آیت الله مکارم شیرازی در پاسخ به حمله تند احمد الطیب، شیخ الأزهر به مکتب اهل بیت(ع) در موضوع ازدواج موقت، نامه سرگشاده‌ای صادر کرد.

پاسخ مستند آیت الله مکارم شیرازی به شیخ الأزهربه گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان، آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی در پاسخ به حمله تند شیخ الأزهر، دکتر «احمد الطیب» به مکتب اهل بیت(ع) در موضوع ازدواج موقت نامه سرگشاده ای صادر کرد که متن نامه بدین شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم
فاضل ارجمند، برادر دکتر احمد الطیب
شیخ الأزهر شریف(دامت تأییداته)
السلام علیکم و رحمة الله و برکاته

امیدوارم که در سلامتی و تندرستی به سر ببرید و خداوند در انجام واجبات مقدس در خدمت به دین و امت اسلامی پشتیبان و حامی شما باشد؛ چرا که خداوند شنوا و اجابت کننده است!

ما همیشه تلاش‌های سازنده شما در راستای تحکیم روابط برادرانه میان قشرهای مختلف امت اسلامی را ستوده‌ایم؛ چرا که این تلاش‌ها، تلاش‌هایی مبارک برای از بین بردن شکاف در ساختار استوار و مستحکم امت اسلامی است، و با این اقدامات به کسانی که قصد سوئی نسبت به اسلام دارند مجالی نمی­ دهد!

تاریخ، مواضع شجاعانه و حکیمانه شما در مقابله با تلاش‌های بنیاد شکست خورده وهابیت جهت تسلط بر الأزهر شریف و استفاده از آن برای پیشبرد اهداف شوم خود را ثبت خواهد کرد.

این مواضع شما برای همیشه به عنوان کارنامه ای درخشان و پر تلألو در تاریخ الأزهر شریف باقی خواهد ماند.

برادر بزرگوار! خبرگزاری­ ها نطق تلویزیونی شما در رابطه با موضوع ازدواج موقت را پخش کردند، من صریح می­ گویم که این سخنان هم موجبات شگفتی بنده را فراهم ساخت و هم باعث نارضایتی و ناراحتی بنده گردید؛ زیرا این زبان و ادبیات سخن گفتن را در جنابعالی سراغ نداشتیم. سخنان شما تند و تحریک کننده بود. حال آنکه شما از گذشته تا کنون، همواره خواهان میانه روی، رعایت انصاف و تکیه بر منطق برتر بوده اید!

سخنرانی شما در تلویزیون مصر، به مثابه هجمه ای تند و سنگین به مکتب اهل بیت(علیهم السلام) در موضوع ازدواج موقت بود. بلکه در این سخنان به تمام مفتی­ های اهل تسنن که قصد داشتند بر اساس این موضع فتوا بدهند نیز حمله شده است؛ چرا که شما صدور اینگونه فتواها را خیانت دانسته اید، و این برخورد عجیبی است که مطلقا در تاریخ فقه اسلامی سابقه ندارد! «ابن عباس» -همان­طور که مشهور است- به جایز بودن آن (ازدواج موقت) فتوا می­ داد، آیا به نظر شما درست است که به آن برچسب خیانت بچسبانید؟ آیا در این اقدام، تهمت زدن و انکار حقیقت نهفته نیست؟!

لازم است –در این رابطه- توجه شریفتان را به نکات زیر جلب نماییم:

۱- ازدواج موقت وسیله­ ای برای سوء استفاده هوس­بازان و همجنس بازان نیست! به همین دلیل در پرسش­ هایی که از ما مطرح می شود ما فتوا داده ایم که ازدواج موقت تنها در صورتی جایز است که ضرورت ایجاب کند، مثلا زمانی که فرد از خانواده اش دور است و بیم آن می­رود که اگر از این حکم یاری نجوید، در دام فسق و فجور گرفتار آید، یا اینکه فردی مجرد است و با وجود نیاز مبرم جنسی، امکان ازدواج دائم برای او فراهم نیست! بر این اساس اگر ازدواج موقت را ازدواج ضرورت بنامیم، به خطا نرفته ایم!

روایاتی که در این موضوع از اهل بیت (علیهم السلام) به دست ما رسیده است، بر این مطلب دلالت دارد.

۲- در پایین شواهدی از شخصیت­ های برجسته اهل سنت در مورد آرای «ابن عباس» ذکر می کنیم، این شواهد حاوی اشارات مهم و پرمغزی است که شاید تصویر مشهور در ذهن عموم فقها نسبت به گفتمان ازدواج موقت را بشکند:

«الزیعلی» در کتاب «تبیین الحقائق» در شرح این جمله (و بطل نکاح المتعه/ ازدواج موقت باطل اعلام شده است) صریحا می­ گوید:

«مالک گفته است: ازدواج موقت جایز است؛ زیرا امری شرعی است پس باید به عنوان یک حکم باقی بماند تا اینکه ناسخی برای آن پیدا شود. حکم به حلّیت توسط ابن عباس در مورد این مسأله مشهور است و بسیاری از صحابه یمنی و مکی وی نیز در این مسأله از او تبعیت کرده­اند.

در این زمینه، به این آیه قرآن استناد شده است: "فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ" (و زنانی را که متعه می‏ کنید مهر آنها را، واجب است بپردازید). «عطاء» به نقل از «جابر» می­­ گوید که ما در زمان رسول خدا (صلی الله علیه و سلم) و ابوبکر و نیمی از دوران خلافت عمر حکم ازدواج موقت را اجرا می­ کردیم، سپس بنا به گفته­ی «ابوسعید الخدری»، «عمر» مردم را از این کار بازداشت، ولی شیعه همچنان به این حکم معتقد است».[۱]

«ابن رشد» در کتاب «بدایة المجتهد» گفته است: «بیشتر صحابه و فقهای تمامی کشورها، این حکم را حرام دانسته اند. حکم به حلّیت توسط ابن عباس در این زمینه مشهور است و صحابه مکی و یمنی وی نیز در این حکم از او تبعیت نموده اند، و نقل کرده اند که «ابن عباس» در سخنان خود به این آیه: "فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً وَلَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ"، و این عبارت "إلی أجل مسمی" استناد می نمود، از «ابن عباس» نقل شده است که گفت: حکم ازدواج موقت جز رحمت و مهربانی از سوی خداوند _ عز وجل _ نیست، که با این حکم به امت محمد(صلی الله علیه و سلم) ترحّم نموده است، و اگر «عمر» مردم را از این حکم نهی نمی­ کرد کسی جز شقی مجبور به زنا نمی­ گردید».[۲]

«الثعلبی» در کتاب «الکشف و البیان» آورده است: «... گفتم: جز عمران بن الحصین، عبدالله بن عباس و برخی از شاگردانش و گروهی از اهل بیت کسی ازدواج موقت را جایز نمی­داند».

