به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یاسوج ؛  در پرتو ازدواج شاهد اعتلای شخصیت وپختگی زوجین خواهیم بود وبه موازات آن انگیزه و روحیه نشاط وامید نیز درزندگی وبه تبع آن جامعه بالاتر می رود.به همین سبب این مقوله در دین مبین اسلام همواره موردتاکید بوده ودر روایات واحادیث زیادی نیز درباره آن سفارش شده است. 

امام جمعه یاسوج درخصوص تاکید دین اسلام درباره مقوله ازدواج وضرورت شناخت وسنخیت زوجین می گوید:  اسلام  دینی کامل وجامع است که برای همه شئون بشر برنامه دارد و ازدواج نیز یکی از این موارد است.

سیدعلی اصغرحسینی افزود: البته برنامه ودستورالعمل های اسلام منحصر به مقوله ازدواج نمی شود واسلام حتی برای پیش از ازدواج نیز برنامه دارد.

وی ادامه داد:دراسلام بر سنجیده عمل کردن،هم فکر بودن زوجین،بی گدار به آب نزدن ومقوله شناخت واینکه با چه خانواده وفامیلی وصلت شود تاکید شده است.

حجت الاسلام حسینی تصریح کرد:درملاک های انتخاب باید همراه وهم فکربودن به طور ویژه مورد توجه باشد چراکه قراراست زوجین عمری طولانی را با هم سپری کنند.

درکهگیلویه وبویراحمد نیز این پیوند آسمانی از گذشته تا کنون با تکیه برآداب ورسوم خاص این منطقه برگزار می شود.البته باید یادآور شد آداب ورسوم وسنت ها درکهگیلویه وبویراحمد به دلیل بافت ایلی وعشیره ای همواره ازجایگاه خاصی برخوردار بوده وازدواج نیز ازاین قاعده مستثنی نبوده ونیست .

درگذشته دراستان کهگیلویه وبویراحمد ازدواج ها بیشتر به سبک درون طایفه‌ای و درون ایلی بود و به علت شناخت کامل افراد و طوایف از همدیگر کار تحقیق صورت نمی گرفت.ولی درجامعه امروزی به دلیل الزامات زندگی شهری وتمایل به ازدواج های برون طایفه ای وعدم شناخت دقیق زوجین وخانواده ها، تحقیق یکی از موارد اساسی وموردتاکید است.

درگذشته دو گونه ازدواج مصلحتی( سیاسی) وعادی بین ایلات وعشایر کهگیلویه وبویراحمد وجود داشت که در ازدواج نوع اول که غالبا بین بزرگان طوایف، خوانین و کدخدایان انجام می گرفت. هدف استحکام پیوندهای دوستی، قومی و پشتیبانی سیاسی و منطقه‌ای از یکدیگر بود که این نوع ازدواج ها غالبا شکوهمند و پر هزینه برگزار می شد.

در ازدواج عادی نیز که بین سایرطبقات برگزار می شد شاهد برگزاری ازدواجی ساده،کم هزینه وبه دور از تکلف بودیم،موضوعی که در مراسمات امروزی کمترشاهد آن هستیم واین مراسم ها دچار نوعی تکلف وهزینه های سرسام آور وچشم وهم چشمی شده است.

موضوع دیگر دربحث رسم و رسومات ازدواج دراستان تصمیم درباره ازدواج بود که درگذشته به دلیل روحیه خاص حاکم براستان غالبا پدر خانواده تصمیم گیرنده اصلی بود و پسر ودختر تابع تصمیم وی دراین باره بودند.

امروزه دیگر این طرز تفکر و نگرش درمیان خانواده ها که پدر تصمیم گیرنده محض باشد تا حدود زیادی رنگ باخته و زوجین ترجیح می دهند خودشان تصمیم گیرنده اصلی برای مهمترین اتفاق زندگی شان باشند.

بررسی سیر ازدواج و آداب و رسوم حاکم در برآن نشان می دهد این آئین دراستان کهگیلویه وبویراحمد با گذشت زمان دچار تحول ودگرگونی شده به گونه ای که برخی از این سنت ها کاملا حذف و به فراموشی سپرده شده و کاربردی ندارند و برخی از آنها نیز برای ادامه حیات ناچارا خود را با شرایط و مقتضیات عصر حاضر تطبیق داده اند.

