به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یاسوج  بهار که می آید بوی چویل و بابونه و ریواس دامنه های مخملین دنا را عطری تازه می بخشد و گلبرگهای سرخ و زرد لاله های واژگونش دل هر بیننده ای را می رباید.

لاله واژگون نام یکی از ۱۲ هزار گونه  گیاهی شناسایی شده در ایران است. این گل 100تا 120 سانتیمتر از سطح زمین قد می کشد و با گل های زنگوله ای درشت و گاهی با رنگ های نارنجی ، قرمز و زرد کوهستان های منطقه زاگرس را می آراید.

رویشگاه اصلی این گیاه نادر، دامنه رشته کوه‌های زاگرس است و در اواخر فروردین ماه به گل می‌نشینند و تا اواخر اردیبهشت گل‌های خود را حفظ می‌کنند.

لاله های واژگون از گل های نادر دنیا هستند. این گل های وحشی فرصت کوتاهی در اواسط بهار در کوهپایه ها برای رخ نمایی دارند. گرچه این گل زیبا را می توان در سراسر دامنه های زاگرس مشاهده کرد اما دیدن این گل های افسانه ای در دامنه های سپید پوش دنا چشم انداز دیگری دارد.

یکی از مناظر دیدنی که هر بیننده‌ای را مجذوب خود می‌کند دشت لاله‌های واژگون دامنه های دنا است. دشت لاله‌های واژگون دنا یکی از بزرگ‌ترین دشت لاله واژگون ایران و یکی از مناظر دیدنی استان کهگیلویه و بویراحمد است که زیبایی خیره کننده ای دارد و در فصل بهار هرساله خیلی‌ها به عشق دیدنش به مناطق مختلف استان و به خصوص دامنه های دنا سفر می‌کنند.

لاله واژگون یا لاله اشک؟

این گیاه برخاف سایر گیاهان گلدار، گلبرگ های آن از انتهای ساقه برگشته و سر به زیر دارند به همین خاطر به لاله واژگون مشهورند. در بعضی از نقاط کشورمان این گل را به خاطر شبنم صبحگاهی که رویش می نشیند نام لاله اشک یا اشک مریم می شناسند و شیره بی رنگی داخل لاله قرار دارد که گاهی به پایین سرازیر می شود و این شیره را مردم اشکهای لاله می دانند.

این لاله ها به شکل زنگوله هایی با رنگ های سرخ، نارنجی و زرد جلوه گری می کنند. این گل در ارتفاع بالاتر از 500 متر و بیشتر در دشت های صخره ای می روید و ساقه اش حدود 120 سانتی متر است.

گفته می شود این گیاه نخستین بار در قرن 16 میلادی به وسیله جهانگردان اروپایی از ایران به اتریش برده شد و در باغ های خاندان سلطنتی و ثروتمندان پرورش یافت و از قرن 19 میلادی کشت آن در هلند هم رایج شد.

عزیزالله جعفری، گیاه شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه یاسوج در گفتگو با خبرنگار   گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یاسوج گفت: لاله واژگون گیاهی است بومی زاگرس که آن را "گُل اَشک"، "اشک مریم" و "تاج قیصر" و اشک سیاوش هم نامیده‌اند.

لاله واژگون (نام علمی ( Fritillaria) نام یک سرده از راسته سوسن‌سانان است. این لاله از گیاهان علفی پیازدار و چندساله است که تاکنون ۱۵ گونه آن در ایران شناسایی شده‌است. گونه زرد کم‌رنگ متمایل به لیمویی این گل‌ها موسوم به لاله زاگرسی بین ۵۰ تا ۸۰ سانتی‌متر ارتفاع دارد.

جعفری اضافه کرد: تاکنون شصت گونه از این گیاه شناخته شده‌است. پیاز آن به صورت یک غده متورم، گوشت‌دار بوده و دارای مقدار زیادی نشاسته و چندین عامل دارویی است و اگر تازه باشد، سمی بوده و قابل خوردن نیست، ولی در چین سمیت آن را گرفته و در آشپزی از آن استفاده می‌کنند.