سپس در مورد ازدواج موقت می­ گوید: «در مورد این آیه اختلاف نظر ایجاد شد که محکم است یا منسوخ؟ ابن عباس گفت: این آیه محکم است و حکم به جواز ازدواج موقت داد».[۳]

«الزرقانی» در شرح خود بر «الموطاء» می­ نویسد: «در ادامه این سخن خود (جز رافضی ها بقیه مخالف هستند) می­ گوید که گروهی از صحابه مانند جابر، ابن مسعود، ابوسعید، معاویه، اسماء بنت ابوبکر، ابن عباس، عمرو بن الحویرث، سلمه و نیز گروهی از تابعین، حکم ازدواج موقت را جایز دانسته اند. در مورد اینکه آیا ابن عباس نظر خود را به حرمت این حکم تغییر داده است یا نه، اختلاف نظر ایجاد شده بود که «ابن عبد البر» گفت، شاگردان مکی و یمنی وی این مسأله را حلال می دانند».[۴]

«ابن حزم» در «المحلّی» می­ گوید: «حلال شمردن این حکم پس از رسول خدا(صلی الله علیه و سلم) توسط برخی از سلف (رضی الله عنهم) اثبات شده است. این افراد که برخی از صحابه(رضی الله عنهم) نیز به شمار می­ روند، عبارتند از: أسماء بنت ابوبکر صدیق، جابر­ بن عبدالله، ابن مسعود، ابن عباس، معاویة بن ابی سفیان، عمرو بن حریث، ابوسعید الخدری، سلمه، معبد ابنا أمیة بن خلف...»[۵]

«ابن تیمیه» در «مجموع الفتاوی» آورده است: «ازدواج موقت در مقایسه با ازدواج دائم از سه جنبه بهتر است... دومین دلیل این است که، ابن عباس و گروهی از سلف این کار را جایز می­ دانند». [۶]

«السرخسی» در «المبسوط» می­ گوید: « مسأله ازدواج موقت ... ما این مسأله را باطل می­ دانیم، ولی «مالک بن أنس» بر اساس نظر ابن عباس(رضی الله عنه) آن را جایز می داند».[۷]

این شواهد و مطالب، نظر «ابن عباس» و گروهی از صحابه، تابعین و فقهای اهل تسنن را نشان می­ دهد، آیا با توجه به این مطالب درست است که هرکس فتوای جایز بودن ازدواج موقت را صادر کند او را بدان توصیفات زشت و زننده بخوانیم؟!!!

۳- در سخنان­تان گفتید: «... این مسأله ازدواج موقت است، و عقدی که با این قصد خوانده شود بنا بر اجماع اهل سنت باطل است...».

شما در این عبارت ادعای اجماع نموده اید، حال آنکه ادعای اجماع با این سبک و سیاق و پس از ادله ای که در بالا ارائه شد، خالی از تکلّف و آمیختگی با اظهار نظرهای شخصی نیست؛ یکی از علمای شما نیز به این مطلب اشاره کرده است و می­ گوید: «حرام دانستن این مسأله از سوی فقهای اهل سنت حالتی شبه اجماع دارد، می­ گوییم: شبه اجماع؛ زیرا نقل شده است که ابن عباس(رضی الله عنه) این مسأله را جایز می داند، همچنین بیشتر شاگردانش مانند، عطاء و طاووس و ابن جریح نیز حکم به جواز آن داده اند... .

... ابوبکر نیز در مورد این مسأله، نظری متفاوت ]با نظر شما[ دارد؛ او گفته است: ازدواج موقت مکروه است و نه حرام؛ زیرا «ابن منصور» از «احمد» در این مسأله سؤال کرد و او در پاسخ گفت: اجتناب از آن نزد من پسندیده تر است و گفت: ظاهر این سخن دلالت بر کراهت ازدواج موقت دارد نه حرام بودن آن...». [۸]

این است وضعیت آن اجماعی که ادعا شده است! سبک و سیاق فقه اقتضا می­ کند که گفته شود: قول مشهور نزد علمای اهل سنت بر حرمت این مسأله است!

سپس اظهار داشته اید: [شیعه دوازده امامی با اهل سنت به مخالفت برخاسته اند و ازدواج موقت را مباح شمرده اند، و بر اساس روایاتی که در دست دارند و برداشت شخصی از برخی آیات قرآن بنا بر این عقیده عمل کرده­اند، ولی علمای اهل تسنن سخن آنان را رد و تکذیب کرده اند، در این رابطه دکتر «علی حسب الله» در پاسخ به آنان (شیعه) می­ گوید: «هرگاه خواستید عقیده خود را توجیه کنید، به قرآن استناد نکنید؛ زیرا در قرآن حتی یک کلمه هم وجود ندارد که نشان بدهد این ازدواج مباح است...»].

نکته قابل توجه در اینجا این است که شما به اجماع تمام اهل سنت بر بطلان ازدواج موقت تأکید کرده­ اید، و این را دلیلی برای خود قرار داده اید، حال آنکه از یک نکته غفلت نموده اید، تمامی ائمه اهل بیت به جایز بودن ازدواج موقت فتوا داده اند، و فقهای آنان نیز همگی این مسأله را جایز دانسته اند، بر این اساس: آیا به نظر شما درست است که بدون در نظر گرفتن اجماع دوم، اجماع اول را معیار قرار داد؟ با اینکه شما در مصاحبه با شبکه «النیل» اظهار داشتید که پیرو نظر شیخ مغفور «محمود شلتوت» مذهب امامی به عنوان پنجمین مذهب شمرده می­ شود، و انتقال از دیگر مذاهب به این مذهب اشکالی ندارد، و این انتقال همانند انتقال از مذهب مالکی به شافعی صحیح است!

دلیل نادیده گرفتن و انکار اجماع دوم چیست؟!

و بدتر از آن، این سخن شماست: «علمای اهل سنت سخن آنان (شیعه) را رد و تکذیب نموده اند» و در ادامه آن، اظهارات دکتر «علی حسب الله» را آورده اید!

