منطقه‌ای که قرار بود طلایه‌دار مناطق آزاد دیگر باشد، امروز از نظر بسیاری نه‌تنها به ماموریت‌های خود نرسیده بلکه به جای یار خاطر به بار خاطر بومیان تبدیل شده است.

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان، مناطق آزاد؛ ضامن اقتصاد آزاد، اشتغال مولد، تولید و صدالبته ارتباطات بین‌المللی اقتصادی؛ جرقه نخستین مناطق آزاد در دهه 70 زده شد، نخستین مناطق آزاد ایران چابهار، کیش و قشم بودند که در سال 1372 تاسیس شدند.

کیش و قشم به‌سرعت توسعه یافتند و حالا یکی ‌به قطب گردشگری و دیگری به قطب اقتصادی تبدیل شده، اما منطقه آزاد چابهار علی رقم موقعیت و مزیت‌های منحصر به فرد اقتصادی‌اش جاماند؛ منطقه‌ای که قرار بود طلایه‌دار مناطق آزاد دیگر در درگیر کردن منابع بین‌المللی، اقتصاد آزاد، اشتغال مولد، تولید و ارتباطات بین‌المللی باشد، امروز از نظر بسیاری نه‌تنها به ماموریت‌های خود نرسیده بلکه به جای یار خاطر به بار خاطر بومیان تبدیل شده است.

یونس حقانی شهردار چابهار می‌گوید: یکی از مهم‌ترین وظایف و ماموریت‌های منطقه آزاد چابهار، کمک به توسعه منطقه بوده است اما این منطقه در طول ربع قرن فعالیت خود نه‌تنها موجب توسعه شهر نشده بلکه تمام هزینه‌های ناشی از آن به دوش مدیریت شهری است که با کمبود شدید منابع رو به‌روست.

یونس حقانی می‌افزاید: درحالی منطقه آزاد چابهار با جمعیتی حدود 3 تا 4 هزار نفر با بودجه سالانه 600 میلیارد تومان اداره می‌شود که شهر چابهار با جمعیتی بیش‌از 112 هزار نفر با بودجه سالانه 26 میلیارد تومان اداره می‌شود؛ شهر چابهار از حداقل امکانات و زیرساخت‌ها برخوردار است و شهرداری شهر را با سرانه 300 هزار تومان به ازای هر نفر مدیریت می‌کند.

شهردار چابهار تصریح می‌کند: در اکثر شهرهایی که منطقه آزاد دارند یا منطقه کاملا از شهر جداست و از شهر فاصله دارد و یا به شهر چسبیده و جزو شهر است؛ اما در چابهار دورتا دور منطقه آزاد فنس کشیده شده و در ظاهر و باطن شهر و منطقه کاملا جدای از هم هستند.

حقانی ادامه می‌دهد: منطقه آزاد چابهار توسعه را در بندر چابهار یک‌سویه و نامتوزان کرده، سرمایه‌گذاران رغبتی برای سرمایه‌گذاری در شهر چابهار ندارند و همه آن‌ها در منطقه آزاد متمرکز شده‌‍‌اند؛ قراردادهای بین‌المللی در منطقه آزاد امضا می‌شود و صرفا در آن محدوده باقی می‌ماند.

شهردار چابهار می‌گوید: البته به سرمایه‌گذاران حق می‌دهیم، زمانی که می‌بینند که منطقه آزاد معافیت‌ها و مشوق‌هایی دارد، قاعدتا متمایل به شهر نمی‌شوند؛ سرمایه‌گذاران زیادی هستند که قبلا در شهر آمده‌اند و حالا نادم و پشیمانند، ما برای نگه‌داشتن این سرمایه‌گذاران، تاحد توان مشوق دادیم و آن‌ها را از عوارض شهرداری معاف کردیم، با این وجود آن‌ها رغبتی به سرمایه‌گذاری در شهر ندارند.