وی گفت: این گونه مقاومت زیادی در برابر سرما و سازگاری ویژه ای با دامنه های سنگلاخی و صخره ای دارد و پراکنش این گیاه در حوزه زاگرس از جمله استان های کهگیلویه وبویراحمد و چهارمحال و بختیاری بیشتر است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه یاسوج اضافه کرد: این گیاه گونه ای زینتی و دارای زیبایی خاصی است که البته از سوی مسئولان، متولیان امر و مردم نیاز به مراقبت ویژه دارد تا اینکه منقرض نشود.

 مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کهگیلویه و بویراحمد در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار  گروه استان های  باشگاه خبرنگاران جوان از یاسوج  گفت  :یکی از پتانسیل ها و جاذبه های بالقوه استان طبیعت بسیاز زیبا و بکر آن است و معمولا گردشگران زیادی از سراسر ایران از این طبیعت زیبا دیدن می کنند و در تعطیلات نوروز امسال حدود یک میلیون و ۸۴۳ هزارو ۱۳۴ نفر از مناطق مختلف استان دیدن کردند.

محمود باقری گفت : دشت لاله های واژگون استان یکی از ظرفیت های بی نظیر گردشگری کهگیلویه و بویراحمد محسوب می شود.   این گیاه در بیش از یک هزار هکتار در دشت ها و مناطقی از جمله "دامنه های کوه دنا"، "طسوج"، "سرگچینه"، "جلیل بابکان"، "سرچنا"،" مارگون"، "گور گو"، "کاکان"، "سی سخت"، "کوه گل" و "نرم آب" این استان می روید.

وی با بیان اینکه این گل در رنگ های نارنجی، زرد و قرمز هستند، افزود: فصل گل دهی این گیاه از نیمه فروردین ماه تا اوایل خرداد ماه است که بهترین موقع بازدید از این گلها اردیبهشت ماه است.

باقری اظهار کرد: چنین مناطق و جاذبه های طبیعی می توانند در جذب گردشگران داخلی و خارجی نقش مهمی ایفا کنند و ما سعی کردیم به طرق مختلف این دشت ها را در قالب فیلم،عکس، بروشور،کتابچه و کتاب های دو زبانه به دوستداران طبیعت و علاقه مندان به طبیعت معرفی کنیم.

وی همچنین اظهار کرد: سال گذشته از تورگردانان مختلف کشور در قالب یک اردوی دو روزه دعوت کردیم و از این فضاها دیدن کردند تا در اعزام تورهای گردشگری به استان اقدام کنند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کهگیلویه و بویراحمد بیان کرد : با توجه به اینکه گردشگری از محورهای مهم توسعه استان است سعی داریم با همکاری کارگروه گردشگری استان زیرساخت های رفاهی را در این مناطق فراهم کنیم تا گردشگران بتوانند از خدمات رفاهی در این دشت ها استفاده کنند.

باقری اضافه کرد:یکی از دلایلی که تاکنون نتوانسته ایم امکانات رفاهی را در این مناطق فراهم کنیم وجود 300جاذبه گردشگری در استان هست و اعتبارات محدودی که برای فراهم کردن این زیرساخت ها داریم.اما در تلاش هستیم تا امکانات رفاهی را در این مناطق محیا کنیم.
وی  عنوان کرد در تلاش هستیم تا این دشت های لاله های واژگون را جزء آثار طبیعی به ثبت برسانیم.

باقری تصریح کرد: گیاه لاله واژگون در مناطق " کاکان"، "دشت مداب"، "ساورز"، "کوه دمه"، "شبلیز" و "دامنه کوه دنا" بیشتر وجود دارد

لاله واژگون سربه زیر هنوز در سوگ سیاوش اشک می ریزد

این گل گریان در نقش سرستون‌های ساسانی‌ و در موزه طاق بستان در کنار نقش پادشاه ساسانی دیده می‌شود.در افسانه ها آمده است و مردم ایران براین باورند که این که این لاله زمانی که تیغ تیز افراسیاب بر گلوی سیاوش می نشست، شاهد ماجرا بود و از پس آن اندوه، گلگونه رخ، سر به زیر افکند تا آرام آرام اشک بر بیگناهی سیاوش بریزد.