این سخن، سخنی عجیب است؛ زیرا صرف ادعایی بیش نیست! و از کی تا حالا علمای مسلمان ادعا را به عنوان دلیل در احتجاجات پذیرفته اند؟ این تنها یک سخنرانی است که به هیچ دلیل و برهانی تکیه و استناد ندارد، و در نتیجه نه ثمره ای دارد و نه دردی را دوا می­ کند!

علاوه بر آنچه گفته شد، مطلبی نیز از عمر بن الخطاب مشهور است که گفت:« ... در زمان پیامبر(صلی الله علیه و آله) دو متعه وجود داشت که من از آن دو نهی می کنم و کسی که آن را انجام دهد مجازات می­ کنم: متعه زنان و متعه حج ...». [۹]

ما در اینجا سخن «عبدالله بن عمر» در مورد متعه حج را آنگونه که در «سنن الترمذی» آمده است، نقل می­ کنیم:

«...ابن شهاب به نقل از سالم بن عبدالله و او به نقل از مردی شامی می­ گوید، شنیدم مردی شامی از عبدالله بن عمر در مورد متعه حج می پرسد، عبدالله در پاسخ گفت: حلال است، مرد شامی گفت: پدرت از آن نهی کرده بود، عبدالله پاسخ داد: اگر پدر من آن را حرام کرده باشد و پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) آن را وضع کرده باشد، به نظر تو باید دستور پدر من اجرا شود یا دستور رسول خدا؟ مرد پاسخ داد: دستور رسول خدا(صلی الله علیه و آله)، و عبدالله گفت: این حکم را رسول خدا وضع نموده است».

«الألبانی» منبع این حدیث را صحیح می داند.

ما نیز در متعه زنان از دستور پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) پیروی می­ کنیم و دستور عمر را همانند فرزندش عبدالله به کناری می­ نهیم!

و باید بگوییم که در موضع عبدالله بن عمر نسبت به رأی پدرش دلیل واضح و آشکاری نهفته است؛ زیرا تأکید می­ کند که تصمیم ممنوعیت این دو متعه تصمیمی بود که عمر شخصا انجام داد، و بیانگر نظر رسول خدا در این دو مسأله نیست، همان­طور که «عمر» خودش نیز قبلا بر این مطلب تأکید کرده بود. بر خلاف آنچه که فخر رازی و امثال او در این رابطه ادعا می کنند. در نتیجه تلاش­ های «فخر» و هم قطارانش در توجیه این کار «عمر» بی نتیجه مانده است! [۱۰]

شایان ذکر است که «عبدالله بن عمر» با این اظهارات خود ابهام­زدایی نموده است؛ و از امری بی­ نهایت مهم پرده برداشته است. امری مبنی بر اینکه در مسأله حرام دانستن متعتین، این گروه، به بهانه نسخ آیه­ و روایات منسوب به پیامبر و همچنین ادعای اجماع بر این حکم را مستمسکی برای توجیه موضع «عمر» نسبت به این مسأله قرار دادند. در حقیقت آنان اصل را به شخص دادند و برای میراث و سنن اسلام نقشی فرعی و حاشیه ای قائل شدند. حتی از این میراث در راستای دفاع از شخص خلیفه «عمر»، استفاده نمودند.

به نظر می­رسد که این شیوه یک رویکرد دائم و همیشگی در ادبیات این طیف بوده است. رویکردی که متاسفانه بسیارخطرناک است!

۴- تصویری که شما از ازدواج متعه در احکام شیعه ارائه می­ دهید تصویری ناقص، تحریف شده و ناهمگون است، که با آنچه لزوم رعایت امانت علمی در نقل قول نظر افراد اقتضا می­ کند، همخوانی ندارد! اجازه بدهید تا صریح با شما سخن بگویم، شما در این مورد با زبان سیاستمداران سخن گفته اید! حال آنکه در ابتدای تصدی امامت الأزهر در کنفرانس گفتگوی ادیان در واشنگتن وعده دادید که: «اختلاف میان ما و شیعه مانند اختلاف میان من به عنوان یک سنی مالکی با یک سنی حنفی است... و ما بر این مطلب تأکید می­ کنیم و به آن پایبند هستیم و از ورود این مسائل به بازی­های سیاسی ممانعت بعمل می­ آوریم» پس چه شد که از آن سخنان روی برگردانید؟

امیدواریم که اوضاع و احوال به مجرای طبیعی خود برگردد، و با زبان مورد پذیرش علما سخن بگوییم، و در مسائل مهم و اساسی امت به اصول گفتمان سازنده پایبند باشیم!

شما در مورد ازدواج موقت گفته اید: «ازدواج موقت عبارت است از یک دیدار موقت میان زن و مرد که تنها با هدف ارضای شهوت صورت می­ گیرد...».

هدف از ازدواج موقت تنها ارضای شهوت نیست، بلکه یک نیاز عاطفی مبرم نیز وجود دارد که شاید اهمیت آن از خاموش ساختن آتش شهوت کمتر نباشد! در بالا گفتیم که این ازدواج مختص شرایط اضطراری است؛ یعنی کسانی که تحت فشار شدید و کشنده جنسی هستند به گونه ای که اگر از این امر اجتناب کنند، ممکن است تا مرز جنون پیش بروند! بنابراین اگر هدف از ازدواج موقت برطرف کردن مشکل جنسی میلیون ها زن و مرد باشد خود برای شرعی بودن این هدف کفایت می­ کند!

۵- در سخنرانی شما آمده است: «... کدام زن آزاده ای است که این خواری را بپذیرد؟ آیا این کار به معنای فروش جسمش به یک مشت پول نیست؟ تفاوت او با فاحشه ها چیست؟! ...».

بسیار متأسفم. آیا ازدواج موقت در صدر اسلام و زمانی که پیامبر(صلی الله علیه و آله) دستور آن را صادر کردند، خفت و خواری برای زن آزاده به شمار می­رفت و به معنای فروختن جسم او بود و آیا زن آزاده فاحشه محسوب می­ شد؟! این مسأله در حال حاضر نیز اینگونه است. بنابراین، ازدواج موقت یک نیاز مبرم از سوی دو طرف عقد است که آنها را وامی­دارد تا به محض اراده، عقدی را جاری سازند که به موجب آن هر کدام از آن دو برای مدتی از یکدیگر بهره مند شوند. در ازدواج دائم نیز شرایط اینگونه است! اندوه من نسبت به اینکه حکم خدا با این اوصاف توصیف می­ شود فراوان است و پایانی ندارد، هرچند که فرض کنیم این حکم منسوخ است!

