به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان؛ حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالصالح شمس‌اللهی کارشناس مذهبی و پژوهشگر حوزه درباره جایگاه امام حسن مجتبی(ع) گفت: صحبت کردن از شخصیت بزرگوار و عظیم امام حسن مجتبی(ع) کار ساده و راحتی نیست. شخصیتی که در ابعاد مختلف قابل توجه و بررسی است.

وی در همین راستا افزود: باید به زندگی معصومین(ع) به عنوان یک جریان عینی نگاه کنیم و از اعمال آنها الگوبرداری کنیم. در بعد اجتماعی باید گفت بالاترین مسئله‌ای که در زندگی امام حسن مجتبی(ع) وجود داشت توجه به معیشت‌های جامعه بود با اینکه ایشان قدرت را در دست نداشتند؛ زمانی که طی چهار سال و نه ماه، چند جنگ بر امیرالمومنین(ع) تحمیل شد امام حسن(ع) نیز در این جنگ‌ها حضور داشتند، بنابراین بحث قدرت و حکومت ایشان مطرح نبود.

بیشتر بخوانید: ماجرای برخورد امام حسن مجتبی(ع) با مرد هتاک!+فیلم

این کارشناس مذهبی درباره اهمیت حضرت امام حسن(ع) به جامعه با وجود خلافت‌شان اظهار کرد: پس از شهادت پدر بزرگوارشان شش ماه خلافت در اختیار امام حسن(ع) بود که دائما هم کشمکش در جریان بود و در نهایت به صلح انجامید. ایشان جامعه را رها نکردند و تا جایی که برایشان ممکن بود سعی داشتند نیازهای اولیه یتیمان و مستمندان را برآورده سازند و طوری نباشد که نیازمندی در اطراف ایشان باشد و گرسنه بخوابد.

حجت‌الاسلام والمسلمین شمس اللهی ادامه داد: حضرت به تمام فقرا مانند یتیمان و در راه‌ماندگان محبت و توجه داشتند. در زمان امیرالمومنین(ع)، ایشان خود به دنبال رفع نیاز نیازمندان می‌رفتند اما بعد از امیرالمومنین(ع) مطابق وصیت ایشان، رسیدگی به فقرا به امام حسن مجتبی(ع) سپرده شد، ایشان فرمودند: "فرزندان من! یتیمان را فراموش نکنید."

وی افزود: ایشان شب‌ها مانند پدرشان کیسه‌های نان، خرما و مایحتاج را روی دوش می‌گذاردند و به خانه فقرا و یتیمان رفته و اغذیه را تقسیم می‌کردند، ایشان درست مانند همان شیوه پدر، بدون اینکه کسی متوجه شود این کار را انجام می‌دادند. در تاریخ ثبت شده است که چند نفر بعد از ارتحالشان اثر زخم و پینه بر کمرشان وجود داشت، امیرالمومنین(ع) و امام حسن مجتبی(ع) جزو این بزرگواران بودند. وقتی درباره این پینه‌ها سوال می شد می‌فرمودند از شدت کار برای فقراست.

این پژوهشگر حوزه ادامه داد: اهتمام امام حسن مجتبی(ع) در رسیدگی به فقرا وجود داشته است. در تاریخ نقل شده که ایشان دو مرتبه تمام دارایی خود را در راه خداوند انفاق کردند. اهل بیت(ع) اهل تلاش و کار بودند. امیرالمومنین(ع) باغبانی کرده و چاه حفر می‌کردند. امام حسن مجتبی(ع) تجارت کرده و از درآمد خوبی برخوردار بودند و این دارایی را دو مرتبه انفاق کردند، عملی که شاید باسخاوت ترین انسان‌ها چنین کاری نکنند.