 ضرورت احیا وتقویت سنت های مثبت واثرگذار

مسئول فرهنگی دانشگاه آزاداسلامی یاسوج  با بیان اینکه برخی از آداب و رسوم گذشته دراستان حاصل تجربیات ایلیاتی بودند وتضادی با آموزه های دینی نداشتند گفت: این آداب و رسوم دارای اثرات مثبتی از جمله سرعت در ازدواج، تفاهم حداکثری و ایجاد امید و رغبت در جوانان برای ازدواج بود.

حجت الاسلام غفاری با اشاره به اینکه درگذشته به دلیل حاکم بودن روحیه ایلی وقومی جشن ها بصورت ساده و درکنارهم برگزار می شد واین امر منجربه همگرایی ونزدیکی خانواده ها می شد افزود: امروزه مراسم های  ازدواج صورت مجزا یا در دو نوبت برگزار می شود که بیشتر درقالب برگزاری یک مهمانی با روح شهری خود را نشان می دهد تا برگزاری مراسمی برای ایجاد پیوندعمیق عاطفی بین خانواده ها.

مسئول فرهنگی دانشگاه آزاداسلامی استان به نقش رسانه ها دریکسان سازی فرهنگ عمومی وکمرنگ شدن خورده فرهنگ ها هم اشاره کرد وبیان داشت: این یکنواختی منجر به افسردگی ودلمردگی درجامعه شده وشرایط به نحوی پیش رفته که فقیر وغنی سعی می کنند مراسم ها  را یک شکل برگزار کنند و این درحالیست که تنوع فرهنگی همیشه مطلوب و موردتوجه بوده است.

این کارشناس فرهنگی با تاکید براینکه درگذشته دوخانواده وحتی ایل وطایفه برای مهیا شدن بستر ازدواج اقدام می کردند اظهار داشت: امروز دیگر شرایط مانند سابق نیست و داماد مجبوراست برای فراهم شدن زمینه ازدواج زیر بار قرض برود.

وی یادآور شد: علیرغم گذرزمان واقتضای زندگی صنعتی وشهرنشینی امکان اجرای برخی سنت ها وجود ندارد ولی با این وجود آداب ورسوم مثبت گذشته باید تقویت وحتی احیا شوند.

به گفته افراد قدیمی وسالخورده استان مقوله ازدواج درکهگیلویه وبویراحمد مراحل مختلفی راپشت سرمی گذاشت.همانگونه که بیان شد برخی ازاین مراحل و رسوم هنوزهم دراستان باتغییراتی اجرا می شود که به آنها اشاره می کنیم.

خواستگاری مقدماتی (گپ زنی)

درگذشته فردی بانفوذ وسالخورده از فامیل داماد که درمیان خانواده دختر نیز وجهه وشخصیت قابل قبولی داشت برای وساطت درخواستگاری انتخاب می شد و او موضوع رابا خانواده دختر درمیان می گذاشت و پس از اطمینان از مثبت بودن جواب خانواده دختر موضوع رابه خانواده داماد اعلام می کردوبعد پدرداماد به اتفاق ریش سفیدان و بزرگان طایفه خود مجدد به دیدار خانواده دختر می رفتند و دراین دیدار که بزرگان دو طایفه حضور داشتند پیرامون محسنات پسر و دختر، و افتخارات خانواده‌های طرفین صحبت می کردند و درپایان علیرغم مثبت بودن جواب خانواده دختر، جواب به چند روز دیگر موکول می شد تا این جواب به وسیله یکی ازریش سفیدان طایفه دختربه خانواده پسر منتقل شود.البته از این مرحله تحت عنوان کچه زنی ( کنایه زنی)هم یاد می شود.

نامزدی

بعد از اعلام نتیجه مثبت ازطرف خانواده دختر مرحله نامزدی شروع ومتعاقب آن رفت وآمدها شروع می شد وطی این رفت وآمدها زمان مراسم بله برون و کد خدایی‌ تعیین می‌شد، رسمی که هنوزهم ادامه دارد.

کد خداکشونی

در مراسم کدخدایی که هزینه ومخارج پذیرایی برعهده خانواده پسراست ریش سفیدان وبزرگان دو خانواده با حضور درمنزل عروس درمورد میزان مهریه (پشت قباله)وشیربها مذاکره می کنند در گذشته شیر بها چند رأس دام، برنج، آرد ،شکر، قند و مقداری پول بود اما امروزه پول جایگزین شده است.البته شیربهای تعیین شده بسته به موضوع ازدواج درون یابرون طایفه ای متفاوت است. مهریه نیز بسته به موقعیت اجتماعی و اقتصادی،خویشاوندی ومذهبی متفاوت بود.موضوعی که امروزه به عنوان یک آسیب مطرح شده و به عنوان ابزاری برای دوام واستحکام زندگی به آن نگاه می شود.