ازدواج موقت همان ازدواج دائم است، و تنها برخی شروط آن مستثنی شده است. این مسأله هم امر عجیبی نیست، برخی از فقهای اهل سنت ازدواج مسیار (ازدواج در مسافرت) را مشروع می دانند. در این ازدواج پرداخت نفقه به زن و تأمین مسکن وی استثنا شده است، و فقهای اهل سنت با آزادی کامل در این مورد فتوا صادر کرده­اند و هیچ کس آنان را به موجب این فتوا متهم به خیانت ننموده است! چه فرقی میان این دو وجود دارد؟

اما در مورد بحث آرامش، مودت و مهربانی ای که در سخنان شما آمده است باید بگویم، این موارد حکمت ازدواج محسوب می­ شود، و حکم ازدواج بر مدار آن نمی­ گردد؛ چرا که عدم حصول آن در ازدواج دائم نیز منجر به ابطال این ازدواج نمی­ شود. علاوه بر اینکه گاهی اوقات تمامی این موارد در ازدواج موقت نیز محقق می شود؛ زیرا این ازدواج برای یک روز و دو روز نیست؛ بلکه گاهی عقد برای چند ماه یا چند سال نیز جاری می­ گردد، و بر این اساس، امکان تحقق آرامش، مودت و مهربانی در ازدواج موقت نیز وجود دارد. بنابراین، این موارد دلیل مناسبی برای تکذیب مشروعیت ازدواج موقت فراهم نمی­ سازد.

۶- از جمله مواردی که در سخنرانی شما ذکر شده عبارتند از: «الأزهر معتقد است: ازدواج موقت حرام و همانند فحشا است».

آیا درست است که الأزهر شریف، فتوای یکی از مذاهب پنج­گانه ای که به رسمیت می­ شناسد را فتوایی ملازم با فحشا توصیف نماید؟!

در «صحیح مسلم» آمده است که پیامبر خدا سه بار به «عام اوطاس» جواز ازدواج موقت داد... . [۱۱]

آیا _ العیاذ بالله _ پیامبر مجوز فحشا صادر کرده است؟!

«جابربن عبدالله» در حدیثی که در «صحیح مسلم» نیز آمده، گفته است:

«ما در زمان پیامبر، ابوبکر و عمر حکم ازدواج متعه(موقت) را اجرا می­ کردیم».[۱۲]

همچنین در صحیح مسلم به نقل از وی(جابر) آمده است: «ما در زمان پیامبر و ابوبکر حکم ازدواج متعه را انجام می دادیم، تا اینکه «عمر» در قضیه «عمرو بن حریث» مردم را از اجرای این حکم نهی کرد...». [۱۳]

آیا جابر بن عبدالله و دیگر صحابه مرتکب فحشا می­ شدند؟!

عجیب این است که پس از این همه بزرگنمایی و تکذیب در راستای حرام بودن ازدواج موقت، فقهای اهل تسنن گفتند: « علی رغم بطلان این مسأله، احکامی بر آن مترتب می­ شود که عبارت است از:

۱- در ازدواج موقت، طلاق بر زن واقع نمی­ شود و ایلاء، ظهار و لعانی نیز وجود ندارد. در این ازدواج طرفین از یکدیگر ارث نمی­برند، و برای هیچکدام از آنها حکم احصان ثابت نمی­ شود، و همچنین برای کسی که سه بار زنش را طلاق داده باشد، ازدواج موقت با آن زن مباح نیست.

۲- در ازدواج موقت تا زمانی که مرد اقدام به دخول نکرده است، حقوقی از قبیل مهریه، متعه و نفقه بر عهده او قرار نمی گیرد، و اگر دخول صورت گرفت زن از حق مهرالمثل برخوردار می شود. و اینکه در مذهب شافعی و سخنی منسوب به «احمد» و در نقلی از مذهب مالکی از مهر مسمّی نام برده شده­ است بدان دلیل است که قید زمان در تعیین مقدار مهریه تأثیر دارد. نظر حنفیه بر این است که اگر به زن دخول شود، در صورتی که مهر مسمّی وجود داشته باشد، از میان مهر مسمّی و مهر المثل، هر کدام که کمتر است به او تعلق می گیرد و اگر مهر مسمّی وجود نداشته باشد، مهر المثل به او تعلق می­گیرد حالا می خواهد هر چه قدر باشد. اما مالکیه و حنابله بر این اعتقادند که با دخول، مهر المسمّی برای او ثابت می شود و این نظر اللخمی مالکی است.

۳- اگر زن در جریان ازدواج موقت صاحب فرزند شود، نسب آن فرزند به واطئ برمی گردد، چه آن مرد این ازدواج را ازدواجی درست بداند یا نه؛ زیرا او در شرایط شبه عقد قرار دارد و زن با او هم­بستر گردیده است. مدت زمان معتبر برای تعیین نسب از زمان دخول محاسبه می­شود، و فتوای حنفی­ ها بر این اساس استوار است.

۴- در ازدواج موقت نیز، پس از دخول، همان محرمیت­ هایی که در ازدواج دائم بین زن و مرد و والدین و فرزندانشان بوجود می آید، حاصل می شود.

۵- کسی که اقدام به ازدواج موقت نماید چه زن و چه مرد، محکوم به حد نمی‌شود؛ زیرا حدود در صورت وجود شبهه برداشته می­شود (الحدود تُدرأ بالشبهات). شبهه در اینجا همان مسأله اختلافی بودن حکم این نوع ازدواج است، لذا اگر کسی با علم به اینکه این کار حرام است مرتکب آن شود، تعزیر می‌شود؛ چرا که مرتکب معصیت شده است. اما حد و کفاره ای بر او ثابت نمی‌شود. [۱۴]

در پایان، بار دیگر این مطلب را تکرار و تأکید می‌کنیم که ازدواج موقت، پاسخی در جهت ارضای جنون جنسی و گرایشات جنون آمیز سرکش نیست، بلکه _ بر اساس مکتب اهل بیت (علیهم السلام) _ راه حلی است که خداوند برای درمان مشکلات موجود در جوامع بشری تعیین نموده است، _ این راه درمان، از روایات اهل بیت پیامبر(علیهم السلام) به دست می­ آید- این مسأله در دایره موارد اضطراری جای دارد و نه در دایره توهمات گناه آلود و آمیخته به فسق و فجور.

مطلب بعد این است که شما از دختران و پسران درخواست نموده اید که بپرسند چه کسی فتوای مباح بودن ازدواج موقت را صادر نموده است: «بپرسید چه کسی حکم مباح بودن ازدواج موقت را صادر نموده است، از او بپرسید آیا این حکم را برای دختر خودت می­ پسندی؟ زمانی که نپذیرفت به او بگویید: در مورد دختران مسلمان نیز تقوای الهی پیشه کن...».

