به گزارش  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان؛ علم پزشکی از جایگاه مهمی در فرهنگ عمومی  و باور اجتماعی ایرانیان برخوردار است وجامعه به فعالان این عرصه با نگاهی قدر شناسانه می نگرد.

باید گفت دانش پزشکی همواره پیشرفت خود را مدیون تلاش وکوشش ابوعلی حسین بن عبدالله مشهور به ابوعلی سینا می داند زیرا او با هوش و ذکاوت سرشار خویش توانست در این علم تحولی بنیادین ایجاد کند.

شیخ الرئیس از بزرگان جهان در زمینه ی پزشکی، ریاضی،فلسفه و نجوم در یکم شهریور 359 هجری خورشیدی دیده به جهان گشود و چندین سده بعد از میلادش،سالروز تولدش را به پاس خدمات ارزنده ی وی روز پزشک نام نهادند تا بهانه ای ارزشمند برای تقدیر از تلاشگران این عرصه ی مهم وحساس باشد.

بوعلی سینا از هان دوران کودکی علاقه ی خود را به پژوهش در طبیعت وتحقیق در خواص گیاهان دارویی به استادان خود نشان داد و در سن 18 سالگی، علوم زمانه را فرا گرفت و سه سال بعد به نگارش کتاب های گوناگون همت گماشت.

نخستین اثر او مجموعه ی 10 جلدی حاصل ومحصول نام داشت و(البر والائم ) و( حکمت عروضی) نیز دیگر اثرهای این فیلسوف نامدار به شمار می رود.

ابوعلی سینا به دلیل مهارت بسیار در علم پزشکی،از شهرت فراوانی نزد مردم برخورداربود وی حتی  توانست در زمینه فقه، ادبیات و شعر، موسیقی و نجوم بر دانش خود بیافزاید. بعد از سال ها توانست یافته های خود را که در بیش از 450 اثر بود را ثبت کند که شفا،نجات،الاشارات و التنبیهات وحی بن یقظان در فلسفه وزاویه ،اقلیدس، الارتماطیقی، علم هیات،المجسطی و جامع البدایع در ریاضی،قانونم،الادویه القلبیه،دفع المضارالکلیه عن الابدان الانسانیه،قولنج، تشریح الاعضاء افصد و الاغذیه والادویه در طب از جمله اثرات وی است.

ناگفته نماند که بوعلی سینا به راستی از نوابغ است همچنین باید گفت بنا به روایتی حدود 120 کتاب را تالیف کرده ه اغلب به زبان عربی است که قاون در طب، شفا در فلسفه و حکمت و اشارات، شهرت جهانی دارند و معروف ترین اثر وی به زبان پارسی هم دانش نامه علایی است.

 آغاز روز شهریور ماه در ایران به یاد حکیم ابوعلی سینا به نام پزشک مزین شده است، روز طبیب و طبابت نامور و نابغه بی همتای ایرانی که بع دلیل ارتباط با خدا ومکتب وحی، نور حکمت بی نهایت الهی در دلش در خشید وحکیمی جاودانه شد.

براین اساس برآن شدم که به پاس این روز گرامی و شخصیت برجسته ونامور ایرانی گزارشی را درباره طب سنتی و معرفی داروهای گیاهی این دانشمند ارائه کنم.
به سراغ کارشناس گیاهان دارویی رفتم و با او به گفتگو نشستم.

گیاهان دارویی پایه درمان ابن سینا

مرتضی جلیلی صحبت خود را این گونه آغاز کرد:طب سنتی، دو واژه آشنا؛ اما کمتر مورد توجه قرار گرفته ، طبی که میراث گذشتگان است ومبتنی بر طبیعت.

او می گوید: بسیاری از کشورهایی که از سابقه تمدنی برخوردار هستند، طب سنتی نیز دارند ،اما طب سنتی در هر کشور با کشور دیگرمتفاوت است و ایران هم از این امر مستثنی نیست؛ باید بگویم که تاریخ علم ایران پر از دستورات طبی است که به عنوان طب سنتی ایران شناخته می شود، طبی که مایه هایی از طب اسلامی را در خود قرار داده است.