کاغذ خانه داری

کاغذ خانه داری رسیدی است که در مجلس « کدخدا کشونی » از خانواده داماد گرفته می شود . در آن رسید ، کلیه وسایل عروسی و لوازم خانه بسته به شرایط روز نوشته می شود و خانواده پسر ملزم به تهیه آنها به هنگام عروسی است . پس از تعیین میزان مهریه ، میزان پول نقد و گرفتن « کاغذ خانه داری » روز عروسی مشخص می شود و ضمن آن میزان تقریبی وسایل خوراکی مورد نیاز جهت انجام مراسم و دعوت بستگان درخواست می شود .

رخت کنونی ( نشانه بندون )

رخت کنون مراسمی زنانه بود که درآن لباس وطلا برای عروس برده می شود ودرواقع با این کارداماد بانشانه ای که غالبا انگشتر وگوشوراه بود عروس را برای داماد نشان می کردند.

سرکاله(سرکالا)

طی رسم سر کاله خانواده داماد بستگان داماد برای عروس رخت ولباسی می خریدند واین وسایل را به او هدیه می دادند.

پشا

درمیان ایلات وعشایراستان هزینه عروسی وتهیه بخش زیادی ازجهیزیه با داماد است وبخش دیگری از جهیزیه خانه داری عروس نیز با پول خود داماد تهیه می شود که پشا نامیده می شود،البته این مرحله به واسطه شهری شدن وزندگی های امروزی دچار تغییراتی شده است.

یوزی

یوزی رسمی که امروزه کاملا حذف شده وطی آن داماد برای تامین هزینه های ازدواج میان طایفه وفامیل خود حضور پیدا می کرد .البته در گذشته خود خانواده داماد برای عروسی وسایلی نظیر عروس،کفش، پارچه برای لباس، چادر، روسری می فرستادند رسمی که امروزه تغییر کرده ودختربه همراه داماد ویا خواهر ومادرش برای خرید به بازار می روند.

هدیه دایی ( قبای حالو )

رسمی بود که بیشتر درگذشته نمود داشت وعروس از خانواده داماد برای دایی خود وقبل از جاری شدن صیغه عقد هدیه ای را طلب می کرد ودرعوض آن نیز دایی عروس هدیه ارزشمندتری به عروس وداماد می بخشید.

عقدکنان

در گذشته روحانی  طایفه و ایل، خطبه عقد را جاری می‌کرد.

باروزی

این رسم که بیشتر در رسوم گذشته ازدواج وجود داشت یک‌روز قبل از مراسم کد خدایی و عروسی مقداری وسایل خوراکی از جمله ( برنج، روغن، قند، چای، گوشت، میوه و..)از طرف خانواده داماد به خانواده عروس تحویل داده می شد .رسمی که امروزی درقالب دیگری اجرایی می شود.

پارنجون

فردی ازطرف خانواده عروس وداماد برای دعوت کردن از فامیل وطایفه سراغ آنها می رود ودرقبال این دعوت هدیه ای را از طرف آنها دریافت می کند که به آن پارنجون می گویند تابخشی ازلطف وی رابرای دعوت جبران کنند.

دعوتی(عروسی)

درگذشته بعد از فراهم شدن مقدمات مراسم روز ازدواج باتوجه به روز سعد و نحس مشخص می شد و خانواده‌ عروس و داماد بستگان را برای روز جشن دعوت می‌کردند که به این کار دعوتی می‌گفتند.

دراین جشن که همراه با ساز ودهل بود زنان ومردان با لباس محلی به رقص و دستمال بازی و ترکه بازی و کل زدن می پرداختند. موضوعی که تا امروز نیز دیده می شود ولی غالبا از آلات موسیقی دیگری درکنار ساز ودهل ها یا به جای آن استفاده می شود.یکی از رسومات دیگر ازدواج در کهگیلویه وبویراحمد تیراندازی بود رسمی که تا امروز نیز ادامه پیدا کرده است.

سوار کردن عروس بر اسب تزئین شده از دیگر رسوم رایج درعروسی های استان بود.

