عبور از سال کم آبی با مدیریت بهینه آب در شالیزارهای گیلان
شالیزارهای سبز و پربار گیلانی‌ها در سال زراعی کم آبی، با مدیریت بهینه توزیع و مصرف آب کشاورزی تحقق می‌یابد.
به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از رشت؛ نیمه دی ماه امسال بود که خبری هشدار آمیز برای کشاورزان گیلانی منتشر شد.
کاظم لطفی، مدیرعامل آب منطقه‌ای استان گیلان سال ۹۷ را سال کم آبی برای کشت برنج اعلام کرد و گفت: در حال حاضر آب بندان‌های استان در حال آبگیری هستند.
وی با بیان اینکه در مجموعه مدیریت آب با همکاری جهاد کشاورزی گیلان برای دوره آبیاری سخت آماده می‌شوند، افزود: تمام ایستگاه‌های پمپاژ و مجاری آبی رودخانه‌ها و سردهنه‌ها را رصد می‌کنیم.
کشاورزان گیلانی سال زراعی کم آبی را پیش رو دارند
علیرضا شعبان نژاد، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان نیز گفت: بر اساس بررسی‌ها و با توجه به کاهش بارندگی سالانه، فصل زراعی آینده خشک و کم آب خواهد بود.
وی استفاده از روان آب‌ها و آب باران را برای شخم زمستانه از مهمترین راهکار‌های مقابله با کم آبی دانست و افزود: سازمان جهاد کشاورزی گیلان با خرید ۵۰۰ دستگاه موتور پمپ و سرویس ایستگاه‌های پمپاژ آب، خود را برای تامین آب زراعی آماده می‌کند.
شالیزارهای گیلان سبز و بیدار می‌شوند
و حالا کمتر از ده روز دیگر به آغاز سال جدید باقی مانده است. درخت و گل و گیاه و سبزه در واپسین روز‌های اسفند ماه گیلان زمین، از خواب زمستانی بیدار می‌شوند و رختی نو به تن می‌کنند.
برخی از شالیکاران گیلانی، اما در زمستانی که گذشت، بیکار ننشستند و از آب بارندگی‌ها استفاده بهینه کرده، شالیزارهایشان را زودتر شخم زدند.
شالیکاران این استان شمالی برای کشت برنج، مزارع خود را ۲ بار شخم می‌زنند و یک بار تسطیح و آب تخت و برای نشاکاری آماده می‌کنند.
زیر و رو کردن خاک شالیزارها در زمستان پیش از شخم بهاره آن، علاوه بر مدیریت مصرف آب کشاورزی، بقایای گیاهی فصل زراعی قبل را به زیر خاک می‌برد و با گرم شدن هوا در اوائل بهار و افزایش فعالیت میکروارگانیسم ها، این بقایا تجزیه شده و از طریق افزایش مواد آلی خاک، زمین جان تازه می‌گیرد و حاصلخیزتر می‌شود.
لایروبی انهار و رودخانه‌های استان و آماده سازی ایستگاه‌های پمپاژ آب پیش از رسیدن بهار و آغاز فصل نشاء برنج از دیگر تمهیدات استفاده بهینه از آب‌های سطحی در گیلان است.
شخم اول در ۴۰ درصد از شالیزارهای گیلان
گیلان با ۲۳۸ هزار هکتار شالیزار و تولید بیش از ۷۰۰ هزارتن برنج سفید، بیش از ۳۵ درصد نیاز کشور به این محصول غذایی را تأمین می‌کند.
ابراهیم اکبرزاده، مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی گیلان در گفتگو با گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از رشت با اشاره به عملیات شخم زمستانه در زمین‌های شالیزاری استان گفت: از ابتدای دی ماه امسال تاکنون در ۹۲ هزار و ۹۳۱ هکتار از اراضی کشاورزی گیلان معادل ۴۰ درصد کل شالیزارهای این استان عملیات شخم زمستانه انجام شده است.
وی با بیان اینکه پارسال در همین مدت ۷۶ هزار هکتار معادل ۳۲ درصد شالیزارهای گیلان شخم اول زده شده بود، افزود: شخم اولیه شالیزارهای استان از آغاز زمستان تاکنون ۸ درصد بیشتراز مدت مشابه سال قبل بوده است.
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی گیلان افزایش حاصلخیزی خاک، صرفه جویی در مصرف آب، مبارزه با آفات گیاهی به ویژه کرم ساقه خوار برنج، استفاده کمتر از سموم شیمیایی و در نتیجه ارتقای سلامت محصول را از جمله مزایای شخم زمستانه شالیزارها اعلام کرد.