اولا: پیامبر خدا که پایه و اساس این حکم را بنیان نهاد نسبت به این پرسش و این توبیخ شایسته‌تر است!

دوما: همان‌طور که گفتیم ازدواج موقت برای موارد اضطراری در نظر گرفته شده است، و بدین معنی نیست که هرکس در این زمینه فتوا دهد مبتلای به این مسأله است؛ زیرا او در جایگاهی نیست که او را با این سؤالات مؤاخذه نماییم! البته اگر هدف از این سؤالات ایجاد مشکل و به حرج انداختن کسی که این فتوا را داده است نباشد!

علاوه بر این‌ها، گمان نمی‌نم سبک و سیاق تحریک و جوسازی روشی پسندیده و مثمر ثمری در بررسی مسائل فقهی موجود باشد!

به همین دلیل، شایسته است که اینگونه مسائل جدی و مهم در مراکز علمی - پژوهشی و از طریق مباحثات علمی و منطقی متقن و به دور از هرگونه تعصب مذهبی بررسی شود، سپس نسبت به درستی یا نادرستی آن حکم شود، نه اینکه با زبانی تحریک آمیز و خشم آلود در رسانه‌ها مطرح شود و مورد سوء استفاده افرادی قرار گیرد که چشم دیدن هیچ خیر و خوبی برای اسلام و مسلمانان را ندارند!

ما امیدواریم که همگی _ در این شرایط سخت و دشواری که امت اسلامی را دردمند ساخته است _ برای خاموش ساختن تریبون‌هایی که بر آتش فتنه مذهبی و انتشار نفرت و کینه می‌دمند تلاش کنیم و از شما اخبار نیکو و طیب همانند نامتان (طیب) بشنویم که اتحاد و انسجام را درپی داشته باشد و اختلاف و تفرقه را کنار بزند! و خداوند و پیامبرش و مسلمانان شریف را خشنود سازد، همان‌طور که قبلا نیز اینگونه اظهارات را از زبان شما شنیدیم، و برای جنابعالی عاقبت بخیری و عمری طولانی همراه با تندرستی آرزومندیم!

در پناه خدا باشید

والسلام علیکم ورحمة الله
برادر شما ناصر مکارم شیرازی

انتهای پیام/ز

اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
نظرات کاربران
انتشار یافته: ۱۶۲
در انتظار بررسی: ۰
Russian Federation
محمد
۱۷:۰۵ ۰۳ مهر ۱۳۹۸
جالبه
Russian Federation
محمد
۱۷:۰۵ ۰۳ مهر ۱۳۹۸
مطالب خوبی بودممنون
Iran (Islamic Republic of)
غ
۱۸:۱۵ ۱۶ آبان ۱۳۹۷
بسیار عالی بود ممنون
Iran (Islamic Republic of)
نرگس
۰۸:۵۴ ۲۸ خرداد ۱۳۹۷
سلام.ببخشید ی سوال داشتم لطفا کمکم کنید
من دختر مجردی هستم ک تابحال ازدواج دائم نکرده ام.اما متاسفانه رابطه گناه داشتم...الان توبه کردم و میخواهم با مرد متاهل ازدواج موقت کنم بدون اطلاع خانواده.آیا بدون اذن پدر حلال است این عقد یا خیررر؟؟؟؟؟؟؟
Czechia
۸
۰۰:۲۳ ۰۶ بهمن ۱۳۹۷
شما هینکه بامرد متاهل ازدواج میکنی حرام است حرام
Iran (Islamic Republic of)
حسبن
۱۳:۳۱ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
بدون اطلاع پدر جایزنیست
Iran (Islamic Republic of)
نرگس
۰۸:۵۰ ۲۸ خرداد ۱۳۹۷
سلام سوالی داشتم خدمتتون
Iran (Islamic Republic of)
مردم
۰۷:۵۷ ۲۴ خرداد ۱۳۹۷
من همیشه برنامه مکارم شیرازی را میبینم . درود بر آیت الله مکارم شیرازی
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۶:۲۱ ۲۳ خرداد ۱۳۹۷
بنظرمن ازدواج موقت یه چیزخیلی بده
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۶:۱۹ ۲۳ خرداد ۱۳۹۷
بنظرمن ازدواج موقت یه چیزخیلی بده
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۰۴ ۱۹ اسفند ۱۳۹۶
درود بر آیت الله مکارم شیرازی
United States of America
ناشناس
۰۹:۴۹ ۲۴ بهمن ۱۳۹۶
خدا پشت و پناه آیت الله مکارم شیرازی باشه
Iran (Islamic Republic of)
حسن
۲۱:۵۲ ۱۵ بهمن ۱۳۹۶
بسم الله الرحمن الرحیم