اما گلی که در سوگ سیاوش می گرید شاید روزی با هجمه عظیم بی مهری انسانها به سوگ خود بنشیند و الوان رنگهای زرد و قرمزش تنها خاطره ای شود در یکی از عکسهای یادگاری.

گلی که مغرور و سربه زیر در دامنه های دنا در دامن مادر سربلند زاگرس به ثمر نشسته است گاهی مورد بی مهری گردشگران در طبیعت می شود و رو به واژگونی می رود.

هر سال اردیبهشت که از راه که می رسد، گردشگران زیادی برای دیدن این گل سربه زیر، روانه دامنه های دنا می شوند.اما بعضی از این گردشگران روی نامهربانی با این گل دارند و حسابی اشک این گل اشک را در می آورند.

گرچه لاله واژگون، بخصوص پیاز آن سمی است اما افراد محلی از این گیاه برای درمان رماتیسم، درد سینه، درد دندان، سرفه، آسم و برونشیت استفاده می کنند. با این حال، خواص درمانی این گیاه هنوز مورد بررسی کامل قرار نگرفته است.

رحیمیان رئیس منابع طبیعی شهرستان بویراحمد در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یاسوج  گفت: سه عامل اصلی موجب انقراض این گونه گیاهی است.

 ورود بیش از حد خودروها در دشت ها که باعث له شدن و نابودی این گل ها می شود.

ریشه کنی توسط گردشگران برای کاشت در منازل و استفاده دارویی از این گیاه که باعث ریشه کنی این گیاه شده است.

بی توجهی گردشگران در دشت ها که موقع گشت و گذار در این طبیعت شاخه گل ها را با بی توجهی زیر پا لگد مال می کنند.

 وی گفت: اداره منابع طبیعی گونه هایی که در معرص انقراض قرار دارند بذرکاری می کند و همچنین از طریق حضور نیروهای منابع طبیعی در این عرصه ها نکات لازم را به گردشگران توصیه می کنیم و از طرفی ظرفیت رابرای ورود خودروها به درون دشت ها محدود می کنیم.

رحیمیان با بیان اینکه حافظان منابع ارزشمند ملی به تنهایی نمی توانند ضامن بقای این گیاه باشند، افزود: بهترین کسانی که میتوانند از منابع طبیعی و خدادادی حمایت و حفاظت کنند خود مردم هستند.

وی عنوان کرد: فرهنگ برخورد مناسب و درست با منابع طبیعی و فرهنگ گردشگری باید در بین مردم نهادینه شود و این اقدامات سطحی و زودگذر هستند.

لاله واژگون را در کجای کشورمان می توانیم ببینیم؟

دشت لاله های واژگون کوهرنگ

یکی از زیباترین و پرپشت ترین دشت های لاله واژگون را کوهرنگ دارد و یکی از معروف ترین دشت لاله های واژگون ایران است. این دشت در نزدیکی روستای بنواستکی و ۱۲ کیلومتری شهر چلگرد قرار دارد. راه هم چندان سخت نیست. از اصفهان وارد اتوبان ذوب آهن می‌شوید. فولاد شهر، زرین شهر و باغ بهادران در مسیرتان قرار گرفته. از گردنه رخ و تونلش که گذشتید، کوهرنگ پیش رویتان است .برای دیدن دشت لاله‌ها، در مسیر چشمه دیمه به یک سه راهی می‌رسید که راه سمت چپ شما را به روستای بنواستکی می‌رساند، جایی که دشت لاله‌های سرخ و زرد پیش رویتان است.

