به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل، امروزه استفاده از گیاهان دارویی در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی و بهداشتی در جهان افزایش چشم گیری داشته و بسیاری از کشورهای پیشرفته توجه ویژه و سرمایه گذاری های کلانی را در این بخش انجام می دهند  تا سهم عمده ای از بازار بزرگ تجارت جهانی گیاهان دارویی و فراورده های جانبی آن را از آن خود کنند.

در حال حاضر صنعت گیاهان دارویی به عنوان یک صنعت نوپا و نوظهور با قابلیت ایجاد ارزش افزوده بالا و افزایش اشتغالزایی بویژه برای روستائیان و فارغ التحصیلان بخش کشاورزی و منابع طبیعی مطرح است که متاسفانه این بخش در استان اردبیل به یک ظرفیت مغفول مانده تبدیل شده و علی رغم قابلیت های بالقوه این استان در تولید گیاهان دارویی سهم قابل توجهی در این حوزه به خود اختصاص دهد.

 استان اردبیل به دلیل شرایط آب و هوایی و اقلیم مناسب خاستگاه بیش از 500 گونه گیاه دارویی است و این گویای ظرفیت و قابلیت این استان برای تبدیل شدن به قطب تولید و صادرات گیاهان دارویی در سطح ملی و منطقه ای است.

استقبال از کشت گیاهان دارویی افزایش یافته است

مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان اردبیل در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل،گفت: به دلیل شرایط مطلوب اقلیمی 500 گونه گیاه دارویی به صورت خود رو و کشت شده در استان وجود دارد ولی آنچه در مورد گیاهان دارویی ارزش و اهمیت دارد میزان ماده موثر این گیاهان است که برخی گونه های گیاهی موجود در استان، ماده موثره پائینی دارند که تلاش می کنیم که با زراعی سازی و انتقال این گیاهان از مرتع به مزرعه درصد مواد موثره را افزایش دهیم.

محرم عدلی سطح زیر کشت گیاهان دارویی در استان را حدود 170 هکتار عنوان کرد و افزود: از این میزان در حدود 52 و نیم هکتار گیاه دارویی، 60 هکتار گل محمدی و 60 هکتار آن زعفران کشت می شود.

وی با اشاره به افزایش سطح کشت گیاهان دارویی در استان اظهار داشت: استفاده از گیاهان دارویی با فرهنگ مردم این استان عجین شده است و مردم برای درمان بیماریها و امراض خود بیشتر از طب سنتی و گیاهان دارویی استفاده می کنند تا داروهای شیمیایی.

مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان توجه به این مسئله را عامل افزایش تقاضا برای کشت گیاهان دارویی دانست و تصریح کرد:  تولید و کشت گیاهان دارویی نسبت به ده سال گذشته ده برابر شده است ولی با این حال هنوز نتوانسته ایم جایگاه مناسبی را در این حوزه به دست آوریم و در رتبه 22 کشور قرار داریم که امیدواریم با راه اندازی کارخانه فرآوری گیاهان دارویی در استان شاهد پیشرفت هایی در این حوزه باشیم.

وی با اشاره به تولید سالانه 200 تن گیاه دارویی در استان گفت: در صورت کشت منطقی و مطابق با نیاز بازار و نیز ارائه تسهیلات ارزان قیمت و همچنین احداث کارخانه های فرآوری گیاهان دارویی این میزان افزایش خواهد داشت.

تولید خرد و کوچک مقیاس مانع اصلی صادرات گیاهان دارویی

رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی و صنایع معادن و کشاورزی در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل گفت: استان اردبیل جزء معدود استان هایی است که تنوع گیاهی بی نظیری دارد به طوری که گونه های گیاهان دارویی 20 کشور قاره اروپا سه هزار و 800 گونه بوده ولی فقط در استان اردبیل سه هزار و 400 گونه گیاه دارویی شناسایی شده است که البته برخی گونه ها خوراکی هستند ولی به دلیل داشتن خواص دارویی در این گروه قرار می گیرند.

عیسی شاهی زارع، نبود تولید انبوه را یکی از موانع صادرات گیاهان دارویی بیان کرد و افزود: تولید در مزارع خرد و کوچک مقیاس و نبود برنامه های مدیریتی جامع و آینده نگر در زمینه تولید انبوه گیاهان دارویی را می توان از موانع اصلی صادرات این گیاهان برشمرد چنانچه هم اکنون تولید گیاهان داروی پاسخگوی نیاز متقاضیان خارجی نیست.

بیشتر بخوانید: آذربایجان غربی رویشگاه 500 گیاه دارویی است

وی اظهار داشت: بخش کشاورزی یکی از بخش های ریسک پذیر برای سرمایه گذاری بخش خصوصی است به همین دلیل تمایل و رغبت برای سرمایه گذاری و تولید انبوه و صادرات گیاهان دارویی در حد بسیار پایینی است از سوی دیگر حمایت های صورت گرفته از این سرمایه گذاران آنطور که باید صورت نمی گیرد و سرمایه گذاران استان های دیگر را برای سرمایه گذاری انتخاب می کنند.

