ دارای بیشترین خانه‌های تاریخی

«محمدمهدی گودرزی» کارشناس میراث فرهنگی گفت: بدون شک بروجرد به دلیل تعدد بنا‌های تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور دارای رتبه است.

البته مقایسه تطبیقی که بر اساس آن جایگاه و رتبه دقیق بروجرد در کشور در بخش آثار و خصوصا خانه‌های تاریخی مشخص باشد، صورت نگرفته است. وی بیان می‌کند: در شرایطی که شهر‌های کشور در حال افزایش آثار و خانه‌های تاریخی ثبتی هستند، هر گونه مقایسه در این باره مقطعی است.

با این وجود بروجرد به دلیل بافت تاریخی ارزشمند و وسیع و عناصری همچون خانه‌های تاریخی جزو شهر‌های شاخص در کشور و دارای رتبه قابل توجه است. بروجرد با سابقه تاریخی حداقل ۱۳۰۰ ساله یکی از مراکز اصلی شهرنشینی و سکونتگاهی در شمال لرستان محسوب شده و بافت مسکونی و تاریخی با ارزش بسیار بالایی دارد. نمونه‌های منحصر به فردی از منازل مسکونی در بروجرد وجود دارند که بر اساس شرایط اقلیمی، اعتقادی، اجتماعی و مذهبی شهر شکل گرفته‌اند.

زنجیره حفاظت از خانه‌های تاریخی

گودرزی این کارشناس میراث فرهنگی ادامه داد: خانه‌های تاریخی بروجرد با توجه به نوع اقلیم و ساختار اجتماعی که بر منطقه حاکم بوده است، با خانه‌های سایر نقاط کشور تفاوت‌هایی دارند.

معماری خانه‌های تاریخی مطابق با اقلیم بروجرد از ویژگی‌های برجسته این آثار است. ماهیت عشیره‌ای و طوایفی بروجرد آن زمان در نوع ساختار شهری موثر بوده است.

وی تاکید می‌کند: رعایت مباحث امنیتی متأثر از ناامنی‌های حاکم بر منطقه و ماهیت درون‌گرایی برگرفته از پیشینه اعتقادی و مذهبی مردم بروجرد در ساختار خانه‌های تاریخی آن دیده می‌شود.

گودرزی با اشاره به راهکار‌های احیا و مرمت خانه‌های تاریخی بروجرد در خاتمه افزود: خرید این خانه‌ها از سوی دولت یا بخش خصوصی و تغییر کاربری آن‌ها بدون زیر سوال رفتن ماهیت مذهبی و فرهنگی بنا‌ها یکی از این راهکارهاست. استفاده زنجیره‌ای از امکانات دولتی، ظرفیت بخش خصوصی، سازمان‌های مردم نهاد فرهنگی و گردشگری، موسسات و نهاد‌های دغدغه‌مند فرهنگی و مشارکت مردمی مهم‌ترین عناصر در حفظ و مرمت خانه‌های تاریخی هستند.

انتهای پیام/پ