حجت‌الاسلام والمسلمین شمس الهی درباره انفاق حضرت امام حسن(ع) توضیح داد: وقتی حضرت امام حسن مجتبی(ع) می‌دیدند با نگه داشتن مال خود، مالی که با تلاش به دست آمده، عده‌ای در جامعه گرسنه می‌مانند و دردی از جامعه کاسته می‌شود انفاق می‌کردند نه اینکه برای خودنمایی دست به چنین عملی بزنند. ایشان متوجه بودند که جامعه بیش از ایشان به دارایی شان نیاز دارد و توجیهی نمی‌بیند این دارایی را نزد خود نگه دارد.

وی ادامه داد: کسی که به دلیل فقر مورد تحقیر، بی‌آبرویی و بی‌هویتی قرار می‌گیرد جامعه توسعه یافته‌اش برای او سودی به بار نمی‌آورد. امام حسن(ع) وقتی دیدند جامعه به ثروت ایشان نیاز دارند، روح ایشان اهتمام می‌ورزد و تمام ثروت خود را برای رضای خدا تقسیم می‌کنند. ایشان در این بعد، شخصیت بسیار کریمی داشتند.

این کارشناس مذهبی با اشاره به روایات متعدد از کرامات حضرت امام حسن مجتبی(ع) بیان کرد: "ابن صباغ مالکی" درباره کرم و بخشندگی امام حسن(ع) می‌نویسند: "کرم و جود در واقع یک مولفه‌ای بود که در وجود ایشان کاشته شده بود". "ابن عساکر" می‌گوید: "امام حسن(ع) دو بار با خدا اموال خود را تقسیم کرد." ایشان می‌گوید: "امام به جایی رسیدند که نعلین خود را نیز صدقه دادند." "ابن کثیر" که از علمای اهل سنت هستند می‌نویسد: "امام حسن مجتبی(ع) غلامی را دیدند که سگی در نزدیکی اوست، غلام یک لقمه غذا می‌خورد و یک لقمه را به سگ می‌دهد.

حضرت فرمودند: "انگیزه ات از این کار چیست؟" غلام پاسخ داد: "من خجالت می‌کشم غذا بخورم و سگ نخورد." امام حسن مجتبی(ع) وقتی این روح بزرگ را در این غلام دیدند، به همراه غلام به در منزل وی رفتند و منزل او را خریدند و باغی را که در آن کار می‌کرد نیز خریداری کردند و به غلام هدیه دادند و او را در راه خدا آزاد کردند.

حجت‎الاسلام و المسلمین شمس‌اللهی با اشاره به ابعاد دیگر سخاوت امام حسن(ع) افزود: سخاوت امام حسن(ع) فقط مربوط به مسائل مالی نمی‌شود بلکه مسائل فرهنگی را نیز شامل می‌شود. در بعد تربیتی و اجتماعی ایشان سخاوت تاثیرگذاری دارند. شیخ صدوق روایت می‌کند که مردی نزد جناب عثمان آمد و گفت من نیازمندم. عثمان پنج درهم به او داد. مرد گفت: "این پنج درهم دردی از من دوا نمی کند.

" عبدالله جعفر گفت: "برو و به آن سه جوانمردی که گوشه ایستاده‌اند بگو." آن سه نفر امام حسن(ع)، امام حسین(ع) و ابن عباس بودند. وجود مقدس امام حسن مجتبی(ع) فرمودند: "مشکل تو چیست؟" مرد پاسخ داد: "مشکل دارم و پول نیاز دارم." امام حسن(ع) در این شرایط سریع به او پول ندادند چون به بعد اجتماعی جامعه توجه می‌کنند و قصد تربیت جامعه را دارند. امام فرمودند: "گدایی کردن فقط در سه چیز جایز است: خون فاجعه آمیز در میان باشد، واقعا بدهکاری دردآور داشته باشی و سوم اینکه از فقر به خاکستر نشسته باشی." مرد گفت مشکل من یکی از همین سه مورد است. امام حسن(ع) 50 دینار به او بخشیدند. سپس امام حسین(ع) به احترام برادرشان 49 دینار به مرد بخشیدند. بعد از آن ابن عباس 48 دینار به مرد بخشید. مرد پول‌ها را دریافت کرد و رفت.

