نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، هم به مقاومت فراموش‌نشدنی‌اش می‌بالد هم به توان خود در ساخت ناوشکن و زیردریایی.

به گزارش خبرنگار  حوزه دفاعی امنیتی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، هفتم آذرماه، روز فراموش نشدنی برای ایرانیان است. روزی که فرزندان ملت بر روی ناوچه موشک‌انداز «پیکان» در آب های خلیج فارس در سال 1359 و دو ماه پس از تجاوز رژیم بعثی عراق به کشورمان، در برابر دشمن به قیمت جان خود ایستادند. دستاورد این نبرد که با ضربات سنگین به نیروی دریایی رژیم بعث همراه بود منجر به زمین‌گیر شدن نیروی دریایی عراق تا پایان جنگ شد. هفتم آذر هر سال، به یاد و نام این دلاورمردان به نام روز نیروی دریایی نامگذاری شده است.

نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران یکی از حساس ترین نیروهای مسلح کشور است. این نیرو در  زمان آغاز جنگ تحمیلی و تنها پس از گذشت شصت و هفت روز پس از شروع جنگ، سه عملیات بزرگ دریایی انجام داد و توانست نیروی دریایی عراق را منهدم و دو سکوی نفتی البکر و الامیه را نابود کند. عملیات مروارید که در ۷ آذر سال ۵۹ صورت گرفت نقطه عطفی در تاریخ عملیات های دریایی بود که این نیرو تنها با در اختیار داشتن 12 فروند از موشک های هارپون  توانست کمر نیروی دریای عراق را با انهدام ۵ فروند ناوشکن و یک فروند هواپیمای میگ ۲۳به طور کامل بشکند.

در دوران هشت سال دفاع مقدس این نیرو علاوه بر مقابله با دشمن بعثی، حراست از آب‌های خلیج فارس و دریای عمان و دفاع از خطوط کشتی‌رانی در بندر امام خمینی و بندر ماهشهر را بر عهده داشت. نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران (نداجا) یکی از نیروهای سه گانه ارتش است که مسئولیت حفاظت و حراست از آب‌های سرزمینی، فلات‌قاره و مناطق انحصاری، اقتصادی و جزایر جمهوری اسلامی ایران در برابر هر گونه تجاوز نظامی خارجی را دارد.

در سال های اخیر، نیروی دریایی ماموریت های بسیار مهمی را علاوه بر آب های دریایی کشورمان در آب های آزاد و بین المللی به انجام رسانیده که یکی از این ماموریت ها مبارزه با دزدان دریایی در آب های بین المللی است. وظیفه حفاظت از آب های بین المللی به ناوگروه چهل‌وچهارم نیروی دریایی واگذار شده که این ناوگروه متشکل از ناوشکن الوند و ناو پشتیبانی رزمی بوشهر بوده که از اواسط مهرماه 95 به منظور برقراری امنیت خطوط مواصلاتی و به اهتزاز درآمدن پرچم کشورمان ماموریت خود را در آب های آزاد و بین المللی آغاز کرد.

فرمانده سابق نیروی دریایی ارتش پیش از این اعلام کرده بود که این نیرو در 6 سال گذشته در حدود 3 هزار کشتی تجاری و نفتکش ایرانی و غیر ایرانی را اسکورت کرده است. از زمانی که جولان دزدان دریایی درمنطقه خلیج عدن باعث اخلال در روند عادی مبادلات تجاری و تردد کشتی های تجاری ایران در این منطقه شد، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران هم طبق وظیفه ذاتی خود و هم ماموریت ابلاغی، با اعزام مستمر ناوگروه های دریایی به منطقه عدن مانع از هرگونه صدمه و آسیب دزدان دریایی به ناوگان تجاری و نفتکش کشورمان شد.

اواخر مهرماه سال 95 خبر مربوط به درگیری با دزدان دریایی در سومالی منتشر شد. در خبر مربوط به درگیری آمده بود دزدان دریایی خلیج عدن که عمدتا از سواحل سومالی حرکت و اقدام به دزدی می کنند، به کشتی تجاری ایرانی هجوم برده و قصد ربایش این کشتی را داشتند ولی پس از تبادل آتش سنگین بین طرفین فرار را بر قرار ترجیح دادند. این دزدان در دو مرحله دیگر به کشتی تجاری دیگری از کشورمان، نخست با هشت فروند قایق در 46 مایلی جنوب عدن و سپس با 13 فروند قایق در 55 مایلی جنوب عدن با تعداد نفرات زیاد و تجهیزات پیشرفته حمله می کنند که در هر دو مرحله با تبادل آتش گسترده بین دزدان و ناوگروه نیروی دریایی ارتش ناکام می مانند و پا به فرار می گذارند. این اتفاق نشان از عملکرد مقتدرانه نیروی دریایی در سطح بین المللی داشته و حاکی از قدرت روزافزون این نیرو دارد.

