به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ بعد از خروج یکجانبه دونالد ترامپ از برجام، سوالی که در اذهان بسیاری از تحلیلگران مسائل بین الملل مطرح می‌شود این است که شرکای بزرگ تجاری ایران، چین و روسیه بعد از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای چه موضعی در قبال تهران خواهند گرفت؟ که با یک نگاه کلی نسبت به منافعی که مسکو و پکن در تعاملات خود با ایران دارند  می‌توان گفت این دو کشور همچنان خواهان ادامه همکاری با تهران هستند.

در شرایط فعلی کشورهای چین و روسیه  روابط تجاری بسیار بالایی با ما دارند؛ در واقع شریک تجاری برای تهران به شمار می‌روند و ادامه تعاملات با این دو کشور برای ما اهمیت بسزایی دارد. حال سوال اینجاست که پکن و مسکو چه موضعی در قبال اقدام کاخ سفید خواهند گرفت و آیا چین و روسیه  امضا کننده های برجام می‌توانند در برابر آمریکا مقاومت کنند و به تعاملات خود با ایران ادامه دهند و یا منافع کشورهای چین و روسیه ایجاب می‌کند که طور دیگری رفتار کنند؟

 برای روشن شدن این موضوع می توان به مواضع رسمی دولتمردان روسی و چینی اشاره کرد، به طوری که وزارت خارجه روسیه پس از خروج کاخ سفید از توافق هسته ای واکنش نشان داد و اعلام کرد: خروج آمریکا نقض حقوق بین‌الملل است و اختیارات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را تضعیف خواهد کرد. رئیس شورای سیاست خارجی و دفاعی روسیه نیز معتقد است که خروج آمریکا از برجام نه تنها به روسیه لطمه‌ای وارد نمی‌کند، بلکه حتی می‌تواند اعمال فشار واشنگتن بر روسیه را تضعیف کند.

همچنین وزیر خارجه چین نیز هفته گذشته در دیدار با ظریف عنوان کرد: "چین مایل است روابط راهبردی دو کشور ادامه یابد و ادامه هم خواهد یافت و همکاری با ایران در زمینه‌های اقتصادی رو به پیشرفت است و در سایر زمینه‌های سیاسی، امنیتی و ... هم به خوبی پیش می‌رود. وانگ یی در ادامه برجام را یک توافق چند جانبه بین المللی خواند که همه طرف‌ها موظف به اجرای آن هستند. وی همچنین گفت: مواضع ما بسیار روشن و طبیعی است، اگر منافع ایران در برجام حتی بدون آمریکا تضمین شود در آن بمانید. چین شریک مهم تجاری ایران است و دو طرف باید از منافع مشروع خود در مقابل دیگران دفاع کنند." این صحبت‌ها نشان می‌دهد چین خواهان ادامه همکاری با ایران است و خروج آمریکا از برجام تاثیری در روند تعاملات این کشور با تهران نداشته است.

در واقع چین که بزرگترین شریک تجاری ایران محسوب می شود با واکنش‌هایی که نسبت به خروج ترامپ از برجام  نشان داد، می‌خواهد همانند روسیه به روند تعاملات خود با ایران ادامه دهد، چرا که برای کشوری همانند چین که ایران بازار بزرگی برای او محسوب می‌شود، بدون شک قطع همکاری با تهران تبعات اقتصادی برای او به همراه داشته باشد.

موضع اروپا در قبال ایران

جواد منصوری سفیر سابق ایران در چین در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ با بیان اینکه تعاملات اقتصادی تهران و کشورهای چین و روسیه بعد از خروج ترامپ از برجام همچنان ادامه دارد، اظهار کرد: چین در شرق آسیا با ایالات متحده به مشکل خورده و روسیه هم در اروپا در موضوعات مختلف با کاخ سفید اختلاف دارد، لذا به نظر می‌رسد منافع آنها ایجاب می‌کند که  آمریکایی‌ها را همراهی نکنند و تا حدودی با ایران همکاری خود را ادامه دهند.

وی تصریح کرد: ما همواره مراودات تجاری بالایی با مسکو و پکن داشته‌ایم و این درحالی است که دولت‌های چین و روسیه تضادهایی با کاخ سفید دارند و شاید همین امر یکی از دلایلی باشد که روسیه و چین بر ادامه تعاملات تجاری خود با تهران اصرار داشته باشند.