آب سد سفیدرود تا زمان نشاء برنج، رهاسازی نمی‌شود
کاظم لطفی، رئیس هیأت مدیره شرکت آب منطقه‌ای استان گیلان نیز در گفتگو با گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از رشت با بیان اینکه استفاده بهینه از روان آب‌های موجود و نزولات جوی در شخم زمستانه موجب بهره وری مناسب از منابع آبی می‌شود، گفت: اگر شالیکاران از فرصت‌های موجود شامل آب‌های سطحی برای شخم اول مزارع برنج استفاده کنند، حدود ۳۰۰ میلیون متر مکعب صرفه جویی در فصل آبیاری خواهیم داشت.
وی با اشاره به کاهش بارندگی‌ها نسبت به سال گذشته و مدت مشابه بلند مدت، از کاهش ذخیره آب سد سفیدرود خبر داد و افزود: ذخیره آب سد سفیدرود هم اکنون حدود ۵۵۰ میلیون متر مکعب است که این میزان حدود ۱۲۰ میلیون متر مکعب کمتر از حجم آب ذخیره شده مدت مشابه سال قبل است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گیلان با بیان اینکه این میزان نزدیک به ۵۰ درصد ظرفیت ذخیره پشت سد سفیدرود را شامل می‌شود، اظهار داشت: در حال حاضر ورودی آب به مخزن نرمال است، ولی نسبت به سال گذشته حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش حجم آب ذخیره شده را نشان می‌دهد.
لطفی بر استفاده بهینه کشاورزان از آب‌های سطحی و بارندگی‌ها در شخم شالیزارها تأکید و تصریح کرد: پیش بینی ما این است که آب سد سفیدرود تا زمان عملیات نشاء برنج در استان گیلان رهاسازی نمی‌شود.
کاهش ۳۰ درصدی بارش باران در گیلان
حدود ۱۷۰ هزار هکتار از اراضی شالیزاری استان گیلان تحت پوشش شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود است و شرایط آب و هوایی استان‌های حوضه آبریز سد مخزنی سفیدرود شامل کردستان، زنجان، قزوین، اردبیل و آذربایجان شرقی نیز بر میزان آبگیری این سد، تأثیر مستقیم دارد.
مازیار غلامی، رئیس اداره پیش بینی و هشدار اداره کل هواشناسی استان گیلان در گفتگو با گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از رشت گفت: مقایسه باران اندازه‌گیری شده در ایستگاه‌های هواشناسی گیلان بیانگر آن است که میزان بارش سال زراعی کنونی در اکثر ایستگاه‌ها نسبت به سال گذشته و نیز نسبت به بلند مدت کاهش داشته است.
وی با اشاره به تغییرات بارش از ابتدای سال زراعی تاکنون در ایستگاه‌های مختلف افزود: کاهش بارش‌ها در این مدت بین ۱۰ تا ۳۰ درصد، غالبا محسوس و چشمگیر بوده است.
رئیس اداره پیش بینی و هشدار اداره کل هواشناسی گیلان با بیان اینکه در این مدت در بعضی ایستگاه‌ها افزایش بارش به طور جزئی مختصر دیده می‌شود، اظهار داشت: منجیل نسبت به سال قبل ۵۰ درصد افزایش، اما نسبت به بلند مدت ۷ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
غلامی همچنین با اشاره به اینکه بارش باران در فصل‌های پاییز و زمستان در بیشتر ایستگاه‌ها کاهش قابل توجهی داشته است، خاطرنشان کرد: بارش باران در قریب به اتفاق ایستگاه‌ها در فصل پاییز کاهش محسوس داشته است.
وی به مقادیر بارش و نیز میزان کاهش بارش نسبت به سال قبل و بلندمدت اشاره کرد و گفت: متوسط بارش استان گیلان ۹ درصد کمتر از نرمال بوده است.
رئیس اداره پیش بینی و هشدار اداره کل هواشناسی استان گیلان افزود: در فصل زمستان (ماه‌های دی، بهمن و دهه اول اسفند) در بعضی ایستگاه‌ها افزایش باران دیده شد با این حال در بیشتر ایستگاه‌های جلگه‌ای نظیر تالش، کیاشهر، بندرانزلی و رشت کاهش بارش نسبت به حالت نرمال وجود دارد.