هدف بزرگ نداجا، توسعه منطقه اقتصادی- تجاری - نظامی مکران

منطقه مکران که در جنوب شرقی ایران و در حوزه دریای عمان قراردارد به دلیل دارا بودن موقعیت استراتژیک از اهمیت بسیار بالایی در حوزه های اقتصادی، امنیتی و نظامی برخوردار است. مهم ترین نقاط قوت این منطقه را می توان عواملی چون وجود منطقه آزاد تجاری- اقتصادی چابهار، وجود بسترهای عالی برای ترانزیت و کشتیرانی تجاری، وجود مناطق دریایی ارتش و پایگاه‌های دریایی سپاه پاسداران، وجود سواحل با قابلیت‌های دفاعی مناسب، نزدیکی به آب‌های آزاد و عمق عملیاتی مناسب در دریای عمان، وجود پایگاه‌های هوایی و پدافند هوایی ارتش در منطقه و وجود زمینه همگرایی سران طوایف و قبایل با نظام جمهوری اسلامی برشمرد.

یکی از مهم‌ترین قابلیت‌های این مطقه را می توان مجاورت آن با آب‌های آزاد بین‌المللی در سرتاسر مرز جنوبی، همسایگی مستقیم با کشورهای پاکستان و افغانستان و به طور غیرمستقیم با کشورهای آسیای مرکزی (از طریق ترکمنستان) دانست که یک راه غیرقابل چشم پوشی برای این کشورهای محصور در خشکی( به جز پاکستان) به دریاهای آزاد محسوب می‌شود ولی متاسفانه، زیرساخت‌های توسعه و بسترهای ترانزیتی آن با سطح استانداردهای جهانی، هنوز فاصله‌ای چشمگیر دارد.

سواحل دریای عمان یا بنا به تاکید مقام معظم رهبری، سواحل مکران، عقبه دفاعی منطقه خلیج فارس در برابر دشمنان فرامنطقه‌ای ایران به حساب می‌آید؛ به نحوی که نیروهای متخاصم برای هرگونه اقدامی در خلیج فارس، مجبور به عبور از این دریا هستند. موقعیت سواحل مکران به قدری اهمیت دارد که با توجه به احاطه ایران بر کرانه شمالی دریای عمان، می توان با برنامه‌ریزی دفاعی دقیق با تحرکات دشمن در این منطقه مقابله کرده و تهدیدات امنیتی و نظامی علیه کشورمان را به طور کامل دفع کرد.

جنبه استراتژیک دیگر این منطقه اهمیت مرزهای آبی در کرانه‌های عمان و کنترل یکی از آبراه‌های اصلی و استراتژیک جهان است که تسلط ایران را بر مبادی ورودی خلیج فارس و اقیانوس هند تضمین می‌کند و از طریق تجمیع منافع دیگران، با تولید امنیت از طریق همکاری‌های بین المللی، هزینه تامین امنیت منطقه را به سایر کشورها واگذار می کند.

این منطقه فرصت های مهم منطقه ای شاخص نیز چون پیوندهای فرهنگی-اجتماعی و مذهبی با مردم کشورهای منطقه، وجود پتانسیل‌های لازم جهت توسعه زیرساخت های اجتماعی و فرهنگی، وجود حس مشارکت محلی و بومی مردم منطقه در تولید امنیت و وجود حس تعلق و گسترش اعتماد بین مردم مرزنشین و دولت و مردم کشور دارد که می توان با بهره گیری درست و برنامه ریزی شده به بهترین شکل از این منطقه و ظرفیت های آن بهره برد.

توانایی بالا در ساخت و بازسازی ناوشکن ها

دستاورد مهم دیگر نیروی دریایی طراحی، ساخت و توسعه و در برخی مواقع بازسازی ناوشکن ها و ناوچه های مهم و راهبردی ارتش است.

پروژه موج، طرح ساخت ناوشکن در نیروی دریایی ارتش و وزارت دفاع است که اولین محصولش در 30 بهمن ماه سال 88 و پس از 3 سال از روی کار آمدن دریادار سیاری، با حضور فرمانده معظم کل قوا در کارخانجات نیروی دریایی ارتش در بندرعباس، با نام "ناوشکن جماران" رسما رونمایی شد و ایشان از روی پل فرماندهی این ناوشکن پیشرفته، با فرمانده ناوگروه ارتش که همزمان در خلیج عدن حضور داشت، مکالمه بیسیمی داشتند.