جامعه  دچارمصرف گرایی شده است

خلیلی جامعه شناس یاسوجی درخصوص تغییر در ارزش ها وآداب ورسوم با بیان اینکه در سنت ها ومدرنیته دچار نوعی پارادوکس شده ایم اظهار داشت:ورود تکنولوژی یکی ازمصادیق زندگی مدرن است که عرصه را بر آداب و رسوم تنگ کرده است.

وی افزود:در گذشته افرادی از جامعه به دلیل ارتباط وتجارت با مناطق همجوار استان دارای وسعت دید ونگاهی متفاوت می شدند وبه موازات آن به عنوان تصمیم گیرنده وصاحب رای نقش آفرینی می کردند.

خلیلی با اشاره به ایجاد گسل وشکاف بین نسلی بین نسل امروز وگذشته عنوان کرد جوانان به دلیل ورودتکنولوژی های نوین وهمینطور ورود به عرصه شبکه های اجتماعی دیدمتفاوت تری نسبت به مقوله ازدواج پیدا کرده وهمین امر نیز آنها را دچار نوعی تناقض در این مرحله کرده است و نمی توانند مانند گذشته بدون شناخت و پذیرش طرف مقابل خود تصمیم بگیرند.

وی به سنت های خوب گذشته در حوزه ازدواج اشاره کرد وبیان داشت:مبحث شناخت زوجین وخانواده ها درگذشته ،مقوله کدخدامنشی ونقش منتفذان در مسائل ،سادگی در برگزاری مراسمات وتوجه به ارزش ها از جمله آداب وسنتهای نیک حاکم بر مراسمات ازدواج درگذشته بود.

خلیلی درباره آسیب شناسی تغییر ارزشها ومادی گرایی در ازدواج نیز ابراز داشت: جامعه ما دراثر گذار ازیک فقر مطلق به فقر نسبی که ریشه در نقص فرهنگی دارد دچار یک نوع مصرف گرایی با ویژگی منفی مصرف متظاهرانه شده است.

وی ادامه داد: در جامعه مصرف گرا بسیاری از ارزشهای مطلوب گذشته به ارزشهای مادی تبدیل می شوند که دراین شرایط افراد خود را در طراز ومقایسه با دیگران قرار می دهند که نحوه تعیین ونگاه ابزاری به مهریه درهمین راستاست.

این کارشناس مسائل اجتماعی آموزش ،فرهنگ،استفاده از ظرفیت سازمان های مردم نهاد و بروز رسانی عرف و رسومات مثبت گذشته را از مهمترین راهکارهای مدیریت این حوزه دانست و تاکید کرد: اگر نتوانیم جامعه را بروز رسانی وبا تکنولوژی جدید پیوند بزنیم واز ظرفیت و نظریات متخصصین استفاده کنیم قطعا با یک جامعه خطر روبرو خواهیم شد.

 رتبه ۳۰  یاسوج در ازدواج

بنظر می رسد علیرغم تلاش های مسئولین دراین حوزه وتشویق به امر ازدواج ومذموم شمردن مقوله طلاق ،به دلیل شرایط ایجاد شده و حاکم شدن روح مادی در مقوله ازدواج و تغییر ساختار وارزش ها وهمینطور فاصله گرفتن از آداب ورسومی که بارزترین مشخصه آن پرهیز ازتکلف و هزینه های سرسام آور بود شاهد کاهش آمارها درمقوله ازدواج درسطح استان شده ایم،  به گونه ای که به گفته مدیرکل ثبت اسناد واملاک استان درسال ۹۶ بنابر آمارهای موجود با قرارگرفتن در رتبه ۳۰ازدواج  شاهد کاهش ۱۱درصدی ازدواج درسطح استان بودیم. موضوعی که به هیچ عنوان  خوشایند ومطلوب نیست.

این آمارهای معنادار ونگران کننده نشان می دهد همانگونه که کارشناسان هم تاکید داشتند باید با الگو گیری از سنت های مطلوب گذشته که با مبانی دینی واعتقادی ما نیز قرابت وهمخوانی دارد وهمچنین آموزش قبل،حین وبعد از ازدواج ،فرهنگ سازی واستفاده از ظرفیت مراکز مشاوره، سازمان های مردم نهاد وتغییر در دیدگاه مادی وظاهربینانه نسبت به موضوع ازدواج در راستای هموار کردن این سنت حسنه گام برداریم وزمینه را برای تشکیل زندگی جوانان بیش ازپیش فراهم کنیم.

گزارش از یاسر سجادپور

انتهای پیام/س