منصوری ادامه داد: این نکته را هم نباید فراموش کنیم که پکن و مسکو منافع دیگری هم دارند که نمی‌توانند از آن منافع به راحتی صرفنظر کنند، اما در مجموع می‌توان گفت که منفعت آنها در این است، در این دوره زمانی ایران را همراهی کنند.

سفیر سابق چین با اشاره به وضعیت شرکت‌هایی که بعد از برجام در ایران شروع به فعالیت کردند، اظهار داشت: در شرایط فعلی احتمال ادامه فعالیت این شرکت‌های اروپایی در کشورمان وجود دارد اما در عین حال نمی‌توان به طور قطع این موضع را تایید کرد.

وی با بیان اینکه روابط بلندمدت اروپا و آمریکا تعیین کننده موضع اروپا در قبال ایران خواهد بود و در شرایط فعلی تاحدودی این روابط مبهم شده است، ادامه داد: اروپا در مجموعه‌ی نظام سرمایه‌داری غرب است و آمریکا در رأس آن قرار دارد و همین امر سبب شده تا کاخ سفید نقش زیادی در فعالیت شرکت‌های اروپایی داشته باشد به طوری که ممکن است شرکت‌های اروپایی ای که در ایران فعالیت می‌کنند را تحت تاثیر قرار دهد.

منصوری بیان داشت: درحال حاضر نمی‌توان با اطمینان گفت که همه شرکت‌های اروپایی حاضر در کشورمان به فعالیت خود ادامه می دهند اما احتمال دارد تعدادی از این شرکت‌ها که چندان گسترده و مهم نیستند و فعالیت‌های آنها هم خیلی تعیین کننده نیست، فعالیت‌شان را در ایران ادامه دهند. در شرایط فعلی باید شرکت‌هایی طرف قراردادمان را ملزم کنیم که حداقل قراردادهای فعلی که با ما دارند را اجرا کنند.

تعامل با تهران؛ گزینه مناسب برای روسیه و مسکو

برای هر کشوری قبل از هر موضوعی منافع ملی برایش اهمیت دارد و دولت‌ها در همه تعاملات خود ابتدا منافع خود را در نظر می‌گیرند بعد وارد تعامل با کشورهای دیگر می‌شوند. چین که از بزرگترین شرکای تجاری ایران است، بدون شک نمی‌تواند به راحتی قید بازار ایران را بزند و با تهران قطع همکاری اقتصادی کند، چرا که منافع این کشور تجارت با ایران را می‌طلبد. در دوره پس از برجام هم پیش بینی می‌شود پکن روند تجارت خود را با تهران حفظ کرده و همانند گذشته این روابط را ادامه دهد.

روسیه نیز همانند چین با ما مراودات تجاری زیادی دارد اما در کنار روابط تجاری، مسکو و تهران در مسائل مختلفی از جمله موضوعات منطقه‌ای، امنیت غرب آسیا و برخی مسائل دیگر باهم تعاملات گسترده‌ای دارند و تاکنون این روابط در سطح بالایی ادامه داشته است. در حال حاضر روسیه و ایران بعنوان دو شریک و دو قدرت بزرگ منطقه به شمار می‌روند و بعید است مسکو با فشارهای ترامپ روابط خود با ایران را کاهش و یا قطع کند.

به نظر می‌رسد با توجه به اینکه ایران برای کشورهای چین و روسیه یک بازار بزرگ و در دسترس تلقی می‌شود و تاکنون حجم بالایی از مبادلات تجاری باهم داشته اند، این دو کشور به راحتی تعامل خود را با ایران قطع نکنند و ادامه روابط تجاری مسکو و پکن به نفع خود این کشورها باشد. و از سوی دیگر روابط سیاسی ایران با روسیه و همکارهای آنها در منطقه به نوعی موضوعات اقتصادی و سیاسی این دو کشور را به هم گره زده که پایان دادن روابط در حوزه های تجاری و سیاسی، حوزه دیگر را تحت تأثیر قرار می‌دهد و این خود می‌تواند دلیل تاکید روسیه بر ادامه همکاری با ایران باشد.

انتهای پیام/

گزارش از محمدرضا امینیان