اگر ثابت شود حکمی از طرف خداست اگر انسان ایمان به خدا داشته باشد باید ان حکم را قبول کند و اطاعت کند
گر چه اکثر انسان های امروزی دنبال این هستند که تمام احکام رو علمی ببینند و این امر خوب هست ولی افراطش هم بد است
علم روز به حکمت بسیاری از احکام نرسیده است
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۶:۲۷ ۲۵ دی ۱۳۹۶
خداوند آقای مکارم شیرازی را حفظ فرماید.همیشه سلامت باشند
Iran (Islamic Republic of)
فرشاد
۱۶:۲۲ ۲۱ آذر ۱۳۹۶
دوست عزیز تا جائی که من میدانم در طلاق شهود لازمه نه ازدواج چه موقت و چه دائمی
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۲:۲۲ ۱۴ آذر ۱۳۹۶
نباید این افراد به خود اجازه بدهند با دروغ پردازی تهمت بزنند
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۱:۵۹ ۲۷ مرداد ۱۳۹۶
ممنون
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۹:۴۸ ۳۱ تير ۱۳۹۶
ممنون حاج آقا
Iran (Islamic Republic of)
ایمان
۱۹:۲۵ ۳۱ تير ۱۳۹۶
ممنون بابت این خبر
Iran (Islamic Republic of)
بهمن
۱۹:۲۵ ۳۱ تير ۱۳۹۶
چشم حاج آقا
Iran (Islamic Republic of)
بهروز
۱۹:۲۵ ۳۱ تير ۱۳۹۶
مرسی ...
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۷:۳۸ ۳۱ تير ۱۳۹۶
بنده هم ميخواهم بدانم درازدواح دايم موقع عقد ٢نفر شهود لازم است در ازدواج موقت هم بايد شهود باشد با نه
Iran (Islamic Republic of)
نا شناس
۲۳:۳۲ ۳۰ تير ۱۳۹۶
اگر در ازدواج موقت زوجه حامله بشود چه تكاليفي دارد و اگر به زوج موقت دسترسي نداشت چي كار بايد بكند
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۲:۵۲ ۳۰ تير ۱۳۹۶
ممنون از حاج آقای مکارم شیرازی
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۲:۵۷ ۳۰ تير ۱۳۹۶
محضرمبارك ايت الله العظمي حضرت اقاي ناصرمكارم شيرازي
ايا هنگام ازدواج موقت همانندازدواج دايم ازمايش خون و ادرار براي تشخيص عدم اعتياد به مواد مخدر و عدم ابتلاء به بيماري هاي إيدز و مقاربتي ضروري است يا نه؟ والسلام عليكم و رحمه الله و بركاته
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۱:۳۶ ۳۰ تير ۱۳۹۶
با سلام و احترام لازم و تشكر از حضرت ايتوالله يك سوول دارم موقع ازدواج بايد ازمايش از دو نظر اعتياد مواد مخدر ازمايش ايدز و بيماري هاي مقاربت بشود. اين ازمايشات براي ازدواج موقت هم لازم هست يا نه
Iran (Islamic Republic of)
نا شناس
۱۰:۴۱ ۳۰ تير ۱۳۹۶
در ازدواج دايم ، زوج ميتواند با وكالت از زوجه خودش صيغه عقد را جاري كند و احتياج به عاقد ديگري نيست. ايا در ازدواج موقت هم اين چنين است ؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس - شيعه
۱۵:۰۱ ۲۹ تير ۱۳۹۶
طول زمان در ازدواج و عقد دايم روشن است. ازدواج موقت مي تواند ( با جاري شدن صيغه ) مثلا ٥ سال - ١ سال - ٦ ماه - ١ ماه - ١٥ روز - ١ روز - ٦ ساعت - ١ ساعت نيم ساعت و كمتر باشد. اين زمان چگونه بايد تعيين شود و كجا ثبت شود كه هم مورد قبول شيعه باشد هم اهل سنت و زنا و گناه نباشد. با سلام و تقديم احترامات به مرجع عاليقدر و فاضل شهير حضرت ايت الله العظمي ناصر مكارم شيرازي.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۱:۰۳ ۲۹ تير ۱۳۹۶
آقایونی ک موافق ازدواج موقت هستین آیا حاضرین خواهرانتون یادخترانتون هراز گاهی صیغه افرادی متفاوت شوند،درمذهب شیعه همانطورک طلاق وازدواج موقت حلال است ب همان اندازه مورد نکوهش نیزهستنداین قوانین فقط برای مواقع اضطراراست ن برای تنوع طلبی
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۲:۴۹ ۱۶ اسفند ۱۳۹۶
واقعا جای تاسفه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۹:۲۷ ۲۹ تير ۱۳۹۶
اقایون چه قدر ذوق زده شدند.حالا که حرف دلشون زده شدند ا
Iran (Islamic Republic of)
علی
۰۵:۳۶ ۲۹ تير ۱۳۹۶
اکثرا کسانی که پست گذاشتند و تعریف و تمجید کردن انسانهای هوسران هستند
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۶:۰۰ ۲۸ تير ۱۳۹۶
درود بر این مرجع بزرگ و دانشمند
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۴۱ ۲۸ تير ۱۳۹۶
با سلام مسئول عزیز
Iran (Islamic Republic of)
علی اکبر
۱۲:۵۵ ۲۸ تير ۱۳۹۶
این دوستانی که با ازدواج موقت موافقن حاضرن خواهرشون با یه نفر ازدواج موقت کنه ؟ یا حاضرن با یکی که قبلا ازدواج موقت کرده ازدواج کنند ؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۰:۵۲ ۲۸ تير ۱۳۹۶
زندگی هر کی به خودش ربط داره چه خواهر باشه یا زنی که قبلا ازدواج کرده باشه یا..........
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۱:۳۳ ۲۸ تير ۱۳۹۶
وقتی ما جوان ها هنوز نبودیم قبل از انقلاب ایشان علاوه بر فعالیت علمی، مجله " مکتب اسلام " که واقعا به روز و روشنگر بود را تهیه می کردند و اتفاقا چند جلدی از آن بدستم رسید و خواندم و احست بر او گفتم
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۱:۱۰ ۲۸ تير ۱۳۹۶
واقعا ایشون افتخار شیعه و اسلام هستند...
-
ناشناس
۱۰:۴۱ ۲۸ تير ۱۳۹۶
این حکم هم بر اساس ایه قران ایرادی ندارد هم به فتوای مراجع
-
ناشناس
۰۹:۴۶ ۲۸ تير ۱۳۹۶
بهتره این کار انجام نشه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۹:۴۵ ۲۸ تير ۱۳۹۶
جای تعجب داره...
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۹:۴۱ ۲۸ تير ۱۳۹۶
بدلبل بیکاری و فقر ازدواج کاهش یافته و بهمین دلیل برخی به ازدواج موقت روی میاورن
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۹:۲۴ ۲۸ تير ۱۳۹۶
