به گزارش خبرنگارحوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛سالهاست سنت عزاداری برای امام حسین(ع)، سید و سالار شهیدان در میان شیعیان جهان مرسوم است. اما عزاداری در میان ایرانیان همواره از رنگ و بویی دیگر برخوردار بوده است و شیعیان ایرانی تلاش می کنند هرساله با جان و دل این سنت را برگزار کنند. یکی از دلایل پررنگ بودن هیئات عزاداری و دیده شدن آن، وجود ذاکران و پیرغلامانی است که عشق به اباعبدالله را مقدمه ای برای نوحه خوانی و ذکر مصیبت می دانند. حاج محمد نوروزی از پیرغلامان و ذاکران قدیمی اهل بیت علیهماالسلام است. با او در رابطه با مسائل مورد توجه در مداحی و موضوعات مرتبط با این حوزه گفتگو کرده ایم.

مداحی را از کی و چگونه آغاز کردید؟
من بچه یکی از روستاهای اطراف کاشان هستم. در زمان کودکی ما، در روستاها قبل از آموزش درس های عادی، قرآن درس می دادند. قبل از درس های دبستانی با قرآن آشنایی داشتیم. در همان روستا از هشت سالگی نوحه های محرم را از کتاب هایی مثل کتاب های بروجردی صابر همدانی می خواندم. وقتی دوازده ساله شدم و به تهران آمدم پای منبر آقای کافی به مسجد صدرالاشراف خیابان شوش میرفتم و اینطور باب شد که قرآن پیش از منبر را بخوانم . تقریبا مبدع این کار بودم. از سال 48 به بعد حدود 14 سالگی مداحی را شروع کردم.

-برای شروع استادی هم داشتید؟
در سال 47 یا 46 اولین استادم آقای انسانی بود. حدود سه یا چهار سال طول کشید که به هیئت دعوت شوم. رسما از او درس و خط می گرفتم . در همان زمان در هیئت حضرت علی اصغر کاشانی های مقیم مرکز با آقای سازگار آشنا شدم. دعای ندبه صبح را با او می خواندم و هفته ای دو یا سه بار جلسه داشتم.

آقای انسانی از غزلیات قوی استفاده می کرد

-آقای انسانی به عنوان استاد چه ویژگیهایی داشتند؟ برای انتخاب یک استاد باید به چه خصیصه هایی توجه کرد؟
من خیلی خوشبخت بودم که به او برخوردم. برای اینکه آن روزها انسانی یکی از خوانندگان خوب بود و تقریبا هم ردیف او نداشتیم. اواز صدای بسیار زیبا، قوی و گرمی برخوردار بود. اشعاری که می خواند با اشعار مداحان دیگر متفاوت بود. او غزلیاتی مانند غزلیات صائب و بیدل می خواند و حتی در مصیبت شعر سطح پایین نمی خواند. چون خودش هم شاعربود شعرهای بسیار زیبایی می سرود که هم ادبیات درست و هم موضوع شعر بسیار درستی داشت.

-یکی از آسیب هایی که در مجالس عزاداری وجود دارد، شعر نادرست است. شعر خوب را چگونه انتخاب کنیم و آیا ملاکی برای این انتخاب وجود دارد؟
امروز خوشبختانه از جهتی شعرای جوان زیاد و عمیقی داریم. شاعرانی که شعرشان هم مورد اقبال است و هم به روایات و احادیث نزدیک است. محمد سهرابی، متولیان، حسین رستمی، وحید قاسمی، سیدمحمد جوادی از جمله شاعران خوبی هستند که می توانم نام ببرم.
اما متاسفانه گاهی بعضی شاعران نه عمدا بلکه شاید به دلیل پیدا نکردن قافیه و ناآگاهی شعرهای نامناسب می گویند. یعنی نسبت به شعر قدما آگاهی کمتری دارند. اینها از لحاظ ادبی باید تلاش کنند و به روایات و احادیث و حتی خود مقتل نزدیک شوند. تقریبا بعضی از اشعار به قول ما روضه خوانان قصابی است. قصابی در شعر خوب نیست. بهترین شعر، شعریست که ایهام داشته باشد و همچنین موضوع را در پرده ای از عفاف به شکل لطیف بیان کند. البته این نسل هنوز خیلی کار دارند که به بزرگتر ها برسند. باید سطح ادبیاتشان را مخصوصا در بحث اهل بیت بالاتر ببرند.