وی درباره شباهت امام حسن به پیامبر اسلام(ص) اظهار کرد: امام حسن(ع) با انجام چنین کارهایی فقر را مرتفع و جامعه را تربیت می‌کنند. در همه این موارد وجود مقدس امام حسن مجتبی(ع) سیره پیامبراسلام(ص) را ادامه می‌دهند. شباهتی که در خوی، رفتار، آقایی و بزرگ منشی از پیغمبر به حضرات معصوم عطا شده است. انس ابن مالک می گوید: "هیچ فردی از لحاظ چهره شبیه‌تر از امام حسن(ع) به پیغمبر(ص) نیست. در روایتی از امیرالمومنین(ع) آمده است که امام حسن(ع) از سینه تا سر شبیه ترین فرد به حضرت محمد(ص) بودند به شکلی که هم شباهت جسمی و هم شباهت روحی و خلقی به ایشان دیده می‌شود.

این کارشناس مذهبی در ادامه افزود: همانگونه که وقتی یک یهودی بر سر پیامبر اسلام(ص) خاکستر ریخت؛ ایشان واکنش خوبی نشان دادند و به عیادت او رفتند، امام حسن(ع) نیز وقتی در کوچه رد می‎شدند و کسی به ایشان شروع به فحاشی کرد حضرت شبیه جدشان عمل می‌کنند یعنی با آدم جاهلی که فحاشی می‌کنند، تندی نمی‌کنند بلکه به او فرمودند: "گرسنه ای؟ جا نداری؟ غذا نداری؟ توشه راه نداری؟ به منزل ما بیا همه چیز را در اختیارت می گذارم." این رفتارها به دلیل آن شباهت است. در واقع خُلق معصومین است که جامعه را اصلاح می‌کند.

حجت‌الاسلام والمسلمین شمس‌اللهی درباره زندگی سیاسی حضرت مجتبی(ع) و شجاعت ایشان و شباهتش به امام حسین(ع) توضیح داد: علاوه بر زندگی اجتماعی، زندگی سیاسی امام حسن(ع) هم بسیار قابل توجه است. متاسفانه عده‌ای به امام جفا می‌کنند و وجود ایشان را به دلیل صلح‌نامه نادیده می‌گیرند. ایشان در شجاعت و شهامت چیزی کمتر از امام حسین(ع) ندارند به جز یار! امام حسین(ع) 72 یار داشتند اما برادرشان همین 72 یار هم نداشتند.

در جنگ‌ صفین امام حسن(ع) مبارزات شجاعانه‌ای داشته‌اند، اما شاید بزرگ‌ترین و بالاترین شجاعت امام حسن(ع) این بوده که ایشان برای دفاع از حریم اسلام و باقی ماندن اسلام حاضر شدند ناسزای اطرافیان را بشنوند اما در بعد سیاسی، سیاست و کیاست به خرج بدهند. وجود مقدس امام مجتبی(ع) زمانی که به معاویه اعلام جنگ فرمودند چهار هزار نفر را در نخیله آورد.

معاویه مکر کرد و آن چهار هزار نفر را از امام دور کرد و به سمت خود کشاند با این ترفند که امام حسن(ع) صلح کرده است که مردم متفرق شدند. حتی در تاریخ نقل شده است که آن مردم خیمه امام حسن(ع) را غارت کردند و سجاده از زیر پای امام سجاد(ع) کشیدند و حضرت با صورت بر روی زمین افتادند. امام حسن(ع) وقتی تشخیص دادند که در آن شرایط جنگیدن و ریختن خون فایده‌ای ندارد مجبور شدند با معاویه صلح‌نامه امضا کنند؛ مظلومیت امام همین جاست؛ به روح بلندی نیاز است که تن به انجام این کار دهد، برای ایشان تقدیم کردن جان و شهید شدن که راحت‌تر بود نهایتا شهید می‌شدند اما ایشان منفعت و مصلحت اسلام را در امضای این صلح‌نامه دیدند و در همان صلح نامه شرایطی قرار دادند که اگر معاویه آن شرایط را مراعات می‌کرد آینده به نفع اسلام بود اما او شرایط را مراعات نکرد و شرایط خوبی نشد.