اما برنامه پروژه موج، فقط ساخت جماران نبود بلکه 4 ناوشکن دیگر نیز باید ساخته می‌شد. بر همین مبنا، ناوشکن دماوند در ناوگان شمال (الحاق به ارتش در 18 اسفند 93) و ناوشکن سهند ساخته شدند. دماوند حالا 3 ساله شده و قدرتمندانه در حال انجام ماموریت‌هایش است و ناوشکن سهند نیز، مراحل پایانی تجهیزش را در کارخانجات نیروی دریایی ارتش طی می‌کند و در آینده نه چندان دور، به ناوگان جنوب نداجا ملحق خواهد شد.

ناو جماران

نخستین کلاس از این ناوچه ها، ناوچه جماران از کلاس موج نام دارد که در کارخانجات صنایع دریایی نداجا طراحی و ساخته شد و در سی امین روز بهمن ماه سال 88 وارد سازمان رزم نیروی دریایی کشورمان شد. ناوچه جماران از ویژگی هایی نظیر سامانه‌های ناوبری، سامانهٔ برق و ناوبری و مخابرات اضطراری، سامانهٔ هوای فشرده و کنترل، سامانهٔ خنک کاری موتور، سونارهای زیر سطحی و اکوساندر، سامانه‌های الکترواپتیکال، سامانهٔ کامل هواشناسی، سامانهٔ کنترل آتش و سامانه هماهنگ‌کننده (سینکرونایزر) و بسیاری از ویژگی های مهم برخوردار است.

از دیدگاه رزمی این ناوچه دارای چهار لانچر موشک سطح به سطح نور با برد حدود ۱۷۰ کیلومتر با  سرجنگی ۱۶۵ کیلوگرمی، دارای چهار لانچر موشک سطح به هوا فجر با برد ۳۲ کیلومتر، دو پک سه تیوپه اژدرهای کوتاه برد ۵۳۳م. م. با برد ۳۰ کیلومتر و چهار قبضه موشک انداز دوش پرتاب میثاق ۲ با برد حدود ۶ کیلومتر و سرجنگی ۱ کیلوگرمی و برخی دیگر از سامانه های نظامی روز دنیا بهره می برد.

ناو دماوند

ناو دماوند دومین کشتی جنگی کلاس موج است که در تاریخ ۱۸ اسفند ۹۳ به ناوگان شمال نداجا ملحق شد. این کشتی جنگی دومین ناو از کلاس موج است که بر مبنای ناومحافظ‌های کلاس الوند در بخش صنایع دریایی شهید تمجیدی ساخته شد و از مشخصات و تجهیزات و تسلیحات مشابه با همتای بندرعباسی خود ناو جماران بهره می‌برد.

ناو دماوند ۲۷ اسفند ۱۳۹۱ طی مراسمی با حضور رئیس‌جمهور وقت در بندر انزلی به آب انداخته شد. دماوند در تیرماه ۱۳۹۳ وارد مرحله تست و آزمایش شد و پس از پشت سر گذاشتن تست‌های دریانوردی آزمایشی سرانجام در روز ۱۸ اسفندماه ۱۳۹۳ به ناوگان شمال و منطقه چهارم نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران پیوست که در واقع بزرگترین کشتی جنگی ایران در این منطقه دریایی شد. دومین ناو کلاس موج ابتدا "ولایت" نام داشت و سپس به "جماران۲" یا "موج۲" مشهور شد، اما در انتها به نام مرتفع‌ترین کوه ایران کوه دماوند نامگذاری شد.

سردار سرتیپ پاسدار احمد وحیدی وزیر دفاع وقت جمهوری اسلامی ایران در ۲۷ اسفند ۱۳۹۱ گفت: ناوشکن جمارانِ پیشرفته حدود ۱۰۰ متر طول و بیش از ۱۳۰۰ تن وزن دارد. همچنین به گفته وی این ناوچه از نظر طراحی و ساخت، کاملاً بومی بوده و با همکاری نزدیک حدود ۴۰۰ دانشگاه، مرکز تحقیقاتی و تولیدکنندگان و صنایع ایرانی ساخته شده‌است. این ناوشکن از جدیدترین تجهیزات ناوبری و سیستم‌های پیچیده دفاعی برخوردار است.

ناو سهند

سهند سومین ناوچه کلاس موج است که توسط نداجا طراحی و ساخته شده‌ است. از سازه این کشتی در شهریور ماه سال ۱۳۹۱ رونمایی شد. این کشتی سومین نمونه از کلاس خود بوده و پس از جماران و دماوند (ولایت) طراحی و ساخته شده است.