برخی سبک های مداحی مورد قبول نیست

-بهر حال در بحث شعر ما به علت وجود شاعران جوان و خوش ذوق پیشرفت خوبی داشتیم. اما در بحث نوحه این رشد و پیشرفت وجود نداشته است. دلیل این موضوع چیست؟
ما خیلی نوحه گو داریم. ولی بین نوحه گوهایی که دیده ام و خوانده ام بدون اغراق و تواضع بهترین نوحه گو را حاج حیدر توکلی می دانم. هم از نظر مضمونی و قوی بودن شعر و هم از نظر سبکی. برخی سبک هایی که آمده مورد قبول من و همنوعان من نیست، اما متاسفانه رواج دارد. بعضی مداحان فقط نوحه خوان هستند. یعنی بعد از بسم الله وارد نوحه می شوند. اساتید ما به ما یاد دادند که شروع منبر ما با شعر ذکر صلوات یا غزل و قصیده بود. بعد وارد غزل مصیبت می شدیم و بعد مصیبت. گاهی مستمع غیر از سینه زنی و نوحه چیزی درباره اباعبدالله نمی شنود. الان متاسفانه شروع هر مجلسی با نوحه است. چه خوب است که بچه های ما کمی مطالعه داشته باشند.

-با توجه به اینکه اعتقاد ما این است که معصوم، ناظر جلسه است؛ نظر شما در مورد بعضی سبک ها که در جلسات خوانده می شود چیست؟
همیشه می گویم که هر کسی می خواهد نوحه بخواند، ابتدا روبروی ضریح امام رضا(ع) بخواند. اگر جرات کرد جلوی امام رضا(ع) بخواند، جای دیگر هم بخواند. ایشان امام شهید است ولی امام زمان(عج) امام زنده است. چطور می توانیم در برابر امام زمان که امام حاضر است، یک ترانه ای را نوحه کنیم؟ قدیم ها در بازار تهران شاهد برعکس این رفتار بودیم. موسیقی ساز ها و ترانه ساز ها از سبک های بازار ما برای خودشان بهره می گرفتند. حالا برعکس شده و ما از آنها برای جلسات اباعبدالله سبک می گیریم و خدا می داند که مضمون بعضی از اینها حرام است. متاسفانه نمی دانم به کجا باید شکایت کنیم. بعضی مواقع در برنامه های صدا و سیما بیشتر اینها پخش می شود.

لباس، اخلاق و گفتمان نوکر اباعبدالله باید روی این نسل تاثیرگزار باشد.

توصیه شما به جوانان به عنوان یک پیرغلام مجرب در ایام محرم و عزاداری امام حسین چیست؟
ما همه در یک ردیف نوکر امام حسین هستیم و ایشان آستانی است که همه از بچه 7 ساله تا من پیرمرد همه نوکرش هستیم. این موضوع، خوبی و بدی دارد. خوبی آن از طرف ابا عبدالله(ع) است که همه را پذیرفته و بدی قضیه از جانب ماست. نوکری اباعبدالله(ع) معیار دارد. معیار نوکری اباعبدالله این است که ببینیم ایشان چگونه رفتار می کرد. آن کسی که در قتلگاه نماز ظهر را با جماعت خوانده و نماز عصر را با خون وضو گرفته است.اگریک خواننده امام حسین (ع) نماز نخواند یا سبک بشمارد، باعث تعجب است. من عادت دارم به هیئت هایی که می روم تا فرصتی پیش بیاید نماز بخوانم هر ساعتی باشد. اول به نمازمان باید اهمیت بدهیم. نوکر امام حسین(ع) اول باید به نماز اهمیت دهد. باید معیارش تدین باشد. قدیم جرات نمی کردیم بدون ذکر در بازار راه برویم. تسبیح به دست بودیم و سرمان پایین بود. هر لباسی به تن نمی کردیم و هر کفشی نمی پوشیدیم. نمی دانم چرا بعضی مداحان مدل زلف بخصوصی دارند. زلف بعضی مداحان شبیه فوتبالیست هایی است که در خارج زندگی می کنند ولی اینها روی منبر نشسته اند. زنجیر به گردن دارد. اینها معیارهای نوکری اباعبدالله نیست. لباس، اخلاق و گفتمان نوکر اباعبدالله باید روی این نسل تاثیرگزار باشد. نمی خواهم نصیحت کنم اما اگر کسی می خواهد ماندگاری داشته باشد باید رعایت تدین را در جامعه داشته باشد. نکته مهم این است که از مداح توقع عصمت نداشته باشیم بلکه توقع خوب بودن داشته باشیم.

