به گزارش حوزه میراث و گردشگری گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از روابط عمومی معاونت میراث فرهنگی؛ آسباد که برخی آن را نخستین ساخته صنعتی بشری می‌دانند قدمتی به بلندای تاریخ دارد. آسبادها در پهنه وسیعی از خراسان بزرگ تاریخی از شمال هرات تا جنوب سیستان با بهره گیری از باد‌های ۱۲۰ روزه، درست در فصلی که مقارن با برداشت غلات است (اواخر اردیبهشت تا پایان شهریورماه) به کار می‌افتند.

محمد علی بزرگمهر کارشناس ارشد مرمت بنا‌ها و بافت‌های تاریخی اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی، درباره ویژگی و کارکرد آسباد‌های شرق ایران این‌گونه می‌گوید: آسباد‌ها در گذشته در معیشت مردم اهمیت زیادی داشته‌اند. همچنین نمودی از ترکیب معماری سنتی با نیاز‌های زیست‌بوم و بهره‌گیری مناسب از انرژی‌های پاک به شمار می‌آیند. با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد آسباد‌ها و خصوصیات عملکردی و زیبایی شناسانه، بازشناسی‌، معرفی و در نهایت ثبت آن‌ها در فهرست میراث جهانی اهمیت بسیار پیدا می‌کند.

به گفته وی، در میان پهنه‌های شرق ایران که از فناوری آسباد بهره می‌بردند، خراسان جنوبی از اهمیت خاصی برخوردار است. با توجه به اینکه شدت باد‌های ۱۲۰ روزه در مناطق مختلف یکسان نیست و از طرفی نیاز به نیروی باد برای تولید آرد از غلات تابع نیاز‌های جامعه هدف و یا تولید غلات در محل بوده است، تعدد و پراکندگی آسباد‌ها در خراسان جنوبی بسیار است. در طبس مسینا به خاطر وجود دشتی حاصلخیز که خود تولید کننده غلات فراوانی بوده است، تعدد آسباد‌ها بالاست. به نحوی که برخی طبس مسینا را انبار غله قاینات نوشته‌اند.

بزرگمهر در ادامه تأکید کرد: در نهبندان که نقطه مهمی در مسیر‌های تجاری در جاده ادویه و تجارت با هند بود، تعداد آسباد‌ها زیاد است؛ چرا که گندم مورد نیاز کاروانیان عبوری را که از سیستان به آنجا حمل می‌شد، در آسباد‌های نهبندان به آرد تبدیل کرده و در اختیار کاروانیان قرار می‌دادند. در هر کدام از این مناطق وجود رشته‌های متعدد و به هم چسبیده از آسباد‌ها مشهود است و در روستا‌های حواشی هر کدام از آن‌ها نیز آسباد‌ها فراوان به چشم می‌خورند.

این کارشناس میراث فرهنگی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه پراکندگی آسباد‌ها در خراسان جنوبی تا روستای خور، به ۸۵ کیلومتری شرق بیرجند می‌رسد، گفت: در گذشته برای بهره گیری مطلوب از باد،گاهی آسباد‌ها را در گودی زمین مانند چهار فرسخ و گاهی بر بالای بلندا مانند آسیابان می‌ساختند.

وی معتقد است؛ با توجه به اینکه عملکرد آسباد‌ها در گستره شرق ایران یکسان و از نظر ظاهری شبیه به هم هستند، بسته به موقعیت مکانی و شدت باد و حتی سنت‌های معماری بومی با هم تفاوت دارند.

گفتنی است؛ در حال حاضر آسباد‌های ایرانی به شماره ۶۱۹۲ در فهرست پیشنهادی ایران برای ثبت در میراث جهانی یونسکو قرار گرفته اند.

انتهای پیام/

آسبادهای ایرانی در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو قرار گرفتند