عضو هیات رئیسه اتاق اردبیل در مورد صنایع تبدیلی گیاهان دارویی نیز گفت: تولید و فرآوری و تجارت بین المللی گیاهان دارویی یکی از مهم ترین عرصه های اقتصادی است که دانش فنی و تجربه کافی افراد را طلب می کند تا فرآوری و اسانس گیری و استخراح ماده موثره به روش اصولی صورت گیرد و بخشی از نیاز اصلی صنایع داروسازی که از لحاظ ماده موثره به کشورهای خارجی وابسته اند، تامین شود.

شاهی زارع میزان صادرات گیاهان دارویی از استان را در حد بسیار ناچیز عنوان کرد و تصریح کرد: در شرایطی که این استان شرایط و قابلیت تبدیل شدن به قطب تولید و صادرات گیاهان دارویی را دارد میزان صادرات در این بخش بسیار ناچیز و محدود است که توجه ویژه مسئولان را می طلبد تا از ظرفیت عظیم این بخش برای اشتغال زایی بویژه برای روستائیان و فارغ التحصیلان کشاورزی بهره برد که متاسفانه شاهد کم لطفی مسئولان نسبت به این حوزه هستیم.

وی نداشتن تخصص و مهارت و دانش لازم در زمینه کشت و تولید گیاهان دارویی را از عمده ضعف های فعالان بخش گیاهان دارویی و بویژه فارغ التحصیلان کشاورزی عنوان کرد و بیان داشت: نظام آموزشی دانشگاهی کشور مبتنی بر مدرک گرایی است و آموزش عملی و افزایش علم دانش آموختگان بخش کشاورزی کمتر مورد توجه قرار می گیرد که نیازمند تحول در نظام آموزشی هستیم .

ضرورت احداث بازارچه گیاهان دارویی

رئیس انجمن گیاهان دارویی استان نیز در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل ضمن تاکید بر وجود پتانسیل های بالای این استان در کاشت و بهره برداری از گیاهان دارویی از کوتاهی و کم توجهی برخی دستگاههای متولی و مسئول به این پتانسیل عظیم گله کرد و گفت: ایران و به خصوص استان اردبیل به لحاظ داشتن تنوع گونه های گیاهی، شرایط آب و هوایی و مرغوبیت و حاصلخیزی خاک جزء استان های نمونه کشور برای کاشت و بهره برداری از گیاهان دارویی است که در استفاده از این قابلیت ها بسیار ضعیف عمل شده است.

 شیوا اسبقیان نمین افزود: در شرایطی که کشور با بحران کم آبی مواجه بوده و کشاورزان به دلیل نبود آب به شهرها مهاجرت میکنند گیاهان دارویی بهترین گزینه ممکن برای کشت در این شرایط است چرا که این گیاهان حتی در زمین های درجه 3 نیز رشد کرده و نیاز آبی پایینی دارند و از این طریق اقتصاد جوامع محلی روستایی را بهبود بخشید که البته شرایطی دارد.

وی تصریح کرد: ایجاد روستاهای پایلوت و نمونه برای معرفی و کاشت یک گونه گیاه دارویی خاص با همیاری و همکاری نهادهای متولی و آگاه سازی کشاورزان و تولید کنندگان به نوع گونه هایی که کشت می کنند باید به یکی از برنامه های اصلی این ارگان ها تبدیل شود.

این استاد دانشگاه بر ضرورت ایجاد بازارچه مخصوص گیاهان دارویی در استان تاکید کرد و اظهار داشت: به دلیل برداشت های بی رویه و پراکنده گیاهان دارویی و خرده فروشی، قیمت واقعی گیاهان دارویی، میزان برداشت و صادرات، نوع گونه های برداشت شده، مشخص نشدن دقیق نیاز بازار، افزایش دلالی و بسیاری از پارامترهای دیگر به صورت دقیق و کارشناسی شده به دست نمی آید و این ضرورت و لزوم ایجاد و راه اندازی بازار مخصوص گیاهان دارویی را مشخص می کند.

اسبقیان نمین به نتایج مثبتی که با ایجاد بازارچه مخصوص گیاهان دارویی برای فعالان این بخش به دست خواهد آمد نیز اشاره کرد و بیان داشت: در صورت ایجاد چنین بازاری تولید کنندگان و صاحبان صنایع مرتبط با گیاهان دارویی با هم در تعامل خواهند بود و قیمت گذاری منطقی روی تولیدات صورت خواهد گرفت و میزان تولید و برداشت تنوع گونه های کشت شده و آمار دقیق صادرات به دست می آید و متولیان امر به طور کارشناسی شده می توانند در این حوزه برنامه ریزی کنند.

وی بر ضرورت برندسازی و استاندارد سازی گیاهان دارویی تاکید کرد و اظهار داشت: خام فروشی و فروش در بسته بندیهای نامناسب و عدم بازار پسندی بویژه در بازارهای خارجی و استاندارد سازی نشدن ماده موثره این گیاهان، آفت و معظلی بزرگ برای این بخش است که باید مورد توجه قرار گیرد.