این کارشناس ادامه می دهد: شاید بتوان گفت رازی، ابن سینا و طبری و بقراط از بلند آوازه ترین پزشکان تاریخ بشریت بودند که هنوز هم پس از گذشت قرن ها از مرگ شان باز هم در ایران وبسیاری از کشورهای آسیایی و حتی اروپایی وآمریکایی از اصول طبی آنان بهره برداری می شود.

جلیلی با اشاره به طب سنتی و اینکه چگونه طبی است ،اضافه کرد: به طور کلی طب سنتی یک سامانه ویک مکتب پزشکی و مبتنی بر مزاج است که در زمینه تشخیص، پیشگیری، شناسایی و درمان بیماری ها فعالیت دارد واصول ومبانی آن نیز از ایران باستان به دست آمده است.

کارشناس گیاهان دارویی یادآور شد: نام حسین بوعلی سینا پیام برای جهانیان دارد و این در حالی است که بسیاری از هموطنان ازاین موضوع اطلاع ندارند، باید گفت که طب رایج در جهان پیشرفت های خوبی دارد اما زیر ساخت طب امروزبرگرفته از طب سنتی بوعلی سینا وطب اسلامی ما است.

جلیلی با بیان اینکه ده ها پزشک برجسته و صدها اثر پزشکی مشهور وجود دارد اما نام ابن سینا و کتاب قانون در شرق اسلامی و غرب مسیحیت از موقعیت خاصی برخوردار است چرا که از زمان ابن سینا تا کنون بیش از 600 بار کتاب قانون در کشورهای خارجی ترجه ،چاپ و تدریس شده است.

وی به موقعیت ویژه وبی نظیر کتاب قانون اشاره کرد و ادامه داد: این کتاب معتبرترین کتاب در جهان اسلام بوده است و ترجمه ها ونسخه های مکرر قانون نشان می دهد که این کتاب به عنوان یک کتاب درسی مورد استفاده قرار گرفته ودانشجویان علوم پزشکی به مکتب پزشکی این سینا توجه خاصی داشته اند.

کارشناس گیاهان دارویی به تفاوت طب سنتی و طب رایج هم اشاره کرد وگفت: شاید برخی از متخصصان طب سنتی را قبول نداشته باشند و علت این است که آنان کتاب های ابن سینا را نخوانده اند اما باید گفت: که قبول نداشتن چند متخصص چیزی را تغییر نمی دهد چرا که امروز دنیا طب سنتی ومکمل را قبول دارند و وزارت بهداشت هم به عنوان نماینده رسمی سلامت کشور این طب را قبول کرده است.

مرتضی جلیلی  اضافه می کند: در طب بوعلی سینا با اصطلاحات طبع سرد، گرم، خشک ،تر ومعتدل وبا خاصیت های گیاهان دارویی روبرو هستیم.
این کارشناس گفت: باید بدانیم که تمام خوردنی هایی که سوخت وساز بدن را افزایش و  دمای آن را بالا می برند، غذا یا داروهای با طبیعت گرم، معرفی می شوند.

وی می گوید: این خوردنی ها به هنگام واکنش شیمیایی در بدن ، مقداری انرژی آزاد می کند و اما برعکس، غذاها یا داروهایی که سوخت وساز بدن را کند می سازند و بمقدار کمی دمای بدن را کاهش می دهد با طبیعت سرد تعریف می شوند.

و اما ابن سینا همواره از گیاهان دارویی در درمان اصلی بیماری ها استفاده می کرد و درکتاب قانون خود نیز خواص درمانی این گیاهان را شرح داده است، استان همدان هم از گذشته های دور تاکنون مهد پرورش گیاهان دارویی بوده وبراین اساس گیاهان دارویی و استفاده از آنها همواره مورد توجه قرار داشته است.

کارشناس گیاهان دارویی در ادامه صحبت هایش به چند مورد از گونه های گیاهی که ابن سینا تاکید فراوانی برای درمان بیماران خود بر آن  داشت اشاره کرد.