غلامی متوسط دمای هوا در پاییز و زمستان امسال را حدود نیم تا یک درجه بالاتر از نرمال اعلام کرد و گفت: فراوانی باد گرم و عدم نفوذ سامانه‌های بسیار سرد به منطقه سبب شد تا دمای هوا در این مدت به طور نسبی افزایش داشته باشد.
وی با بیان اینکه میزان بارش باران در حوضه آبریز سفیدرود در ماه‌های پاییز و اول زمستان کاهش داشته است، تصریح کرد: بر اساس گزارش‌های دریافتی از این استان‌ها در ماه بهمن و تا اوایل اسفند، بارش‌های مناسبی در این نواحی اتفاق افتاده است.
پیش بینی بارش‌های کمتر از نرمال در ۳ ماه آینده
رئیس اداره پیش بینی و هشدار اداره کل هواشناسی گیلان به پیش بینی بارش‌ها برای ماه‌های آینده اشاره کرد و گفت: بر اساس گزارش مرکز ملی خشکسالی کشور ۹۷ درصد کشور تحت تأثیر خشکسالی قرار دارد.
غلامی افزود: تحلیل نقشه‌های پیش بینی اقلیمی مراکز داخلی و خارجی بیانگر آن است که متوسط بارش ۳ ماه آینده کمتر از نرمال و یا در خوشبینانه‌ترین حالت در حد نرمال است و متوسط دمای هوا در استان، طی ۳ ماه آینده بین نیم تا یک درجه بالاتر از نرمال پیش بینی می‌شود.
وی با بیان اینکه ممکن است کاهش بارش انباشته شده از پاییز کماکان ادامه داشته باشد، اظهار داشت: البته (با شیب کمتر) و با توجه به پیش بینی بالاتر بودن دما نسبت به حالت نرمال، به نظر می‌رسد شرایط چندان مطلوب نیست.
رئیس اداره پیش بینی و هشدار اداره کل هواشناسی گیلان با تأکید بر اینکه باید برنامه ریزی‌های لازم برای سازگاری با شرایط اقلیمی انجام شود، تصریح کرد: توجه به پیش بینی‌های کوتاه مدت و بلند مدت هواشناسی می‌تواند تا حد زیادی راه گشا باشد.
راهکار‌های صرفه جویی آب در کشاورزی
حبیب جهانساز، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان در گفتگو با گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از رشت گفت: تا ۵ سال پیش شاید این تصور وجود داشت که برای کاشت و داشت برنج به آب زیاد و دائم نیاز است برای همین کشاورزان گیلانی شالیزارها را به صورت غرقاب دائم نگه می‌داشتند.
وی با بیان اینکه در آن سال‌ها عملیات شخم زمستانه اراضی شالیزاری به دلایلی غیر از صرفه جویی در مصرف آب انجام می‌شد، افزود: در سال‌های قبل بحث بحران آب خیلی جدی گرفته نمی‌شد و شخم اولیه زمین‌ها بیشتر به علت حاصلخیزی خاک، از بین بردن علف‌های هرز و آفات به ویژه کرم ساقه خوار برنج انجام می‌شد.
معاون جهاد کشاورزی گیلان با اشاره به محدودیت منابع آبی در سال‌های اخیر افزود: با جدی‌تر شدن بحران آب به ویژه در استان‌های حوضه آبریز استان گیلان، شالیکاران برای استفاده بهینه از آب بارندگی‌ها و آب‌های سطحی در فصل زمستان عملیات شخم و آماده‌سازی شالیزارها را انجام می‌دهند.
جهانساز با بیان اینکه با توجه به شرایط اقلیمی موجود، سال زراعی پیش رو سال کم آبی پیش بینی شده است، تصریح کرد: جهاد کشاورزی استان گیلان با فراهم کردن ماشین آلات ویژه شخم و نهاده‌های مورد نیاز شالیکاری، کشاورزان گیلانی را در مدیریت آب مزارع یاری می‌کند.
وی علاوه بر اجرای شخم زمستانه شالیزارها، تنظیم تقویم زراعی استان، تقویت ماشین آلات، اجرای آبیاری نوبتی به جای غرقاب دائم، استفاده از آب زهکش‌ها و کاشت ارقام زودرس را از جمله راهکار‌های صرفه‌جویی آب در کشت برنج اعلام کرد.
با برنامه ریزی و همت همگانی، کم آبی مهار می‌شود
حبیب جهانساز، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان به پیش بینی تقویم زراعی برای سال ۹۷ اشاره کرد و گفت: این تقویم با تأکید بر صرفه جویی در مصرف آب در کمیته منابع مصارف آب استان مصوب و پیشنهاد شده است.