لازم است به سهم خودم تشكر كنم از اين سايت به خاطر گذاشتن اين مطلب تشکر
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۹:۰۷ ۲۸ تير ۱۳۹۶
بزار سهام عدالت رابدن....
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۸:۴۷ ۲۸ تير ۱۳۹۶
آفرین به اطلاعات و سواد حضرت آیت ا... مکارم شیرازی .
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۸:۴۴ ۲۸ تير ۱۳۹۶
حفظکم الله
انشا ا... سایر مراجع معظم نیز در برخورد با این موارد برخورد مشابهی داشته باشند.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۸:۳۷ ۲۸ تير ۱۳۹۶
دلایل آقای مکارم شیرازی بسیار قانع کننده و محکم بود
-
ناشناس
۰۸:۲۵ ۲۸ تير ۱۳۹۶
متاسفانه ازدواج موقت به خانواده ها آسیب میرسونه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۸:۲۰ ۲۸ تير ۱۳۹۶
دقیق بود همون طور که از علمای شیعه انتظار می رفت عالی
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۸:۱۰ ۲۸ تير ۱۳۹۶
احسنت به استاد فاضل که بارها تاکید کردند که در شرایط اضطرار
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۸:۰۹ ۲۸ تير ۱۳۹۶
اقای مکارم درسته می فرمایند ازدواج موقت یرای اقایون ایرادی نداره اما باعث از هم پاشیدن ازدواج دائم میشه از هم پاشیدن زندگی اول اوارگی بچه ها
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۸:۰۳ ۲۸ تير ۱۳۹۶
آیت الله مکارم از علمای بصیر مملکت ما و اسلام هستند. خدا ایشون رو برای ما حفظ کنه.
-
ناشناس
۰۸:۰۰ ۲۸ تير ۱۳۹۶
بله باید هم آقایون از این بحثهاخوششون بیاد برخی از شماها با اینکه زن دارید چرا میرید برای ازدواج موقت ؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۷:۵۶ ۲۸ تير ۱۳۹۶
احسنت ولی کو تا عملی بشه ما که همیشه در شرایط اضطرار قرار داریم ولی رومون نمیشه و کسی را هم سراغ نداریم
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۷:۲۵ ۲۸ تير ۱۳۹۶
درحال حاضر صیغه کلاه شرعی است
United States of America
ناشناس
۰۲:۱۶ ۲۸ تير ۱۳۹۶
بسم الله الرحمن الرحیم
چه شیوا وچه فصیل گفت عالم فرزانه آیة الله مکارم (رحمة الله علیه ) فیض بردیم از پرتو عِلمی قلم این مجتهد خردمند .
تشکر
United States of America
ناشناس
۰۲:۱۶ ۲۸ تير ۱۳۹۶
نظرهای متفاوتی دراین باره وجود داره.
United States of America
ناشناس
۰۲:۱۶ ۲۸ تير ۱۳۹۶
بسم الله الرحمن الرحیم
چه شیوا وچه فصیل گفت عالم فرزانه آیة الله مکارم (رحمة الله علیه ) فیض بردیم از پرتو عِلمی قلم این مجتهد خردمند .
تشکر
United States of America
ناشناس
۰۲:۱۶ ۲۸ تير ۱۳۹۶
عرف و فرهنگ ما پذیرای آن نیست
United States of America
ناشناس
۰۲:۱۶ ۲۸ تير ۱۳۹۶
اذهان عمومی هنوز با این مطلب کنار نیامده واز نظر بسیاری از افراد جامعه این کار ناپسند است
United States of America
ناشناس
۰۲:۱۶ ۲۸ تير ۱۳۹۶
آموزش های لازم باید درارتباط بااین موضوع داده شود تا کسی دچار مشکلات پیش رو ی خود نشود
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۱:۳۴ ۲۸ تير ۱۳۹۶
خودتان راگول نزنید
Iran (Islamic Republic of)
علی
۰۱:۱۵ ۲۸ تير ۱۳۹۶
احسنت
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۱:۱۲ ۲۸ تير ۱۳۹۶
باعرض سلام و ارزوی سلامتی برای علمای شیعه حعفری از چنین نامه پرمحتواو حکیمانه ان هم با ادله واسناد محکم وادیبانه که مایه افتخار و مباهات است بسیار خوشحال شدم واین سبک پاسخگویی حضرت عالی مرایاد این سخن انداخت که بار دیگربه چنین اظهارات مفتیهای اهل تسنن باید گغت:برو درست رابخوان هنوز نیاموختی.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۱:۱۰ ۲۸ تير ۱۳۹۶
بیکاری باعث ازدواج نکردن جوانان شده
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۱:۱۰ ۲۸ تير ۱۳۹۶
بیکاری و ازدواج دو عاملیند که تاثیر زیادی روی هم دارن
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۰:۴۰ ۲۸ تير ۱۳۹۶
متاسفانه شرایط لازم برای ازدواج جوانان وجود نداره
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۰:۲۵ ۲۸ تير ۱۳۹۶
ازدواج موقت اگر عادت بشه و مردها تنوع طلب بشن شبيه يك بيمار ی ميشه و اين خيلي بده
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۰:۲۳ ۲۸ تير ۱۳۹۶
سلام لطفا در این مورد بسیار مهم قضاوت نفرمایید و کار را به اهلش واگذارید .
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۰:۲۰ ۲۸ تير ۱۳۹۶
اگر زوج موقت همسر دائمي داشته باشد بايد اگاه و راضي باشد يانه ؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۰:۱۴ ۲۸ تير ۱۳۹۶
ولی باید به احکام زنان مطلقه بیشتر توجه بشه و براساس دین رفتار بشه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۳:۵۹ ۲۷ تير ۱۳۹۶
از همه اينها مهم ترمحدوديت زماني براي زوجه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۳:۵۱ ۲۷ تير ۱۳۹۶
من کاری به درست غلط بودان ازدواج موقت ندارام اصلا هم تعصب به خرج نمی دهم
Finland
ناشناس
۲۳:۵۰ ۲۷ تير ۱۳۹۶
اونقدر دلايل محكمه كه شايد یک فردی بیاد زن دائمشو طلاق بده بعدازدواج موقت کنه
Iran (Islamic Republic of)
نا شناس ٢١:٥٥
۲۳:۴۷ ۲۷ تير ۱۳۹۶
و در ادامه نوشتم بايد نيت زوج موقت و زوجه موقت و طول مدت ازدواج جاري شدن صيغه ازدواج موقت بررسي شود
حتي محل اشنايي زوجين ازدواج موقت و اطمينان از سلامي و عاري بودن الودگي
Iran (Islamic Republic of)
ابراهیم
۲۳:۳۰ ۲۷ تير ۱۳۹۶
