به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان ، ایران از نخستین کشورهایی در جهان است که در آن کشاورزی و زراعت آغاز شده‌است.

تقریباً یک سوم زمین‌های ایران قابلیت کشاورزی را دارند، اما به دلیل خاک نامرغوب و نامناسب بودن توزیع آب در بیشتر نواحی در اکثر زمین‌های قابل کشت در ایران کشت و زرعی انجام نمی‌شود.

فقط ۱۲ درصد از وسعت ایران تحت عملیات کشاورزی است (شامل باغات، تاکستان‌ها و زمین‌های قابل کشتکاری) اما کمتر از یک سوم از زمین‌های قابل کشتکاری تحت آبیاری است و مابقی تحت کشاورزی خشک ‌اند و همچنین شمال و شمال‌غرب ایران دارای خاک حاصلخیزند.

ضرورت تغییر کشت

از آنجا که کشت محصولاتی که مصرف آب بالایی دارند تهدیدی برای منابع آب کشور است لذا باید تغییر کشت را بپذیریم.

جایگزینی کشت محصولات با نیاز آبی پایین با محصولات پرآب از سیاست ها و برنامه های مهمی است که در راستای مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی استان زنجان دنبال می شود.

به عنوان مثال کشت چغندر قند در دشت‌های بحرانی استان خراسان که چهار برابر کشت‌های معمول آب نیاز دارد به صرفه نبوده و با تناژ پایین تولید چغندر قند موجب تخلیه آب‌های زیرزمینی شده و صرفه اقتصادی برای کشور ندارد.

کشت نیشکر در زمین‌های شور خوزستان که نیازبه شستشو داشته و برای هر هکتار حدود 30 تا 35 هزار متر مکعب مصرف آب دارد.

به نظر می‌رسد بخشی از زمین‌های زیرکشت نیشکر را باید به کشت‌های دیگر سازگار با محیط و با آب کمتر اختصاص دهند و در بخش باقیمانده با انجام عملیات اصلاح نباتات و به زراعی نسبت به افزایش تولید در هکتار اهتمام بورزند.

کشت پسته و زعفران بعنوان محصولی استراتژیک با نیاز آبی کم می تواند جایگزین خوبی برای کشت محصولات با مصرف آبی بالا باشد.

طبق برآوردی که کارشناسان جهاد کشاورزی انجام داده اند حدود 4 هزار و 500 تا 5 هزار متر مکعب آب در هر هکتار برای کاشت هندوانه نیاز است.

ناصر وفایی معاون زراعی استان زنجان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان ، گفت : امروزه در دنیا بر روی قطره قطره آب حساب می کنند یعنی به ازای هر قطره آبی که به محصول می دهیم چقدر برداشت خواهیم کرد.

وی افزود : برنامه های ما نیز بر همین اساس باید بر مبنای مصرف بهینه آب باشد.

گام نهادن جهاد کشاورزی استان زنجان در مسیر حفظ منابع آبی

کشت محصولات با نیاز آبی کم کاری هست که جهاد کشاورزی استان زنجان نیز همانند سایر استان ها تلاش می کند تا با اجرایی کردن آن قدمی در حوزه آبی استان بردارد.

اجاقلو مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان زنجان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان ، با اشاره به مشکلات کم آبی و پایین رفتن عمق آب های زیرزمینی گفت : به مرور زمان کیفیت آب در برخی مناطق کاهش یافت و آب شورتر شد و همین علتی شد تا شاهد کاهش عملکرد محصولات کشاورزی باشیم.

وی افزود : پسته از جمله گیاهانی است که علاوه بر مقاومت بالا در برابر خشکی، به لحاظ اقتصادی نیز برای بهره برداران بسیار سودآور است لذا این محصول در جایگزینی کشت با محصولات پرآب در استان مورد توجه قرار گرفته است.

آغوش باز دشت رجعین برای پسته کاران زنجانی

تا همین چند وقت پیش مهمترین کشت اکثر کشاورزان روستای 3 هزار نفره ی رجعین هندوانه های شیرین و آبدار بود.

آقای شاهمرادی کشاورز جوان این روستا بعد از ماه ها سختی ، تلاش کرد تا راهی را انتخاب کند که سودمند تر از هندوانه باشد.

کم آبی که روستائیان این منطقه را هم درگیر کرده بود علتی شد تا جوان کشاورز با اراده و همت خود یک راهکاری ارائه دهد .

کشت محصولی که نیاز آبی کمی دارد به جای هندوانه هایی که محصول آب بری هستند.

آقای شاهمرادی در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان ، می گوید: در سال های گذشته من یکی از سردمداران تولید هندوانه در این روستا و حتی استان بودم که در زمینی به مساحت 65 هکتار زیر کشت این محصول شیرین و آبدار بود.

وی ادامه داد: با توجه به این که همه ساله شاهد کاهش نامحسوس آب بودیم ، تصمیم گرفتم تا در کشت خود تغییری ایجاد کنم که علاوه بر سودآور بودن در مصرف آب نیز صرفه جویی شود.

این کشاورز جوان با اشاره به این که از سال 1384 کارهای مطالعاتی کشت جایگزین را شروع کردم گفت : از سال 85 باغ پسته را مستقر کردیم .

قدم اول را با همه سختی ها و مشقت هایش با کمک جهادکشاورزی برداشت و حالا 12 سال است که آقای شاهمرادی در باغی قدم میگذارد که به قول خودش اقتصادی تر از گذشته شده است.