این پژوهشگر حوزه با اشاره به صلح امام حسن(ع) افزود: امام مجتبی(ع) نشان دادند چیزی که برای ایشان ملاک است بقای اسلام و زمینه سازی برای تعالی انسان است. معصومین به دنبال جنجال و کار فریبانه نیستند بلکه به دنبال انسانیت انسان، ساخته شدن و کمال انسان هستند. ایشان تشخیص دادند در آن برهه موظف به صلح هستند بنابراین طعنه دوستان را تحمل می‌کنند. در روایات آمده است یکی از اطرافیان ایشان از کنارشان رد می‌شود و می‌گوید: "السلام علیک یا مذل المومنین؛ سلام بر کسی که طایفه مومنین را ذلیل کردی." این جمله بر امام حسن مجتبی(ع) بسیار سنگین است اما حضرت اینها را تحمل می‌کنند.

حجت‌الاسلام والمسلمین شمس‌اللهی در ادامه تصریح کرد: صلح امام حسن(ع) در واقع یک صلح عالمانه بود، صلحی که با آن تمام تضمین‌ها دریافت شده بودند. سیاسیون این کلام را به نفع خود مصادره نکنند بلکه توجه داشته باشند که امام شروط و قیودی را در صلح‌نامه گنجاندند که اگر عملی می‌شد اسلام آینده روشنی را می‌پیمود اما عمل نشد!

وی درباره تنها گذاشتن امام حسن مجتبی(ع) از سوی پیروان و در جا زدن این دسته، بیان کرد: در منش و تفکر شیعه بین امام حسن(ع) و امام حسین(ع) هیچ تفاوتی نیست. در روایات آمده است این دو امام‌اند اگر قیام یا سکوت کنند امتحان شیعه است، اگر امام حرکت می‌کند شیعه حرکت کند وقتی امامش توقف می‌کند او نیز توقف کند. بسیاری در همین بزنگاه‌ها سقوط می‌کنند. بسیاری از افراد از توقف و سکوت و صلح امام حسن(ع) ناراحت و از ایشان جدا شدند، حتی طعنه زدند. بسیاری نیز در قیام امام حسین(ع) ترسیدند و از امام جدا شدند. این قیام‌ها و سکوت‌ها همگی به دلیل محک عیار شیعیان در ولایت پذیری و پذیرش آیه اطاعت از امامان است.

این کارشناس علوم قرآنی برای شفافیت و شناخت درست امام دوم شیعیان تاکید کرد: ایشان در بعد سیاسی شخصیت گوشه نشینی نبودند که کنجی بنشینند، عبادت کنند و به فقرا هم رسیدگی داشته باشند بلکه ایشان در بعد سیاسی جامعه حضور موثری داشتند، با فکر و اندیشه برنامه‌ریزی و طرح‌ریزی می‌کردند و شخصیتشان بر اساس مصالح مسلمین و جامعه اسلامی و زمینه سازی‌ها برای پرورش انسان در بستر جامعه در بعد اجتماعی و سیاسی قابل توجه است.

حجت‌الاسلام والمسلمین شمس‌الهی خاطرنشان کرد: جوان‌ها زندگی امام حسن محتبی(ع) و دیگر ائمه(ع) را در تمام ابعاد مطالعه کنند تا نکات خوبی را در پیروی کردن که معنی واقعی شیعه است دریافت کنند.

منبع: میزان

انتهای پیام/

بررسی شخصیت امام حسن مجتبی(ع) در ابعاد سیاسی و اجتماعی