از مداح توقع عصمت نداشته باشید ولی توقع خوب بودن داشته باشید.

-دشمنی که برای تک تک افراد جامعه اعم از استاد دانشگاه و دانشجو و غیره برنامه ریزی کرده، مسلما برای مداح ما هم برنامه هایی دارد و متاسفانه گاهی به علت رفتار معدود افرادی که تحت تاثیر دشمن هستند، به مداحان خالص هم با دید دیگری نگاه می شود. افراد تاثیر گرفته از این قضیه چگونه باید شناسایی شوند و وظیفه مداحان در این زمینه چیست؟
این جریانات باعث تاسف است. البته من محمد نوروزی هستم و امام حسین (ع) و معصوم نیستم. آنقدر من را قبول داشته باشید که محمد نوروزی باشم. اولا اشتباه است که امام حسین(ع) را با من تطبیق بدهید. اما نکته دیگر این است که وقتی مرید پیدا می کنیم خودمان را گم نکنیم. مرید هم می تواند خوب یا بد باشد. ظرف ما چقدر است؟ آیا ما ظرفیت این را داریم که چندین نفر دورمان باشند و بتوانیم خودمان را نگاه داریم یا نه . البته این محبت به ما نیست بلکه به واسطه نوکری اباعبدالله است. توقع عصمت از ما را نداشته باشید ولی توقع خوب بودن داشته باشید. برای این اتفاقات متاسفم. من هم اشتباهاتی دارم اما اشتباهات من نباید باعث این شود که مردم نسبت به اباعبدالله و هیئات بدبین شوند. خداوند ما در راه و صراط اباعبدالله پایدار و پاک نگاه دارد و از همه شرور و فتنی که دور ما را احاطه کرده اند که مقداری به دست دشمن و مقداری اعمال خودمان است دور کند. مثلا در مورد سید مهدی قوام خیلی شنیده ایم . او کسی بود که هرچه از مداحی در دهه محرم و صفر به دست آورده بود به زن بدکاره ای داد تا او گناه نکند و باعث شد که زن توبه کند. این موضوع در هنگام تشییع وی برملا شد. فاصله ما با سیدمهدی قوام کجاست و چقدر است. نمی گویم ما بدوییم تا به او برسیم اما آبروی امام حسین(ع) و نوکری اباعبدالله(ع) را نبریم. امروز به های ما برای حفظ حریم اهل بیت جان می دهند. ما حداقل پشت جبهه اباعبدالله(ع) را خراب نکنیم. امام نکته ای را از روی عرفان خود فرمود: عالم محضر خداست در محضر خدا معصیت نکنیم. این بزرگترین نکته برای هر بشر چه مسلمان چه غیرمسلمان و چه شیعه یا غیر شیعه است . من نوکر امام حسین باید در محضر خدا و اربابم به اباعبدالله اقتدا کنم.

-موضوعی که خیلی مطرح می شود، مساله صله گرفتن است که در مورد آن برای مردم سوال پیش می آید. صله گرفتن درست است یا نادرست و آیا امروز آسیبی در گرفتن و دادن صله وجود دارد؟

اصل گرفتن صله بد نیست. ما در مورد تشویق ائمه فرزدق را می بینیم که امام زین العابدین(ع) چگونه با او برخورد کرد یا امام باقر(ع) و امام صادق(ع) چگونه با کمیت برخورد کردند و همینطور امام رضا(ع) با دعبل خزایی چه رفتاری داشت. اما اینکه از قبل مبلغ را اعلام می کنند خوب نیست.البته هیئتی هم باید انصاف بدهد که به کسی که فقط در روزهای محرم و صفر می خواند، حداقل مقداری بدهد که درخور کرم اباعبدالله(ع) باشد.

روی سخنم با مداحان است اگر نمی صرفد نرو ولی جبهه گیری نکن.