وی در ادامه می افزاید : اکنون در سال دوازدهم بیش از 20 هکتار باغ پسته دارم که 6 هکتار باغ بارور است و 14 هکتار نیز سال گذشته مستقر شده که در سال آینده پیوند می خورند.

شاهمرادی به سختی هایی اشاره کرد که در مسیر کشت پسته متحمل شده بود ، در سال های اول، کاشت پسته ریسک بالایی داشت اما با امید و تلاش توانستیم تا هم به سود برسیم و هم برای برخی از جوانان این منطقه اشتغالزایی داشته باشیم.

انواع پسته

به‌طور کلی انواع پسته به دو گروه گرد و دراز تقسیم‌ بندی شده‌اند، ولی به‌طور سنتی در ایران حدود ۹۰ گونه از پسته شناخته شده‌است؛ که تعدادی از آن‌ها به صورت گسترده و تجاری و برخی به صورت پراکنده و محدود کشت می‌شوند.

اما در این روستا احمدآقایی و اکبری دو رقم تجاری هستند که تاکنون خوب جواب داده است.

شاهمرادی می گوید با توجه به تجربه ای که در این سال ها به دست آورده ام قرار است تا رقم قزوینی را هم به این دو رقم اضافه بکنم.

زمان کاشت

کشاورزان نهال این محصول را در فروردین ماه می‌کارند و در صورت پیوند پس از 2 سال نهال به بار می‌نشیند.

اگر نهال‌ها پیوند نشود پس از 3 سال می‌توان پسته برداشت کرد. برداشت این محصول به صورت سالانه انجام می‌شود.

از آنجایی که نهال پسته عمدتا در باغ‌های مدرن کاشته می‌شود ساعات مشخصی برای آبیاری از طریق سیستم‌های پیشرفته دارد با این حال نهال آب کمتری مصرف کرده و به تدریج با رشد گیاه مصرف آب نیز بیشتر می‌شود.

پسته مقاوم در برابر کم آبی

اجاقلو خاطرنشان کرد: از آنجایی که طرح توسعه پسته در استان زنجان کاملا مطالعه شده انجام می گیرد تا توسعه طرح با اطمینان از اقتصادی بودن آن در یک منطقه دنبال شود، فعلا تا زمانی که مطالعات مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان تکمیل نشود، پسته کاری در تمام مناطق استان توصیه نمی شود.

وی افزود : نهال این محصول بعد از 2 تا 3 سال کاشت شروع به باردهی می‌کند و باتوجه به این‌که صرفه اقتصادی آن نیز بالا است باعث رضایت کشاورز می‌شود.

در نتیجه در برخی از نقاط استان از جمله رجعین که هندوانه کاشت و برداشت می‌شد و بازار ناپایدار آن گاه موجب نارضایتی و وضعیت بد کشاوزان می‌شد، پسته محصولی جایگزین و مناسب به شمار می‌رود.

اقتصاد پسته

ایران و ایالات متحده آمریکا، دو کشور اصلی در زمینهٔ تولید و صادرات پسته در جهان به‌شمار می‌روند به‌طوری‌ که حدود هفتاد تا هشتاد درصد تولید سالانه پسته در اختیار این دو کشور بوده‌ است.

یکی از برتری‌های ایران در صادرات پسته موقعیت جغرافیایی این کشور است. با امکان آسان حمل و نقل، ایران به راحتی می‌تواند بازار را از در کشورهایی مانند چین از آن خود کند.

کشاورز رجعینی با اشاره به این که پسته با اونس داد و ستد می شود و جزو اونس های با قیمت بالا است گفت : پسته محصول است که اشتغالزیی 12 ماهه دارد و مانند محصول هندوانه نیست که فقط دو ماه از سال اشتغال داشته باشد .

شاهمرادی می گوید در دراز مدت محصول پسته اقتصادی تر است و به نفع خود کشاورز نیز می باشد و همچنین برای کاشت این محصول نیاز به آب کمی داریم.

وی مصرف آب در پسته و هندوانه را با هم مقایسه کرد و گفت : با آبی که برای کشت یک هکتار هندوانه مصرف می شود با همان میزان آب می توان 2 هکتار پسته کاشت.

کاشت پسته در دیگر مناطق استان زنجان

طرح کشت جایگزین به جز این روستا در سایر نقاط استان زنجان هم اجرا می شود.

مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان گفت : کشت پسته در شهرستان ماهنشان نیز توسط باغداران انجام می گیرد به طوری که در سال های اخیر از 27 هکتار اراضی تحت پوشش پسته اکنون به بیش از 200 هکتار در استان رسیده است.

اجاقلو به توسعه باغات پسته در استان اشاره کرد و افزود : در صدد هستیم تا به سطح بالاتری از تولید پسته در استان برسیم.

وی با بیان این که پسته باارزش ترین تولید کشاورزی در بخش باغبانی است اظهار کرد : در جهاد کشاورزی با کمک مرکز تحقیقات استان مناطق مستعد برای تولید این محصول را شناسایی می کنیم .

ارتقاء ضریب بهره وری در استفاده از آب برای تولید محصولات کشاورزی نگاه علمی به این بحث را می طلبد.

اکنون کشاورزان با انگیزه روستای رجعین چشم انتظار روزی هستند که سلطان خشکبار این منطقه نیز در سبد صادراتی لبخند بزند.

انتهای پیام /ک

گزارش از کبری اسلامی