جلیلی با اشاره به اینکه گیاه باد رنجبویه (ملیس ) گیاه مورد علاقه بوعلی سینا بود گفت: بوعلی سینا این گیاه را جهت تقویت قلب وانبساط روح تجویز می کرده است.

وی افزود: استفاده از این گیاه به عنوان یک داروی ضد افسردگی تا قرن هفدهم ادامه داشت، همچنین این دارو گیاهی همانند یک داروی مسکن بر روی دستگاه عصبی  مرکزی عمل می کند وبه همین دلیل آرام بخش است.

این پزشک گیاهان دارویی به خواص درمانی دیگر این گیاه اشاره کرد واظهار داشت:بادرنجبویه برای درمان استرس،کم خونی،کم خوابی،ضد سودا وبلغم و بهترین جایگزین چای سیاه است .

جلیلی گفت: یکی دیگر از گیاهان دارویی که در طب بوعلی سینا وجود دارد گیاه مریم گلی است، که این گیاه از خانواده نعنا محسوب می شود، گیاهی تلخ مزه ودارای اسانی ورایحه مشخصی است  وبه عنوان پرمصرف ترین گیاه دارویی شمرده می شود.

وی اظهار داشت: مریم گلی که از روزگاران گذشته مورد استفاده قرار می گرفت، داروی موثر برای معالجه عوارض نیش حشرات مفید است همچنین مقوی برای تقویت روح  بدن وافزایش طول عمر به کار برده می شد.

این کارشناس در ادامه خاطر نشان کرد: مریم گلی ضد آلزایمر قوی است و به شکل قرص وقطره تهیه شده و در قدیم هم به عنوان داروی آرام بخش و برطرف کننده سوء هاضمه درد ، نفخ ، ضدسرطان،ضد تعریق،دردهای مفصلی  و کاهش قند خون استفاده می شده است همچنین برای سرما خوردگی و تقویت سیستم ایمنی بدن هم موثر است.

  این پزشک  داروهای گیاهی درباره خواص گیاه شیرین بیان نیز اینگونه گفت:شیرین بیان هم یکی از داروهای بود که حکیم بوعلی سینا در طب خود مورد استفاده قرار می داد که باید گفت این گیاه ملین آور،درمان کننده زخم معده و اثنی عشر، موثر برای تنگی نفس است اما نباید این موضوع را نادیده گرفت که طبق دستور ابن سینا مصرف بی رویه ی این گیاه  عوارضی چون اختلال در فعالیت های متابولیسمی وبالا رفتن فشار خون را به همراه دارد.

مرتضی جلیلی از خواص درمانی گیاه  گل وگاو زبان هم گفت: برای گیاه گل گاو  فواید زیادی نام برده اند چرا که این گیاه دارای  طبیعت گرم واثر نشاط آور، مقوی تمام بدن وآرامش بخش است.

وی افزود: این گیاه در معالجه تب های دانه ای ماند سرخک، ابله مرغان مصرف دم کرده آن با لیمو عمانی اثر شفا بخشی دارد همچنین در درمان دردهای ناشی از کلیه و دفع سنگ مثانه، درمان جوش های دهان و آفت دهانی ، تقویت قلب نیز بسیار مفید است.

کارشناس داروهای گیاهی اظهار داشت: حکیم بوعلی سینا در خواص پونه و تاثیر آن  بر مزاج و دردهای شکم ومعده تاکید می کند و آن را دور کننده حشرات نیز می داند.

وی افزود: ابوعلی سینا در جلد دوم کتاب قانون می گوید پونه گوهری  لطیف و نرم است البته پونه جویباری قوی تر است چرا که برای درد های بدن ، مفاصل و ماهیچه بسیار موثر است، ضماد پونه مزاج را تغییر می دهد همچنین پونه را بخورند وبه دنبالش آّب پنیر سر کشند و چندین روز تکرار شود در علاج واریس هم مفید است.

این تنها بخش کوچکی  از گنجینه عظیم  گیاهان دارویی است که بوعلی سینا کشف و در طب خود مورد استفاده قرارمی داد.