وی اضافه کرد: شهر هم‌اکنون به‌خاطر منطقه آزاد با معضلات بسیاری که شاخص‌‌ترین آن حاشیه‌نشینی سرسام آور است، دست و پنجه نرم می‌کند.

مهم‌ترین باری که منطقه آزاد چابهار به گفته شهردار بر دوش شهر گذاشته، حاشیه‌نشینی سرسام آور است، به گواه آمار سازمان ملی زمین و مسکن، چابهار با 56 هزار نفر حاشیه‌نشین بالاترین و پرسرعت‌ترین نرخ حاشیه‌نشینی به ازای جمعیتش را دارد، نصف جمعیت 112 هزار نفری چابهار در محلات حاشیه‌نشین با کمترین امکانات زندگی می‌کنند.

منطقه آزاد چابهار به گواه کارشناسان، ظرفیت کاذب اقتصادی برای حاشیه‌نشینی ایجاد کرده است. سیستان و بلوچستان 20 است درگیر یک خشکسالی فراگیر و همه جانبه است، بسیاری روستانشینان بحران زده از خشکسالی به امید یافتن کار و درآمدی بهتر در منطقه آزاد تجاری به چابهار مهاجرت کرده‌اند و اکنون در مناطق حاشیه شهر ساکن هستند.

یکی از حاشیه‌نشینان چابهار می‌گوید: بعد از خشکسالی زمین هایمان را در روستاها رها کردیم و به شهر آمدیم، قبلاً در منطقه آزاد چابهار به عنوان نگهبان مشغول به کار بودم ولی اکنون به دلیل تعدیل نیرو چندین ماه است که بیکارم.

عزیز هوت می‌افزاید: برای یافتن کار بارها به منطقه آزاد مراجعه کرده‌ام اما جواب درستی به من نداده‌اند؛ اکنون درآمدم فقط یارانه است که مبلغ ناچیز یارانه هم با وجود برخورداری از 4 فرزند در خانواده کفاف زندگی را نمی‌دهد.

مدیرعامل منطقه آزاد چابهار نیز خود با اذعان به حاشیه‌نشینی بالا به خاطر جذابیت‌های کاذب این منطقه، پیشتر در یک برنامه تلویزیونی گفته بود: اینکه حاشیه‌نشینی را به صورت یک جانبه به منطقه آزاد تجاری نسبت دهیم قضاوت نسبتاً درستی است، چرا که در هر جای دنیا که توسعه و رشد اقتصادی یک فرصت بوده، حاشیه‌نشینی نیز معضل آن منطقه بوده‌ است.

توسعه و رشد اقتصادی که مدیرعامل از آن صحبت می‌کند، از نظر بسیاری دور از واقعیت است؛ نماینده ولی فقیه و امام جمعه چابهار می‌گوید: منطقه آزاد چابهار در سه حوزه ترانزیت، توسعه صنعت و اشتغال و هم‌چنین اقتصاد آزاد بنا شد و قرار بود با معافیت‌ها و مشوق‌های گمرکی و مالیاتی زمینه ورود مواد اولیه را به منطقه فراهم و با صنعت تولید و با ترانزیت به افغانستان، آسیای میانه و کشور صادر کند اما آن‌طور که باید عمل نکرد.

حجت‌السلام و المسلیمن سید محمد موسوی می‌افزاید: منطقه آزاد چابهار آنگونه که باید در حوزه اشتغال و ماموریت‌های محوله خود نقش آفرینی نکرده و به جای منافع، ضرر هم برای مردم داشته و فاصله قشرهای مختلف مردم را در چابهار افزایش داده است.

مولوی عبدالواحد بزرگ‌زاده جانشین امام جمعه اهل سنت چابهار نیز با اشاره به ایجاد فاصله‌های طبقاتی توسط منطقه آزاد در چابهار می‌گوید: سرمایه‌گذاران و سرمایه‌داران در حالی از نقاط مختلف کشور به مطنقه آزاد چابهار می‌آیند و مراکز اصلی شهر را برای سکونت و کار در اختیار می‌گیرند که مهاجران روستاهای چابهار به دلیل بضاعت کم در حاشیه شهر اسکان یافته و از حداقل امکانات محروم‌اند و بدون تجهیزات معیشتی روزگار می‌گذرانند.

