به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان،  براساس آنچه موسسه خانه کتاب اعلام کرده بود میزان انتشار کتاب در شهریور ماه امسال نسبت به سال گذشته، ۱۶ درصد کاهش یافته است. این کاهش همچنان ادامه دارد و تعداد کتاب‌های منتشر شده در فاصله زمانی مهر تا آبان ۱۳۹۷ نسبت به سال گذشته ۹/۶ درصد بوده است. البته میزان کاهش انتشار کتاب در این ماه نسبت به شهریور ماه کمتر شده است و نشان از رونق نسبی بازار نشر در مهر تا آبان ۹۷ دارد.

میزان تجدید چاپ در مهر تا آبان امسال نسبت به سال گذشته به میزان ۳/۵ درصد کاهش یافته است و همچنین شاهد کاهش ۱۳/۹ درصدی انتشار کتاب‌های چاپ اول در این دوره زمانی نسبت به سال گذشته هستیم. این مسئله نشان می‌دهد مولفان و صاحبان آثار رغبت کمتری به چاپ کتاب جدید دارند.

میزان کتاب‌های تالیفی در مهر تا آبان امسال نسبت به سال گذشته ۱۲/۲ درصد و کتاب‌های ترجمه هم به میزان ۱/۵ درصد نسبت به همین مدت در سال گذشته کاهش یافته است. میزان کتاب‌های تالیفی در مهر تا آبان سال جاری نسبت به کتاب‌های ترجمه در همین سال ۵/۴ درصد بیشتر بود و در سال گذشته این میزان به ۶/۱ درصد می‌رسد. امسال با کاهش میزان کتاب‌های تالیفی نسبت به ترجمه مواجه هستیم؛ اما چه چیزی سبب شد در بازار نشر شاهد چنین مسئله‌ای باشیم؟

میزان انتشار کتاب در بخش‌های کمک آموزشی، کودک و نوجوان و ادبیات در مهر تا آبان سال جاری نسبت به سایر بخش‌های کتاب بیشتر است. همین مسئله در همین بازه زمانی در سال گذشته هم دیده می‌شود. البته میزان کاهش انتشار کتاب در تمام بخش‌ها یکسان نیست؛ در برخی بخش‌ها مانند ادبیات میزان انتشار کتاب در مهر تا آبان امسال نسبت به سال گذشته افزایش یافته است و میزان افزایش انتشار کتاب در بخش ادبیات به ۱/۱ درصد می‌رسد.

افزایش بی رویه و لجام گسیخته قیمت کاغذ در ماه‌های اولیه امسال به دنبال افزایش بی رویه نرخ ارز در کشور ایجاد شد. هرچند دولت کاغذ را در لیست کالا‌های اساسی کشور قرار داد و واردکنندگان آن کاغذ را با دلار ۴۲۰۰ تومانی به کشور وارد کردند؛ اما رویه افزایش قیمت کاغذ متوقف نشد و همچنان ادامه دارد. دلال بازی‌ها و سودجویی عده‌ای سبب شد، قیمت کاغذ کاهش پیدا نکند و به بندی ۱۸۵ هزار تومان هم برسد. افزایش قیمت کاغذ یکی از عواملی است که سبب کاهش انتشار کتاب شد. از طرفی ناشر نمی‌دانست چه قیمتی پشت جلد کتاب بزند و از طرف دیگر مولف نمی‌دانست در این وضعیت با چه قیمتی باید کتابش را برای انتشار به ناشر بدهد.

تنها افزایش قیمت کاغذ در سال جاری اتفاق نیفتاد؛ بلکه شاهد افزایش قیمت سایر ملزومات چاپ کتاب بودیم. این افزایش قیمت‌ها ناشران را محتاط‌تر از قبل کرد و کمتر سراغ انتشار کتاب رفتند؛ حتی دست و دلشان برای تجدید چاپ کتاب هایشان می‌لرزید. این وضعیت کاهش میزان انتشار کتاب را نه تنها در شهریور ماه رقم زد بلکه در مهر هم ادامه پیدا کرد.

میزان سرانه مطالعه در کشور ۱۲ دقیقه و نیم است و مدت زیادی طول می‌کشد تا میزان سرانه مطالعه ما به کشور‌های دیگر برسد. کم بودن سرانه مطالعه کشور در سال‌های قبل هم وجود داشت و در همان شرایط هم بازار نشر هرچند اندک تنفس می‌کرد و آثاری منتشر می‌شد، اما اکنون راه تنفس این بازار هر روز نسبت به روز قبل کمتر و کمتر می‌شود. با این اوضاع باید منتظر بود انتشاراتی‌های بیشتری تعطیل شوند. ۱۵ هزار مجوز تاسیس انتشاراتی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گرفته شده است؛ در حالی که  یک دهم این انتشاراتی‌ها در کشور فعال هستند. به نظر ادامه روند وضعیت کنونی نشر انتشاراتی‌های بیشتری را به تعطیلی می‌کشاند.

مهر ماه زمان بازگشایی مدارس و دانشگاه هاست؛ طبیعی است در این ماه میزان کاهش انتشار کتاب نسبت به ماه قبل کمتر شود و ظاهر امر رونق نسبی این بازار را نشان دهد، اما در باطن این رونق نسبی موقتی است. حتی در شرایط رونق کتاب هم میزان انتشار کتاب نسبت به سال قبل کاهش یافته است. این زنگ خطری برای مسئولان فرهنگی کشورمان است. ادامه این رکود بازار نشر کشور را متضرر خواهد کرد و مسئولان فرهنگی کشور باید پیش از آنکه دیر شود، چاره‌ای بیندیشند و بازار نشر را حداقل به وضعیت قبلی خود در سال گذشته بازگردانند.

گزارش از محدثه محمدپور

انتهای پیام/