به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری، ماهی آزاد دریای خزر، یکی از انواع ماهیان نادر و کمیاب استخوانی و با اهمیت زیاد اکولوژیکی و شیلاتی در حوضه‌ی جنوبی دریای خزر است که در معرض خطر انقراض قرار دارد.

در سال‌های اخیر با تلاش کارشناسان شیلاتی جمعیت آن‌ها افزایش یافت و از فهرست ماهیان در حال انقراض خارج شد.

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری، ولی اله محمدزاده مدیر کل شیلات مازندران با بیان اینکه این اداره کل سالانه ۹۵ میلیون قطعه بچه‌ماهی را تکثیر و در رودخانه‌های منتهی به دریای خزر رهاسازی می‌کند ،گفت: متأسفانه به دلیل آلودگی بیش از حد آب و یا کم‌آبی رودخانه‌ها بسیاری از این بچه‌ماهیان امکان ورود به دریا را پیدا نمی‌کنند.

وی با اشاره به اینکه کمک صیادان و سازمان شیلات در تکثیر طبیعی آبزیان در کنار ساحل بازدهی بیشتری نسبت به رهاسازی بچه‌ماهی در رودخانه‌ها دارد افزود: حفظ گونه‌های بومی و اقتصادی در حال انقراض ماهی ها، کاهش هزینه‌های تکثیر مصنوعی، جلوگیری از تک گونه‌ای شدن جمعیت ماهیان، تولید بچه ماهیانی مقاوم‌تر نسبت به شرایط محیطی و افزایش میزان درصد بازماندگی آن‌ها از مزایای تکثیر طبیعی ماهیان آزاد است.

مدیرکل شیلات مازندران ماهی آزاد را گونه تجاری و با ارزش اقتصادی بالا اعلام کرد و افزود:کاهش جمعیت این گونه ارزشمند در دریای خزر سبب شده است شیلات صید این ماهی را به طور کلی ممنوع کند و ماموران شیلاتی استان نیز نظارت‌های سنگینی برای جلوگیری از صید آن داشته باشند.

محمد زاده گفت: صید بی‎رویه مولدان در سال‎های متمادی و روند تخریب زیستگاه آن موجب کاهش شدید ذخایر این‎گونه ارزشمند دریای خزر شده به طوری‎که امروزه در زمره ماهیان تحت حمایت شیلات ایران قرار گرفته است.

ماهی آزاد چیست

نام فرنگی ماهی آزاد سومون یا سامن و گاهی سالمون تلفظ می‌شود که مرغوب‌ترین و عالی‌ترین ماهی جهان است و جزو ماهیان مهاجر دریای خزر است.

ماهیان آزاد دارای بدنی کشیده و دوکی شکل هستند و خال‌های تیره نامنظم به شکل ضربدر بر روی قسمت فوقانی و اطراف بدن ماهی مشاهده می‌شود این ماهیان جزء گونه‌های سرد آبی می‌باشند و خاویاری درشت و نارنجی مایل به قرمز بلوری دارند حداکثر مسافت مهاجرت ماهی آزاد دریای خزر در حوضه‌ی جنوبی این منبع آبی ۷۰ کیلومتراست.

ماهی آزاد دریای خزر در اصل از نژاد قزل آلای لار است و شکل و شمایلی بسیار شبیه به آن، ولی گوشتی بسیار چربتر دارند و غذای آن‌ها ماهیان دریایی کوچک است.

وضعیت کنونی ماهی آزاد در دریای خزر

دریای خزر بزرگترین دریاچه جهان بیش از یک هزار و ۶۰۰ گونه و زیر گونه از انواع آبزیان از جمله ماهی آزاد را در خود جای داده است.

ماهیان آزاد مولد برای تخم ریزی نیمه نخست مهر هر سال از دریای خزر به سمت آب‌های شیرین مهاجرت می‌کنند و لابه لای سنگ‌های بستر رودخانه تخم ریزی و با این کار چرخه زیستی خود را تکمیل می‌کنند.