وی  با اشاره به بار منطقه آزاد چابهار بر بومیان می‌افزاید: اگرمنطقه آزاد به مردم محروم کمک نمی‌کند باری بر دوششان نگذارد، وقتی که آب مختص مردم چابهار از آب شیرین‌کن کنارک به صورت جیره‌بندی در اختیار شهروندان قرار می گیرد چه لزومی دارد منطقه آزاد چابهار با سرمایه‌های کلان به طور مداوم از این آب شرب استفاده کند، چرا اقدام به تهیه آب شرب برای خود نمی‌کند.

امام جمعه موقت اهل سنت چابهار تاکید می‌کند: منطقه آزاد چابهار با تبعات ایجاد کرده در منطقه باید پاسخگو باشد و مدیر عامل سازمان دلیل کمک رسانی نکردن مناسب به بخش‌های مختلف جامعه را بیان کند.

نماینده مردم چابهار در مجلس نیز پیشتر گفته بود: منطقه آزاد چابهار در طول مدت فعالیتش، عملکرد سراسر ضعیف و قابل انتقاد در زمینه ایجاد اشتغال و توجه نکردن به توسعه مناطق همجوار داشته است و تاکنون از انجام وظایف محوله و قانونی و تامین زیرساخت‌های خود عاجز بوده است.

عبدالغفور ایرانژاد افزود: منطقه آزاد چابهار تاکنون حتی توان ساماندهی، توسعه و آبادانی روستای تیس تنها روستای واقع شده در محدوده این منطقه آزاد را نداشته و خود نیز از سهمیه جیره‌بندی آب شهر چابهار استفاده می‌کند.

انتقاد از منطقه آزاد چابهار بالاست تاجایی که تجربه ناموفق آن امروز به درسی برای سایر سازمان‌ها تبدیل شده است؛ سکینه اشرفی معاون سابق توسعه اقتصادی استانداری سیستان و بلوچستان پیش‌از ترک منصبش در جلسه‌ای می‌گوید: منطقه آزاد چابهار با وجود گذشت 25 سال از زمان تشکیل آن هنوز به اهداف ابتدایی خود که تبدیل شدن به هاب تجارت و تولید منطقه بوده نایل نشده است.

وی افزود: تجربه ناموفق منطقه آزاد چابهار درجذب سرمایه‌گذاری و انتشار رشد به پیرامون درحالی است که به گواه صاحب نظران و کارشناسان اقتصادی جهانی چابهار با وجود پتانسیل‌های گردشگری، شیلاتی وکشاورزی بهترین نقطه برای دسترسی به چهار بعد حمل ونقل و بالاترین پتانسیل‌ها و مزیت‌های رقابتی در حوزه اقیانوس هند را دارد.

به گفته وی، اقتدار قانونی، استقرار نهادی و استطاعت مالی سه پارمتر مهمی است که منطقه آزاد چابهار از آن‌ها برای کمک شایان به سرزمین اصلی در تولید وتجارت برخوردار نیست که انتظار می‌رود تجربه‌های ناموفق منطقه آزاد چابهار در آینده مغتنم شمره شود و در تدوین اساسنامه سازمان توسعه سواحل مکران مدنظر قرارگیرد.

هرچه باشد، 600 میلیارد تومان گردش سالانه در منطقه آزاد چابهار و کارنامه ناموفق آن شاید تلنگری باشد به حسابرسی جامع‌تر نهادهای نظارتی از منطقه آزادی که روزی قرار بود طلایه‌دار عمل به ماموریت‌های مناطق آزاد کشور باشد.

منبع: تسنیم

انتهای پیام/ب

وضعیت مناطق آزاد چابهار در جذب سرمایه گذار