وی برنامه ریزی و همت همگانی برای توزیع و مصرف آب را در مهار کم آبی موثر دانست و افزود: بر اساس تقویم زراعی مقرر شده است جوانه دار کردن بذر برنج از ۱۵ فروردین ۹۷، احداث خزانه ۱۷ فروردین ماه و نشاکاری شالیزارهای گیلان از ۷ تا ۲۸ اردیبهشت ماه انجام شود.
معاون جهاد کشاورزی گیلان با بیان اینکه سال گذشته ۹۶ درصد عملیات شخم شالیزارها مطابق با تقویم زراعی انجام شد، اظهار داشت: پیش بینی بر این است که عملیات شخم فصل زراعی جدید تا ۵ اردیبهشت ماه ۹۷ به پایان برسد و زمین‌ها برای آغاز نشاء آماده باشند.
جهانساز با اشاره به اینکه برای مدیریت مصرف آب کشاورزی، بذر‌های زودرس و اصلاح شده نیز در سطح استان توزیع و ترویج شده است، خاطرنشان کرد: ارقام زودرس هاشمی و گیلانه و رقم میان رس علی کاظمی در سال زراعی جدید عمده کشت برنج استان گیلان خواهد بود.
وی همچنین از ایجاد خط اعتباری ویژه مکانیزاسیون برای استفاده شالیکاران از آب زهکش ها، رودخانه‌ها و چاه‌های نیمه عمیق و سطحی خبر داد و گفت: کشاورزان متقاضی برای تهیه موتور پمپ به منظور بهره مندی از ظرفیت‌های آبی موجود در مواقع ضروری می‌توانند از تسهیلات کم بهره، استفاده کنند.
معاون جهاد کشاورزی گیلان به دیگر اقدامات دیگر جهاد کشاورزی برای گذر از بحران کم آبی اشاره کرد و افزود: وجود استخر‌های ذخیره آب و ۵۰ هزار چاهک در استان برای جمع آوری آب‌های سطحی و پمپاژ مجدد و آماده سازی ایستگاه‌های پمپاژ آب برای استفاده در مواقع اضطراری پیش بینی شده است.
جهانساز همکاری و همیاری و مشارکت کشاورزان با همدیگر برای لایروبی انهار فرعی و بستن خروجی زهکش‌ها را از جمله اقدامات مفید برای استفاده بهینه از منابع آبی موجود دانست و بیان داشت: ترمیم و تعریض مرز کرت‌های شالیزاری برای افزایش نگهداری نزولات جوی در صورت لزوم و استفاده از پوشه‌های پلاستیکی با رعایت ملاحظات زیست محیطی از دیگر راهکار‌هایی است که به شالیکاران توصیه می‌شود.
وی با بیان اینکه مهار و رفع معضل کم آبی نیازمند مشارکت و مساعدت همگانی است، تصریح کرد: اقدامات ترویجی و فراهم کردن تجهیزات شخم زمستانه، اطلاع رسانی صحیح و بهره گیری از ظرفیت رسانه ها، برگزاری دوره‌های آموزشی – ترویجی در مراکز خدمات جهاد کشاورزی استان گیلان از جمله برنامه‌های اثربخش در مقابله با کم آبی کشاورزی است که در دستور کار قرار دارد.
گذر از مشکل کم آبی با مدیریت بهینه منابع آب
شاید با وجود بارش‌های فراوان و رودخانه‌های خروشان فصلی و دائمی در گیلان، کم آبی برای این استان شمالی قابل تصور نباشد اما تغییرات اقلیمی سال‌های اخیر و به خصوص کاهش بارش‌ها در استان‌های حوضه آبریز سد سفیدرود به عنوان منبع اصلی آبیاری شالیزارهای جلگه گیلان، مدیریت بهینه منابع آب را ضروری می‌سازد.
بر اساس این گزارش و با توجه به تجربه سال‌های کم آبی گذشته و راهکار‌های پیشنهادی مسئولان استان، تامین آب کشاورزی در صورت تعامل، هماهنگی و اجرای به موقع برنامه ریزی‌ها و مدیریت بهینه دچار چالش نخواهد شد و ۳۰۰ هزار خانوار برنجکار گیلانی در سال جدید در بهشت شالیزاران این استان سرسبز، بذر تازه امید می‌کارند و به فضل الهی فصل زراعی پرباری را رقم می‌زنند.
گزارش از سکینه عاشوری پاشاکی
انتهای پیام/ع
مدیریت صحیح آب، ضامن مهار کم آبی در شالیزارهای گیلان