ثروتی که به تاراج می رود

رئیس یکی از مراکز تحقیقات گیاهان دارویی استان گفت: برداشت های بی رویه و بدون کنترل گیاهان دارویی از مراتع و عرصه های طبیعی سبب ریشه کن شدن و از بین رفتن گونه های با ارزش گیاهان دارویی شده است تا آنجا که ریشه شیرین بیان فقط در دشت اردبیل و کبر در مغان باقی مانده که آن هم در صورت ادامه این روند از بین خواهد رفت.

اسبقیان نمین از گیاهان دارویی به عنوان گنج و ثروتی بی پایان یاد کرد و بیان داشت: برداشت کنندگان گیاهان دارویی به دلیل سفارشی کار کردن برای برخی شرکت های وابسته به این گیاهان از لحاظ ماده اولیه، با برداشت های غیر اصولی و بی رویه باعث تاراج این ثروت عظیم می شوند.

عضو هیات رئیسه انجمن داروسازان استان اردبیل افزود: در حال حاضر تقاضا برای گیاهان دارویی در سطح جهانی و فراملی افزایش یافته است و این فرصتی برای مسئولان استان است تا با حمایت همه جانبه از سرمایه گذاران و شناساندن فرصت های سرمایه گذاری دز این بخش نسبت به تولید انبوه در زمین های با مقیاس وسیع اقدام کنند و سهمی از تجارت بزرگ و پرسود گیاهان دارویی و ارزآوری به کشور داشته باشند.

وی به تشکیل دبیرخانه گیاهان دارویی در استان نیز گریزی زد و اظهار داشت: با موافقت مدیریت و اعضای اتاق بازرگانی اردبیل دبیرخانه گیاهان دارویی استان در اتاق اردبیل راه اندازی شده است که انتظار داریم شاهد مساعدت و همیاری و همراهی مقامات عالی استان برای نیل به اهداف این دبیرخانه که همان احیا و توسعه این بخش مهم است باشیم و با هم افزایی و تعامل و همکاری تمام دستگاههای متولی این امر برای استفاده هرچه بهتر از ظرفیتهای این حوزه تلاش شود و مزایای اقتصادی این صنعت نصیب همشهریان استان اردبیل گردد.

ناکافی بودن حمایت ها از تولید کنندگان گیاهان دارویی

15 سال است که در زمینه تولید گیاهان دارویی فعالیت دارد و در پنج هکتار زمین زراعی خود بیش از ده گونه گیاهی را کشت و تولید میکند و برای سه نفر به طور مستقیم اشتغالزایی کرده است.

اختیار داداش وند دانش آموخته رشته کشاورزی است و به واسطه داشتن عطاری و آگاهی از علم گیاهان دارویی به فعالیت در این زمینه پرداخته است.

وی در مورد مشکلات این نوع کشت دز گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل می گوید: متاسفانه بخش گیاهان دارویی در استان اردبیل نادیده گرفته شده و از این رو حمایت های چندانی نیز از فعالان این بخش صورت نمی گیرد.

فعال عرصه تولید گیاهان دارویی نبود ثبات در بازار فروش را از دیگر مشکلات این بخش عنوان کرده و می افزاید: به دلیل نبود ادوات و ماشین آلات مخصوص کاشت داشت و برداشت گیاهان دارویی هزینه تولید نسبت به فروش افزایش می یابد و سود چندانی نصیب کشاورز و تولید کننده نمی شود.

وی ادامه می دهد: دولت باید با اختصاص یارانه به کارخانه ها و صنایع وابسته به گیاهان دارویی آن ها نسبت به خرید این گیاهان از داخل استان تشویق و ترغیب کند و همچنین با کاهش سود تسهیلات بانکی و ایجاد ثبات در این بخش مشوقی برای تولید کنندگان باشد.

 داداش وند می گوید: سیاستهای حمایتی از بخش تولید و سرمایه گذاران و صنایع مرتبط با گیاهان دارویی ناکافی است که از سوی مسئولان باید فکری اندیشیده شود.

و کلام آخر

صنعت گیاهان دارویی به یک ظرفیت مغفول مانده در استان اردبیل تبدیل شده که البته با کمی همت و توجه مسئولان قابل احیا و توسعه است.

توجه به این بخش می تواند در افزایش تولید ناخالص داخلی و ملی ایجاد فرصت های شغلی برای جوامع روستایی و فارغ التحصیلان کشاورزی مفید واقع شده و در افزایش میزان صادرات اثربخش باشد.

از این رو با نگاه آینده پژوهی و برنامه ریزی برای استفاده از فرصت های اقتصادی عظیم این بخش و بازار روبه بهبود گیاهان دارویی و توسعه صنایع فرآوری گیاهان دارویی باید مورد توجه قرار گیرد.

انتهای پیام/د