-قدیمی ها مداحی ها را در کنار حرفه شان داشتند. الان مداحی برای بعضی شغل شده است و از این طریق امرار معاش می کنند. نظر شما چیست؟
من خودم رزق و روزی ام از مداحی است. اما اگر از همه هیئتی هایی که در ده روز محرم می خوانم بپرسید شکایتی از من ندارند. شاید پول خوبی هم بگیرم اما نوعی نمی گیرم که برای پول دهنده سخت باشد. با آبرو صله می گیرم نه با بی آبرویی. شده در بعضی مجالس خودم هم چیزی پرداخت کنم یا خرج هیئت را بدهم. اما صله گرفتن من با کل کل با مردم نیست. روی سخنم با مداحان است اگر نمی صرفد نرو ولی جبهه گیری نکن. در قدیم هم مداح حواسش به هیئتی بود و هم برعکس. امروز متاسفانه از زبان دوستان هم شنیدم که هیئت برای عده ای مغازه شده و ریاست هیئت محل کسب درآمدشان شده است. اگر در این راه صله ای می گیریم برکت داشته باشد. دعبل خزایی به امام رضا(ع) عرض کرد که سکه نمی خواهم جامه خود را بدهید. امام رضا(ع) جامه اش را داد. دعبل این پیراهن متبرک را بین شیعه ها تقسیم کرد و از این طریق پول گرفت. هیچ اشکالی ندارد اگر خوب برای مردم بخوانیم، مردم هم اگر جایی گیر کنیم به کمکمان می آیند.

-برای شما اتفاق افتاده که نقش امام حسین را در زندگی ببینید یا گرهی از مشکلاتتان با نگاه ایشان باز شود؟
بسیار. نمی خواهم بگویم چون به اباعبدالله نزدیکم این اتفاقات افتاده است. روز سوم محرم به میدان جمهوری رفته بودم تا برای یک هیئتی زیارت عاشورا و روضه بخواندم. میدان جمهوری رسیدم بنزینم تمام شد. دست به جیبم کردم و دیدم حتی یک ریال ندارم. پیش خود گفتم اگر به صاحب هیئت روضه بگویم چه فکری می کند که من سومین روز پول می خواهم. به او نگفتم . حال متفاوتی در هنگام خواندن زیارت عاشورا داشتم. وقتی مجلس تمام شد صاحب هیئت به سمت من آمد و هشت هزار تومان پول به من داد. گفتم این چه پولی است؟ گفتند یک خانمی به اینجا آمد و گفت این پول را به کسی بدهید که الان زیارت عاشورا را تمام کرد. و خدا می داند که آن پول برکتی برای من آورد که به سال نکشید خانه دار شدم. از این برکت ها ابی عبدالله برای ما خیلی رسانده است. شاید خیلی وقت ها متوجه نبودیم.

چند سال است روضه می خوانید؟
از سال 1350 به مجلس روضه دعوت می شدم.

-روضه های شما به گونه ایست که احوالات و اتفاقات در ذهن مجسم می شود. کدام روضه بیشتر به دل خودتان می نشیند و به نظر خودتان خاص است؟
همه ما امام حسین(ع)، تمامی ائمه و رسول خدا(ص) و امام زمان(عج) را دوست داریم ولی هر کسی وابستگی به یکی ازامامان و یکی از شخصیت های کربلا دارد. اسم ما نوکر اباعبدالله(ع) است ولی من وابستگی عجیبی به حضرت زینب(س) دارم و در نوجوانی هیئتی به نام زینبیون را راه اندازی کردم . تا مرحوم مادرم زنده بود این هیئت را داشتم ولی بعد از آن تعطیل شد.