حضرت ایت الله حکم شرعی وفقهی این قضیه رابیان نمودنداماواقعاخیلیابدون درنظرگرفتن خیلی ازشروطهای مطرح شده درازدواج دست به این کارمیزنندواین بدان معنانیست که حکم فی نفسه بدباشه خدای نکرده
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۳:۲۷ ۲۷ تير ۱۳۹۶
اگر این کار رو انجام ندهی بهتر
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۲:۵۶ ۲۷ تير ۱۳۹۶
من یک زنم وحسم به این ازدواج موقت خیلی بده حس می کنم به ما زن ها ظلم میشه وقتی که مردها با داستن زن و بچه هر از چند مدت یکی رو صیغه یا عقد موقت می کنن ما زن ها فقط حکم اسم داخل شناسنامه رو داریم و بچه هایی رو که بزرگ می کنیم حالا با خوندن این مطلب که اقای مکارم گفتن فکر می کنم این مطلب بد جا افتاده تو جامعه و هرکسی با داشتن زن باز هم سراغ عقد موقت میرن
Iran (Islamic Republic of)
حسین
۲۲:۳۰ ۲۷ تير ۱۳۹۶
حفظکم الله.
Iran (Islamic Republic of)
حسین
۲۲:۳۰ ۲۷ تير ۱۳۹۶
حفظکم الله.
Azerbaijan
ناشناس
۲۲:۳۰ ۲۷ تير ۱۳۹۶
احسنت به مکارم شیراز مان که عمل کرد به هر انچه که باور دارد .
جامعه علمی ما وظیفه پاسگویی دارد تا شبهه نخوت وتنبلی و عدم داشتن راهکار به او وارد نشود .
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۲:۱۰ ۲۷ تير ۱۳۹۶
بنظرمن ازدواج موقت یه چیزخیلی بده
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۲:۱۰ ۲۷ تير ۱۳۹۶
بنظرمن ازدواج موقت یه چیزخیلی بده
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۸:۴۷ ۲۸ تير ۱۳۹۶
آفرین. منم با شما موافقم. آدم سالم به این ازدواج رو نمیاره.
Iran (Islamic Republic of)
نا شناس
۲۱:۵۵ ۲۷ تير ۱۳۹۶
مردم عادي و پزشكان ، مهندسين ، رياضي دانان ، حقوق دانان ، اساتيد دانشگاه ها ،
بازاري ها ، كاسب هاي سر گذر ووووو ....... هيچكس ، بهيچ وجه حق اظهار نظر در باره اين مورد بسيار حساس را ندارند و مساله پيچيده تر از آنست كه فكر ميكنيم.
Iran (Islamic Republic of)
نا شناس
۲۱:۵۵ ۲۷ تير ۱۳۹۶
مردم عادي و پزشكان ، مهندسين ، رياضي دانان ، حقوق دانان ، اساتيد دانشگاه ها ،
بازاري ها ، كاسب هاي سر گذر ووووو ....... هيچكس ، بهيچ وجه حق اظهار نظر در باره اين مورد بسيار حساس را ندارند و مساله پيچيده تر از آنست كه فكر ميكنيم.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۸:۴۶ ۲۸ تير ۱۳۹۶
عجیبه
Iran (Islamic Republic of)
نا شناس
۲۱:۵۵ ۲۷ تير ۱۳۹۶
مردم عادي و پزشكان ، مهندسين ، رياضي دانان ، حقوق دانان ، اساتيد دانشگاه ها ،
بازاري ها ، كاسب هاي سر گذر ووووو ....... هيچكس ، بهيچ وجه حق اظهار نظر در باره اين مورد بسيار حساس را ندارند و مساله پيچيده تر از آنست كه فكر ميكنيم.
Iran (Islamic Republic of)
حبیب
۲۱:۴۵ ۲۷ تير ۱۳۹۶
خداوند آقای مکارم را حفظ فرماید.
ایشان نعمتی هستند
تخریبهای گسترده علیه ایشان هم نشان از تأثیر گذاری زیاد ایشان است
Iran (Islamic Republic of)
هادییییییی
۲۱:۳۲ ۲۷ تير ۱۳۹۶
احسنت به جواب مرجع تقلیدم
Iran (Islamic Republic of)
هادییییییی
۲۱:۳۲ ۲۷ تير ۱۳۹۶
احسنت به جواب مرجع تقلیدم
Iran (Islamic Republic of)
احمد
۲۱:۲۰ ۲۷ تير ۱۳۹۶
احسنت...
Iran (Islamic Republic of)
احمد
۲۱:۲۰ ۲۷ تير ۱۳۹۶
احسنت...
Iran (Islamic Republic of)
قنبری گل
۲۰:۳۳ ۲۷ تير ۱۳۹۶
دست مریزاد بر فخر العلماء و الفقهاء که هم در میدان فقه، شکوهِ فقه شیعه را به نمایش گذاشتند و هم در میدان فضایل، عطر دل انگیزِ اخلاقِ معطر به سیره اهل بیت را پراکنده نمودند و به عالمان اسلام روش صحیح مباحثات علمی را حکیمانه گوشزد فرمودند.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۰:۰۴ ۲۷ تير ۱۳۹۶
احسنت
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۰:۰۴ ۲۷ تير ۱۳۹۶
احسنت
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۰:۰۴ ۲۷ تير ۱۳۹۶
احسنت
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۹:۴۷ ۲۷ تير ۱۳۹۶
درود برعلمای راستین و فقیهان عالمی چون آیت الله مکارم که با سخنانی مستدل از کیان شیعه دفاع میکنند
Iran (Islamic Republic of)
محمد مجتبی
۱۹:۴۲ ۲۷ تير ۱۳۹۶
بسیار عالی و متقن بود تشکر از حضرت آیت الله العظمی مکارم
Finland
حامد
۱۹:۴۱ ۲۷ تير ۱۳۹۶
نکته اینجاست که آیا جوانی که امکان ازدواج ندارد باید خود را تا زمان ازدواج حفظ کند یا ازدواج موقت انجام دهد ؟؟ پس کلام امام صادق که فرمودند جوانی که خود را تا زمان ازدواج حفظ کند به مانند جهاد در راه خداست چه میشود؟؟؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۳۰ ۲۸ تير ۱۳۹۶
ازدواج موقت که گناه نیست
Finland
ناشناس
۱۹:۱۶ ۲۷ تير ۱۳۹۶
من یک سوال دارم، چگونه میتوان شرایط را تشخیص داد؟
Iran (Islamic Republic of)
محمد
۱۹:۱۵ ۲۷ تير ۱۳۹۶
این توضیحات قانع کننده نیست.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۸:۴۶ ۲۸ تير ۱۳۹۶
احسنت
Iran (Islamic Republic of)
مهدی
۱۹:۱۵ ۲۷ تير ۱۳۹۶
خب حالا از کجا پیداکنیم؟
Finland
ايمان
۱۹:۰۸ ۲۷ تير ۱۳۹۶
به به ازدواج موقت يا دائم كدام بهتر است من كه نفهميدم شما بگيد
Iran (Islamic Republic of)
امین
۱۹:۰۰ ۲۷ تير ۱۳۹۶
سلام. آقا دمت گرم با این جواب منطقی و محکمی که دادین. ما که متخصص نیستیم و قطعا جواب برای اینگونه شبهات نداریم ولی شما منصفانه قضاوت کردین که هر انسان بی طرفی حق رو به این منطق میده.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۸:۴۲ ۲۷ تير ۱۳۹۶
به نام خدا

با سلام مسئول عزیز
۱۲