بنابر اظهارات مقامات نظامی کشورمان جنس به کار گرفته شده برای سازه این شناور جنسی مخصوص و ویژه با قابلیت رادارگریزی است و این کشتی جنگی به سامانه‌های الکترونیکی و دفاعی مدرن و به‌روز، تجهیز شده‌ است. همچنین ساخت سهند به لحاظ زمانی یک پنجم زمان ساخت ناوشکن جماران طول کشیده‌ است.

این شناور به یاد ناوچه سهند کلاس الوند که در سال ۶۷ در جریان عملیات آخوندک با ناوگان دریایی آمریکا در خلیج فارس درگیر شده و در این عملیات غرق شد، «سهند» نام گرفته‌است.

ناو شیراز

نیروی دریایی ارتش در مسیر پیشرفت پا را فراتر نهاده و اقدام به ساخت یک فروند ناو اطلاعاتی پیشرفته نیز کرده است که "شیراز" نام دارد. طول ناو شیراز، 94 متر و عرضش 11 متر است و این فضا با ارتفاع 15 متری ناو، فضایی بسیار مناسب برای نصب انواع تجهیزات راداری و اطلاعاتی است. شیراز قادر به حمل 2 بالگرد است و این می‌تواند توان رزمی - شناسایی خوبی به این ناو بدهد.

شیراز هم‌اکنون سازه‌ای کامل دارد و نیروی دریایی ارتش در حال نصب تجهیزات مختلف روی آن است. این پروژه در صورت رونمایی و الحاق به ناوگان جنوب، به دلیل تکنولوژی بالایش، حتما سر و صدای زیادی به پا خواهد کرد و قاعدتا توان اطلاعاتی نیروی دریایی ارتش را هم بسیار بالا خواهد برد.

زیردریایی های نداجا

کلاس فاتح، قاتل خاموش

تا پیش از انقلاب اسلامی، نیروی دریایی ایران فاقد یگان زیر سطحی (زیردریایی) بود اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با پایان جنگ تحمیلی، در سال 70 نیروی دریای ارتش با خرید دو ناوشکن روش مهندسی معکوس خود را آغاز کرد.

زیردریایی ۵۲۷ تنی فاتح به عنوان یک زیردریایی نیمه سنگین تلقی شده و تناژ آن در زیرسطح ۵۹۳ تن است. این زیردریایی که از نظر مشخصات عملیاتی بسیار برتر از غدیر است، توانایی حرکت در عمق ۲۰۰ متر را به صورت عادی داشته و بیشینه عمق قابل دستیابی برای آن نیز ۲۵۰ متر است. فاتح توان دریانوردی به مدت ۳۵ روز را دارد که از این نظر نیز بهبود چشمگیری نسبت به زیردریایی غدیر مشاهده می‌شود. سرعت سطحی فاتح ۱۱ نات (۲۰٫۳۵ کیلومتر بر ساعت) و در حالت غوطه ور ۱۴ نات (۲۵٫۹ کیلومتر بر ساعت) است. این زیردریایی توانایی حمل موشک‌های زیرسطحی، موشک‌های دوش‌پرتاب سطح به هوا و همچنین امکان حمل نیروهای تکاور و رساندن آن‌ها به نقاط مورد نظر را نیز دارد.

فاتح دارای ۴ مقر پرتاب اژدرهای کالیبر ۵۳۳ میلی‌متری بوده و توانایی حمل ۸ مین دریایی را نیز دارد و همچنین دارای دو اژدر رزرو است.

طبق گفته های دریادار خانزادی فرمانده نیروی دریایی ارتش قرار است تا این زیردریایی در آذرماه 97 رونمایی شود. زیرسطحی فاتح با برخورداری از ۱۲ نوع سونار مختلف شامل انواع فعال (اکتیو) و غیرفعال (پسیو) امکان پویش محیط اطراف خود را داشته و می‌تواند عمق، سرعت و صوت را تشخیص داده و حتی علیه نیروهای غواص دشمن نیز به‌طور مؤثری عمل کند.

