به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، زنبور عسل یا منج گونه ای از زنبور عسل ساز است که این کار را با گردآوری شهد گل ها در کندو انجام می دهد. در فارسی به زنبور عسل منگ، منج و مگس انگبین هم گفته می‌شود. زنبورهای هر کندو یکی از سه نوعِ زنبور ملکه، زنبور نر و زنبور کارگر هستند. زنبور عسل از حشرات اجتماعی است و حتی اگر بیرون از کندو دارای خوراک کافی باشد نیز نمی‌تواند به تنهایی زندگی کند.

گونه های مختلفی از زنبور در کندو فعالیت دارند مانند زنبور ملکه، که مهم‌ترین وظیفه‌اش تخم‌گذاری است و به عنوان رهبر کندو محسوب می‌شود. طول بدن ملکه بسته به هر نژاد متفاوت است و به‌طور طبیعی بیش از ۵ سال می‌تواند زنده بماند. زنبورهای نر در کندو تنها وظیفه بارور نمودن ملکه را دارند و تا می‌توانند عسل می‌خورند و دارای نیش نیستند. توانایی جمع آوری شهد و گرده را نداشته و تقریباً ۲۴ روز زنده می‌مانند. زنبورهای کارگر نیز که جنسیت شان ماده بوده و بیشتر جمعیت کندو را تشکیل می‌دهند. وظیفه شان رفتن به خارج از کندو و تهیه عسل از شیره گل‌ها، تغذیه نوزادان، تمیز کردن کندو و تهیه هوای مورد نیاز آن و غیره است.

در قرآن کریم نیز به اهمیت عسل در شفا مردم اشاره شده است؛

وَأَوْحَىٰ رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا يَعْرِشُونَ

[و پروردگار تو به زنبور عسل «وحی» (و الهام غریزی) نمود که: «از کوه‌ها و درختان و داربستهایی که مردم می‌سازند، خانه‌هایی برگزین!]

ثُمَّ كُلِي مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلًا يَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِيهِ شِفَاءٌ لِّلنَّاسِ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ

[سپس از تمام ثمرات (و شیره گلها) بخور و راه‌هایی را که پروردگارت برای تو تعیین کرده است، براحتی بپیما! «از درون شکم آنها، نوشیدنی با رنگهای مختلف خارج می‌شود که در آن، شفا برای مردم است؛ به یقین در این امر، نشانه روشنی است برای جمعیّتی که می‌اندیشند.]

امروزه زنبور داری به عنوان یکی از رشته های کشاورزی در تمام کشورهای جهان به رسمیت شناخته شده است. رشته ای که بدون وجود آن موفقیت در تعدادی از رشته های کشاورزی غیر ممکن هست. تقریبا در تولید بیشتر میوه ها و بذر ها وجود زنبور عسل برای گرده افشانی الزامی است به طوری که بدون زنبور عسل نمی توانند تکثیر یابند. به عبارت دیگر گرده افشانی ۴٧ درصد از محصولات کشاورزی وابسته به زنبور عسل است و از این رو است که ارزش اقتصادی زنبور را در دنیا ٢۵ الی ۱۰۰ برابر ارزش عسل تولید شده در سال محاسبه می کنند. عسلی که در ظرف در بسته نگهداری شود می تواند برای سال ها یا قرن ها پایدار بماند.

ارائه کندو به جای پول / گون و کُنار، ٢ نوع عسل در چهارمحال و خوزستان

فریبرز اردشیری، یکی از زنبور داران شهرستان مسجد سلیمان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، در خصوص چگونگی واگذاری وام عنوان داشت: پس از گذارندن دوره در جهاد کشاورزی مسجدسلیمان و کارآموزی در کنار افراد کاردان به بانک کشاورزی معرفی و با استفاده از طرح های اشتغالزایی وامی به صورت غیر مستقیم به ما تعلق گرفت. به این صورت که این تسهیلات در اختیار افراد زنبوردار مورد اعتماد جهاد کشاورزی قرار می گیرد و آن ها در مقابل، کندو در اختیار ما قرار می دهند تا با استفاده از تسهیلات مذکور، در موارد غیر مرتبط استفاده نگردد.

وی افزود: عسل طبیعی را ٢ بار در سال از کندو ها برداشت می کنیم، مرحله اول در اواخر تیر تا اوایل مرداد ماه، با توجه به شرایط محیط، زمانی که ما در ییلاق به سر می بریم (چهار محال و بختیاری) که به دلیل پوشش خاص آن منطقه به عسل گون (نوعی درختچه خاردار که کتیرا از ترشحات صمغی این گیاه است و پس از خشک شدن عشایر نیز برای روشن کردن هیزم از آن استفاده می کنند.) معروف است و مرحله دوم زمانی است که در خوزستان قرار داریم و به عسل کُنار شهره است.

اردشیری در ادامه با اشاره به داشتن پشتکار قوی برای شغل زنبور داری تصریح کرد: برای این حرفه اول از همه باید بازاریابِ خوبی باشیم و البته در مقابل مشکلات نیز صبوری کنیم، زیرا باید در کوه ها به آنان سر بزنیم ضمن آنکه باید آنقدر علاقه مند باشیم که خستگی بر روی ما اثر نگذارد.