مدافعان حرم از دو جهت مظلومند/ شهید مهدی نوروزی به جلسات ما می آمد

-صحبت از حضرت زینب (س) شد. امروز خیلی از بچه های ما در قالب مدافعان حریم ظاهر می شوند. در روضه هایتان از این رزمندگان یادی می کنید؟
من می گویم شهدای انقلاب مظلومند چون وقتی شهدای جنگ پیش آمد شهدای انقلاب را فراموش کردیم. در مقابل شهدای امروز هم گاهی از شهدای جنگ غافل می شویم. البته خیلی از شهدا غفلت داشتیم. ما بیشتر از این حرف ها باید برای شهدای جنگ کار می کردیم. اگر به هرکدام از کشورهای اروپایی و آمریکایی چنین تهاجمی شده بود و چنین دفاع جانانه ای میشد هزاران فیلم و سریال می ساختند. ما هم در سینما و هم در صدا و سیما کم کار کردیم.اما در مورد مدافعان حر، آنها دو مظلومیت دارند. یک اینکه انگ گرفتن پول به آنها می زنند که این اوج مظلومیتشان است. دوم اینکه اگر شهدای جنگ برای مرزهای وطن می جنگیدند واجب بود. حب الوطن من الایمان. آنها دفاع از ناموس مملکت و خاک و جمهوری اسلامی می کردند اما اینها در مرز سوریه، اردن، لبنان و عراق هستند. این مظلومیت مضاعفی است که آدم در مملکت دیگری بجنگد.
چرا یادشان نکنیم. اگر اینها نبودند آیا حرم اهل بیت مانده بود؟ ما خیلی مدیون اینها هستیم. حتی از نظر مملکت خودمان به اینها مدیونیم. امام حسین(ع) و حضرت امام علی(ع) و سامرا و حرم حضرت زینب(س) و رقیه(س) به کنار. اولین سنگرهای داعش را بسشتند که به مملکت ما نرسند. اینها کم رشادت نکردند.من بهترین کسی را که می توانم از این بچه ها نام ببرم، شهید مهدی نوروزی بود. که هم جلسات ما می آمد. جلساتی از پنج شش سال پیش داشتیم که به آنجا خیلی می آمد.

-گلایه ای از یکی از مادران شهیدان مدافع حرم شنیدیم که از یکی از مداحان دعوت کرده بود برای مراسم برود ولی مداح گفته بود صبح من خواب هستم و نمی توانم! اگر برای مراسم یکی از شهدای حرم دعوت شوید می روید؟
حتما رفته ام و می روم. من از اول انقلاب حتی شهدای انقلاب تا اتمام جنگ برای خیلی از شهیدان خوانده ام. مراسم حداقل 90 درصد شهدا در محله خودمان را رفته ام و برای خیلی شهدا خوانده ام و ریالی نگرفته ام. اگر روزی افتخاری داشته باشم این است که این عزیزان اجازه دادند در مجالسشان بخوانم. شاید ذره ای از دینی که بر گردنم بوده را با خواندن در مراسم شهدا ادا کرده باشم.

در پایان اگر صحبتی با مداحان دارید بفرمایید؟
یک خطری را احساس می کنم که باید به همه آقایان و با همه شرمندگی به اهل منبر گوشزد کنم. یک خطی پیدا شده که صدای امام حسین(ع) را از جای دیگری می خواهد به ما برساند. اگرما وابسته به اکثر رسانه های خارجی که برای ما روضه و سینه زنی پخش می کنند را پخش می کنند نباشیم؛ نمی گذارند حتی یک پلاکارد برای ابا عبدالله(ع) بلند کنیم. به آقایان مداح عرض می کنم اگر ما را به عنوان کسی می دانید که عمری و سنی در این راه گذراندیم به شما می گویم که به این صدایی که غیر از کربلا می آید حساس باشید. امام حسینی که از لندن بیاید ولو بهترین خواننده و گوینده بخواند امام حسین(ع) ما نیست . ما اباعبدالله(ع) را در این حرف ها گم نکنیم. سلام گرگ بی طمع نیست. ما خیلی باید حواسمان به گرگ هایی که پشت این قضیه هستند باشد. تمام آنهایی که پیروی از آن خط می کنند اولین مشکلشان با ولایت فقیه است و با رهبرمان مشکل دارند. کسی که با رهبر مسلمانان دنیا زاویه دارد از ما نیست. امام حسین ما امروز غریب و تنهاست و مثل همان روزیست که در گودال و قتلگاه تنها بود.لبیک ما امروز باید به کربلا برسد نه به لندن. اشکالی ندارد اگر در شعرهایمان از شهدا هم حرف بزنیم. حیات ما باید جهاد ما باشد. اشکالی ندارد که از رشادت اباعبدالله هم صحبت کنیم و خط ظلم ستیزی حضرت زهرا را هم بگوییم. انشالله همه ما در این راه موفق باشیم.

گفتگو ازعلی بشیری
تنظیم فریده قهرمانی

انتهای پیام/

گلایه های مداح معروف از هیئت های لندنی + فیلم