میزان صید ماهی آزاد ۵۰ سال قبل بین ۴۱۰ تا ۶۲۰تن می‌رسید امروزه، اما میزان صید ثبت شده این گونه ارزشمند در سال‌های اخیر حتی به یک تن هم نمی‌رسد چرا که به دلیل تخریب و آلودگی رودخانه‌ها و برداشت بیش از اندازه و غیرمجاز شن و ماسه از بستر رودخانه‌ها عملا زایشگاه ماهیان آزاد نابود شده است و با ادامه این روند این گونه بسیار بی نظیر با رها کردن تخم‌های خود در جا‌های نامناسب، فرصت زادآوری و بقای نسل را از دست می‌دهد.

چگونگی تکثیر و تولید مثل ماهیان آزاد خزری

زمان مهاجرت این ماهی‌ها پائیز و زمستان است برخلاف برخی آزاد ماهیان، ماهی آزاد دریای خزر می‎تواند پس از تخم‎ریزی در صورت مساعد بودن شرایط محیطی و فرار از دست صیادان غیرمجاز به دریا برگردد و دوران دیگر تخم‎ریزی و مهاجرت را در سال‎های آینده تجربه کند.

رودخانه‌ی چشمه کیله تنکابن در مازندران محل اصلی مهاجرت و صید مولدین برای تکثیر مصنوعی این‎گونه با ارزش است که کارشناسان شیلاتی با فرا رسیدن فصل پاییز با استقرار در این رودخانه ماهیان مولد را که برای تخم‎ریزی به مصب رود و سواحل نزدیک می‎شوند صید و برای تکثیر به مجتمع تکثیر ماهیان شهید باهنر کلاردشت می‌برند.

هر ساله شیلات با کمک نیروی انتظامی در این رودخانه مستقر و تمامی ماهیان آزاد را صید و در شرایط خاصی به مرکز تکثیر شهید باهنر کلاردشت منتقل و تعداد قابل توجهی لارو ماهی آزاد تولید و در رودخانه‌های مازندران رها سازی می‌کند.

اما نکته‌ای که در این بین قابل توجه است اینکه حجم بسیار زیادی از این بچه ماهیان پیش از اینکه به دریا برسند به دلیل آلودگی رودخانه‌ها و عوامل طبیعی مانند شکار توسط بقیه آبزیان تلف می‌شوند موضوعی که به گفته مدیر کل شیلات مازندران حتی اگر ۱۰ درصد این بچه ماهیان سال‌های آینده در تور صیادان استان قرار بگیرند، سرمایه گذاری تکثیر مصنوعی توجیه اقتصادی دارد.

محمدی کارشناس شیلات نیز با اشاره به تلف شدن برخی بچه ماهی‌های آزاد هنگام رها سازی گفت: در تکثیر مصنوعی و رهاسازی بچه ماهی‌ها اگر دمای آب و مقدار املاح آن در نظر گرفته نشود، جزء تلفات زیاد نتیجه‌ای حاصل نخواهد داشت.

محمد زاده مدیر کل شیلات مازندران، اما می‌گوید: تولید بچه ماهیانی مقاوم‌تر نسبت به شرایط محیطی برای افزایش میزان درصد بازماندگی آن‌ها در دستور کار شیلات است.

دریای خزر بزرگترین دریاچه محصور دنیا بشمار میرود و یکی از ارزشمندترین ذخایر ماهی‌های گرانبها در دنیاست.

حجم آب آن ۷۸۷۰۰ کیلومترمکعب است و حدود ۱۳۰ رودخانه به این دریا می‌ریزند که اکثر آن‌ها از شمال غربی به دریا می‌پیوندند. طبیعت بسته خزر آن را منزلگاه جانوران و گیاهان منحصربه‌فردی کرده است، اما در عین حال موجب شده تا در مقابل آلودگی‌های کشاورزی و صنعتی و نفتی بسیار آسیب‌پذیر باشد.

 گزارش از سارا فرهمندراد

 انتهای پیام /ر