این زنبور دار مسجدسلیمانی در پایان ابراز داشت: میزان تولید عسل بسته به نوع آن و نگهداری متفاوت است که معمولا ما به علت داشتن مشتریان کافی به صورت عمده کار نمی کنیم اما به صورت خرده فروشی عسل کنار کیلویی ٨۰ هزار تومان و عسل گون کیلویی ۶۰ هزار تومان به فروش می رسانیم.

کریمی، مدیر عامل اتحادیه زنبور داران خوزستان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، در خصوص تعداد زنبورداران در استان گفت: بیش از ٢ هزار و ٢۰۰ نفر زنبور دار و حدود ٢۵ هزار کلنی یا کندو در سطح استان خوزستان وجود دارد که عمدتا در شهرهای ایذه، دزفول، اندیکا، اندیمشک، مسجد سلیمان و لالی مستقر هستند و تعدادی نیز در خرمشهر و آبادان وجود دارد. زنبور ها از گیاهانی مانند اکالیپتوس، کهور و کهورک تغذیه و عسل را فرآوری می کنند.

وی افزود: زنبور داران خرداد و تیر  کوچ خود را به سمت دامنه های زاگرس آغاز و ماه های مهر و آبان دوباره به خوزستان باز می گردند، برای عسل خوب و همچنین برای مبارزه با کنه (بال خوردگی) نیاز به دارو وجود دارد که متاسفانه ۱۵ سال است دارویی تامین نمی شود و چون زنبور دار توان هزینه ندارد، تلفات می دهد. ضمن آنکه در خوزستان به جای کاشت درختان مناسب مانند اُکالیپتوس و درخت مورد(کونوکارپوس) که هیچ خاصیتی برای زنبور عسل ندارد کاشته می شود و دلیل افت پوشش گیاهی نیز همین است.

کریمی با اشاره به اینکه همه این عوامل هزینه تولید عسل خوب را افزایش می دهد، اظهار داشت: در نهایت باید عسلی که تولید می شود به صورتی در دسترس مردم قرار داده شود که تقلبی نباشد هر چند اتحادیه با راه اندازی مراکز برای زنبور داران، عسل طبیعی و تایید شده را عرضه می کند اما توان اتحادیه کم است و نمی تواند مراکز عسل طبیعی را به مردم معرفی کند و مشکلات ما نیز بیشتر مسائل معنوی و تبلیغاتی است و از لحاظ مالی دشواری ها کمتر است.

مدیر عامل اتحادیه زنبور داران استان خوزستان تصریح کرد: زمانی که زنبور دار توانست محصولش را بفروشد اتحادیه پول را می پردازد و زنبور دار مواد اولیه را به وسیله آن تهیه می کند.

حلوا، تغذیه ای برای مخدوش نشدن اذهان عمومی

این مقام مسئول در پایان بیان داشت: حلوا یا کیک، غذایی برای زنبور عسل است غذای تهیه شده از گرده گل و عسل، که به صورت جامد و در زمستان برای جلوگیری از تلف شدن زنبور ها به عنوان تغذیه به زنبور ها داده می شود تا زنبور داران از شکر که بیماری زا بوده و ذهن مردم را نسبت به عسل و زنبور داران مخدوش می کند استفاده ننمایند.

دزفول، شوشتر و ایذه، ٣ شهر مهم در تولید عسل

محمد مشکور زاده، معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی خوزستان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، با اشاره به سرمایه گذاری در هر بخش تولیدی در قالب حمایت های آموزشی برای زنبور داران مبتدی گفت: افراد پس از آموزش در کنار زنبور داران حرفه ای و پس از تایید از سوی جهاد کشاورزی، گواهی آموزشی خویش را دریافت و در کنار افراد مجرب قرار داده می شوند تا آموزش حرفه ای را بیاموزند. ما نیز کمک های بلاعوض را در اختیار زنبور داران قرار می دهیم تا بتوانند کسب و کار خود را توسعه دهند.

وی افزود: محل پرورش زنبور عسل بیشتر در مکان هایی است که گیاهان خودرو داشته باشد مانند باغات مرکبات در دزفول، همچنین در شوشتر نیز تعداد زیادی زنبور دار وجود دارد که از گیاه کلزا به دلیل گل دهی خوب استفاده می کنند. در زمستان و اوایل بهار تا پایان اسفند برداشت عسل انجام می شود و استان خوزستان و بوشهر علاوه بر زنبور داری، در زمستان نیز مهاجر پذیر هستند. البته باید به این نکته اشاره شود که حدود نیمی از زنبورداران و تولید کنندگان عسل استان خوزستان در شهرستان ایذه مستقر هستند؛ که حائز اهمیت است.

زنبور عسل نقش مهمی در باروری بسیاری از گیاهان مانند توت فرنگی، گیلاس و میوه های مصرفی انسان دارد. اگر زنبور عسل نباشد، میزان تولیدات گیاهی به شدت کاهش می‌یافت و بدین گونه قبل از این که به موضوع اهمیت تولید عسل بپردازیم،  باغداران و کشاورزان به خوبی از نقش زنبور عسل در باروری گیاهان و افزایش محصولات کشاورزی آگاه هستند و به همین علت هیچ‌گاه در اجاره دادن باغ‌های خود به پرورش دهندگان زنبور عسل تردید نمی‌کنند و بدین وسیله سعی می‌کنند که میزان تولید محصولات خود را ٢ برابر سازند.

گزارش از ساسان ناصری زاده

انتهای پیام/