به سراغ  مدیر روابط عمومی وامور بین الملل بنیاد علمی وفرهنگی بوعلی سینا رفتم وبا او به گفتگو نشستم.

بوعلی سینا نماد تفکر وخرد جهان اسلام

توکل دارایی در ابتدا در مورد شخصیت ابن سینا توضیحاتی داد و با اشاره به اینکه بوعلی سینا نمادی از تفکر و خرد جهان اسلامی است گفت:  ابن سینا شخصیت جهانی چند وجهی است که جز بزرگان تاریخ وتمدن اسلام و ایران وحتی جهان محسوب می شود.

وی افزود: ابوعلی سینا به عنوان فیلسوف و طبیب شناخته شده در بین عوام وخواص جایگاه ویژه ای در طول هزاره گذشته داشته است.

دارایی اظهار داشت: تمام مردم جهان  بوعلی را با پزشکی می شناسند و این بدلیل نسبت پزشکی با سلامت انسان و نسخه های پزشکی و نظریات جناب شیخ الرئیس در این زمینه است.

وی با اشاره به اینکه ابن سینا یک فیلسوف بزرگ جهان و به ویژه اسلامی محسوب می شود ادامه داد: این حکیم در آسایش و رفاه بشریت و در ترویج سلامت در طول هزاره گذشته در ایران، کشورهای اسلامی و اروپا تاثیر بسزایی در پزشکی ومسائل پزشکی داشته است.

دارایی اظهار داشت:برخی ابن سینا را فیلسوف مشایی یا یک فیلسوف عارف می دانند که این مباحث تخصصی است اما درهر حال بوعلی سینا به عنوان نماد تفکر و خرد جهان اسلام در اوج شکوفایی تمدن اسلامی در قرن سوم وچهارم که با نهضت ترجمه شروع شده بود می شناسند.

وی به تاثیر ابن سینا بر مسائل فلسفی اشاره کرد وادامه داد: تاثیر ابن سینا بر مسائل فرهنگی  یکی از مهم ترین ویژگی های این شخصیت بزرگ است و  بوعلی برای نخستین بار نظریات فلسفی را در جهان اسلام به صورت مدون و براساس اصول مبین اسلام تدوین کرد.

مدیر روابط عمومی وامور بین الملل بنیاد علمی وفرهنگی بوعلی سینا به کتاب بزرگ شفا هم اشاره کرد وافزود: کتاب بزرگ شفا در حکمت ، دایره المعارف بزرگ آن زمان به شمار می آید و نمونه ای از تلاش این مرد بزرگ برای مدون ساختن حوزه فکر واندیشه جهانی اسلام بود.

وی گفت:ابن سینا حتی در زمینه شعر،موسیقی، ریاضیات و سایر علوم زمان خود هم صاحب نظر بود بطوری که می توان به قصیده عنییه وی نیز اشاره کرد که این قصیده یک شعر علمی ویکی ازنقاط تفکر واحساس شعور علمی است در این قصیده لطافت روح واحساس ادبی با تفکر علمی و اندیشه تجریدی ملاقات می کنند ودر هم آمیخته می شوند که باید گفت،این قصیده بیشتر معرفت نفس است چراکه در این شعر درباره نفس و چگونگی آن بیان شده است.

وی خاطرنشان کرد: این حکیم هزاره ها کتاب های مختلفی در حوزه پزشکی به رشته تحریر در رآورده اما مهمترین اثر ابن سینا کتاب قانون است که در طب شامل 5کتاب است و براساس آنچه که گفته شده  کتاب اول قانون را جناب بوعلی در 35 سالگی نوشته است.

این مسئول اضافه کرد: قبل از ابن سینا دو کتاب مهم در جهان اسلام که یکی کتاب الحاوی تالیف زکریای رازی و دیگری کتاب الصناعه الطبیعه اثر علی بن عباس مجوسی استف اما باید گفت کتاب قانون در طول هزار سال گذشته چه در سرزمین های اسلامی و چه در اروپا همه کتاب های پزشکی را تحت الشعاع و در سایه خود قرار داده است.