دشت لاله های واژگون گلستان کوه

در دامنه گلستانکوه خوانسار، یکی از پرگل‌ترین دشت‌های لاله واژگون قرار گرفته. این منطقه در ۱۵ کیلومتری جنوب خوانسار واقع شده و راه رفتن به آن به این صورت است: مسیر فریدونشهر را که شهری است در ۱۴۴ کیلومتری شهرکرد در پیش می‌گیرید. تابلوهای مسیر شما را به سمت خوانسار و گلستان کوه می‌رساند

دشت لاله های واژگون سمیرم

یکی دیگر از مناطق رویش لاله‌های واژگون در اردیبهشت سمیرم است. لاله های واژگون را در همه جای سمیرم می‌شود دید مناطقی مثل حنا، وردشت، ونک ، پادنا، ولی سهل الوصل ترین‌شان مهرگرد است.  

دشت لاله‌های واژگون فریدونشهر

دشت های لاله واژگون نزدیک سمیرم و فریدونشهر نیز یکی دیگر از جاهایی است که می‌توان با لاله های واژگون دیدار کرد. دشت لاله‌های واژگون فریدونشهر در مسیر چشمه لنگان قرار گرفته ولی به دلیل قرار گرفتن در دامنه‌ها رفتن به آن برای همه آسان نیست. ولی اگر دلتان خواست یکی از پرگل‌ترین دشت‌ها را ببینید، بعد از سه ساعت پیاده روی به منطقه پرگل چال قو می‌رسید. در مسیرتان به فریدونشهر از اصفهان حرکت کرده و در مسیر جاده آتشگاه، نجف آباد، تیران، داران و برف انبار پیش می‌روید تا به فریدونشهر برسید فریدونشهر با اصفهان ۱۷۸ کیلومتر فاصله دارد.

دشت لاله های واژگون الیگودرز

بخشی از دشت های تماشایی لاله های واژگون در شهرستان الیگودرز واقع شده که از از ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی مرکز الیگودرز شروع و تا فراز دامنه‌های زاگرس ادامه می‌یابد.

دشت دالانی (یکی از مخازن ژنتیکی کشور) در ارتفاعات حفاظت شده اشترانکوه از معروفترین این دشت ها در الیگودرز است که حدود دوهزار و ۹۰۰ هكتار وسعت دارد. کوههای همچون مورزرين، قالي كوه، شاه كول و نسارتخت دشت را در آغوش گرفته و منظره ای فوق العاده زیبا خلق کرده اند و هرسال در اوایل بهار بعد از آب شدن برفها در کوهها، لاله های زیبای واژگون می رویند.

شهرستان الیگودرز از شهرهای مرتفع و مناطق سردسیر ایران است که دارای آب و هوایی سرد می باشد.

دشت لاله های واژگون خوانسار

دامنه های گلستان کوه خوانسار نیز صاحب یکی از دشت های زیبا و منحصر بفرد پوشیده از لاله های واژگون است. این دشت ها در اطراف فریدون شهر و میاندشت هم قابل مشاهده هستند

از تهران بعد از سه راه سلفچگان، به سمت خمین و گلپایگان ادامه مسیر می دهید تا به خوانسار برسید با طی مسیری 15 کیلومتری به روستای دره بید می رسید. از اینجا به بعد می توانید با توجه به علامت هایی با گل لاله واژگون مشخص شده اند مسیر را ادامه دهید و از صحت مسیری که انتخاب کرده اید مطمئن شوید.

دشت لاله‌های واژگون دره‌بید در روستای دره بید شهرستان خوانسار در غرب استان اصفهان
دشت لاله‌های واژگون افوس در در شهرستان بوئین و میاندشت در غرب استان اصفهان
دشت لاله‌های واژگون خمین در شهرستان خمین در استان مرکزی
دشت لاله‌های واژگون خمبی به رنگ زرد و بنفش در گرمه در استان خراسان شمالی

 برای تماشای دشت های لاله واژگون، مقصدهای طبیعت گردی بسیاری در سطح استان کهگیلویه و بویراحمد در انتظار شما هستند که در بهار ۹7 می توان از آن بهره ببرید.

گزارش از مرضیه شهرخی

انتهای پیام/س