کلاس بعثت

زیردریایی کلاس بعثت یک کلاس از زیردریایی است که در آینده خدمت نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران قرار خواهد گرفت. در طراحی اولیه، زیردریایی «بعثت» با طولی در حدود 60 متر و توان عملیات در عمق 300 متری، دارای 6 لانچر پرتاب اژدر و قابلیت مین‌ریزی خواهد بود که علاوه بر شلیک اژدر، پرتاب کننده موشک‌های کروز دریایی نیز هست؛ موشک‌هایی که جمهوری اسلامی ایران با طراحی و ساخت چندین مدل -از جمله «نور» با برد 120 کیلومتر و قادر با بُرد 200 کیلومتر- تعداد بسیار زیادی از آنها را در اختیار دارد. زیردریایی بعثت که به نظر می‌رسد سرعتی در حدود 12نات در سطح و 20 نات در زیر سطح خواهد داشت، در آینده، تکمیل‌کننده زنجیره توان زیرسطحی جمهوری اسلامی ایران در آبهای سرزمینی و بین‌المللی خواهد بود.

کلاس غدیر

زیردریایی ایرانی غدیر که عرض بدنه آن حدود ۲متر و ۷۵ سانتیمتر است، قابلیت شلیک اژدر از دو مقر جلویی، رهاسازی انواع مین دریایی، حمل نیروهای تکاور و موشک‌های دوش پرتاب را داشته و امکانات لازم برای خروج نیروهای غواص در زیر آب برای اجرای عملیات در آن قرار داده شده‌است.

غدیر برای آب‌های خلیج فارس و دریای عمان طراحی شده‌ است و دارای قابلیت بالا در غوص و صعود و مانور است؛ غدیر قادر است تنها در مدت ۳۰ ثانیه از اسکله جدا شده و از این نظر توانایی بالایی در ورود به حالت عملیاتی دارد. این زیردریایی ۲۹ متری که جابجایی آن ۱۱۵ تن است، قابلیت قرارگیری در بستر دریا را دارد و در این وضعیت سامانه‌های راداری توانایی ردگیری آن را ندارند. خط تولید این زیردریایی در شهریور ماه ۱۳۸۵ افتتاح شده بود و هزینه تولید هر یک از آن‌ها در آن زمان ۱۷ تا ۱۸ میلیون دلار بوده‌است.

قدرت جابجایی سریع نیرو، رهگیری شناورهای سطحی و زیر سطحی دشمن، قابلیت شناسایی اهداف نظامی و حمل نیروهای تکاور و مدت زمان ماندگاری مناسب در زیر آب که با ابتکارات خاص ایرانی، فراتر از حد و اندازه‌های این رده از زیرسطحی‌ها شده از جمله توانمندی‌های این زیرسطحی است.

از دیگر ویژگی‌های غدیر باید چابکی لازم برای انجام سریع مأموریت‌ها، بازه ناوبری زیر سطحی طولانی، سونار اندازه کوچک، دستگاه کنترل عمق خودکار، سامانه هدایت دستی، هیدرولیک و خودکار، قابلیت ناوبری در آب‌های کم‌عمق، طراحی بدنه برای به حداقل رساندن صدای خروجی از آن و بکارگیری موتورهای دیزل– الکتریک کارآمد برای همین منظور را برشمرد که امکان ردگیری و شناسایی آن توسط دشمن به حداقل رسانده است.

سامانه نوین پرتاب اژدر نیز از قابلیت های بسیار مهم این زیرسطحی بوده و این سامانه از دقت بالایی برای هدف‌گیری برخوردار است، به‌ طوری‌که این زیر دریایی علاوه بر قدرت جابجایی سریع نیروهای ویژه، رهگیری شناورهای سطحی و زیر سطحی دشمن و قابلیت شناسایی اهداف نظامی دارای قدرت قوس سریع و پنهان شدن از رادار نیز هست. در واقع غدیر قادر است از میدان شناسایی دستگاه‌های سونار و رادارها به نوعی گریزد.

فرمانده نداجا روز سه شنبه 6 آذرماه 97 در نشست خبری خود که جهت تبیین دستاوردهای نیروی دریایی ارتش برگزار شد خبر از رونمایی دستاوردهای جدید در حوزه نیروی دریایی داد. وی پس از تجدید میثاق با آرمان های امام راحل در مرقد امام راحل (ره) درباره دستاوردهای جدید نداجا عنوان کرد: ناوشکن راهبردی دنا تا 6 ماه آینده به سازمان رزم نداجا اضافه خواهد شد. من امروز این نوید را می‌دهم که «دنا» به عنوان ناوشکن بعدی جمهوری اسلامی ایران در آستانه ساخت نهایی قرار گرفته است و ان‌شاءالله در کمتر از ۶ ماه به بهره‌برداری خواهد رسید. کمتر از یک ماه دیگر هم اولین زیردریایی کلاس متوسط یعنی زیردریایی فاتح به ناوگان نیروی دریایی الحاق می‌شود.

انتهای پیام/