دارایی افزود: یکی از نشانه های اهمیت کتاب قانون ، شروح مختلف، خلاصه وحواشی بسیاری بر کتاب قانون نوشته شده وقانونچه ها ویا موجز القانون قریشی معروف به ابن نفیس است.

  همدان پرچمدار احیاء طب سنتی

وی در مورد اهمیت طب سنتی افزود: هیچ کس مخالف طب سنتی نیست ودر راستای احیاء این علم  در وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی معاونت طب سنتی ایجاد شده است.

توکل دارایی اظهار داشت: با توجه به گیاهان دارویی که در منطقه همدان وجود دارد ودر تاریخ پزشکی هم موثر بوده است ما معتقد هستیم که همدان شایسته نخستین تولیدات گیاهان دارویی ، فرآوری، بسته بندی و عرضه آنها مطابق با اصول پزشکی سنتی و مدرن است و باید گفت همدان پرچمدار احیاء طب سنتی است.

با یک پزشک عمومی ودوره دیده طب سنتی ایرانی نیز هم صحبت شدم.

قاعده طب سنتی بر پایه حفظ سلامت است

دکتر گودرزی  با اشاره به اینکه طب بوعلی سینا پایه اصلی برای حفظ سلامت است، در خصوص تاریخچه طب ایرانی و توانمندی های تشخیص و درمانی آن ،گفت: طب ایرانی از چندین هزار سال پیش در پهنه وسیعی از دنیا از جمله غرب آسیا و مناطقی از اروپا استفاده می شده که امروزه نیز بسیاری از مردم این مناطق همچنان از آن استفاده می کنند.

مدیر نظارت و اعتبار بخشی مراکز درمانی دانشگاه علوم پزشکی همدان ادامه داد:مردم ایران به شکل سنتی علاقه مند به مصرف گیاهان دارویی و در مان های طبیعی هستند و شایدهمین عامل موجب شده طب ایرانی و طب سوزنی، توسعه علمی ومنطقی خوبی در این کشور داشته باشد.

این پزشک اظهار داشت: به جرات می توان گفت ایران توسعه یافته ترین کشور در زمینه طب های سنتی ومکمل است و وجود تعرفه و قوانین در وزارت بهداشت ایران برای طب ایرانی از دستاوردهای ملی مهمی است که بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان نیز فاقد آن ها هستند.

وی گفت: البته ناگفته نماند در برخی از بیماری ها سرطانی وصعب العلاج که طب سنتی نمی تواند در کار در مان موثر واقع شود لازم است که از طب رایج کمک بگیریم.

گودرزی خاطر نشان کرد: در برخی موارد بیماران با مصرف دارویی که عطاری ها معرفی می کنند درمان نا درستی  انجام می دهند به طوری که بدن بیمار به آن گیاه دارویی مقاوم می شود در حالی که مصرف گیاهان دارویی باید اصولی باشد.

گفتنی است ، استان همدان با داشتن بیش از 250 گونه گیاهای  دارویی را به خود اختصاص داده است همچنین 6هزارهکتار اراضی  استان همدان زیر کشت گیاهان دارویی است  که بطور متوسط  سالانه 15 هزار تن تولید وبرداشت دارد.

و اما سخن پایانی؛بوعلی سینا طبیب جسم وجان ،مردی از تبار آریایی ها، چراغ هدایت بشریت و بقدری بزرگ منش است که نه ترک ها و نه عرب ها نمی توانند او را به قصد خود مصادره کنند، حکیم بوعلی سینا به قدری علمش فزونی یافته بود که نه تنها برمردمان عصر خود سرآمد بود، بلکه امروز با گذشت چند صد سال از عمر کم اما پربار وی در علم طب خود را مدیون بوعلی دانسته و هنوز طب وقانونش را سرلوحه علوم پزشکی می دانند و امروز همه دانشمندان از سراسر جهان خود را وامدار حکیم هزاره می دانند.

انتهای پیام/

گزارش ، زهرا جعفرپور ایروانی