به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان ، "آلودگی هوا" موضوعی است که کمتر از یک دهه گریبان‌گیر شهرهای بزرگ و صنعتی کشورمان شده است ، هر ساله با آغاز فصل سرما این مهمان ناخوانده به شهرهایی مثل تهران ، اصفهان ، تبریز، مشهد و اراک  سر می زند و با تصمیمات کوتاه مدتی همچون تعطیل کردن مدارس و یا اعمال محدودیت‌هایی برای کارخانه‌های صنعتی دوباره این معضل جدی به دست فراموشی سپرده می‌شود.

عوامل مختلف بروز آلودگی هوا

دلایل مختلفی برای بروز آلودگی  هوا مطرح می‌کنند. تغییر اقلیم وکاهش نزولات آسمانی ،افزایش گازهای گلخانه‌ای با روند روبه رشد صنعتی شدن شهرها، تشدید بیابان‌زایی وگرد و غبار ناشی از ریز گردهای بیابانی، فعالیت کارخانه‌های صنعتی و تولید دودهای سمی، طرح‌های نادرست توسعه شهری و مکان‌یابی غلط شهرک‌های صنعتی در حریم شهری، رایج شدن فرهنگ استفاده از خودروهای شخصی و افزایش ترافیک همه از عواملی است که باعث می‌شود گرد و غبارها  و ذرات آلوده در شهرها جا خوش کند.

چه کسی مقصر آلودگی هوا است؟

این سوالی  است که چندین سال است ذهن‌ها را درگیر خود کرده و مردم و مسئولان مرتبط مدام هم دیگر را مقصر بروز این مشکل می دانند؛ موضوعی که اهمیت دارد ارائه راهکار برای رفع مشکل و نه تنها تعیین مقصر است.

مسئولان راه‌ حل‌های مختلف کوتاه مدت و بلند مدت زیادی همچون اعمال طرح‌های ترافیکی، تعطیلی مدارس، تشویق شهروندان برای استفاده از حمل ونقل عمومی، بررسی معاینه فنی خودروهای شخصی و جلوگیری از تردد خودروهای فرسوده و ممنوعیت استفاده از سوخت‌های تولیدکننده آلودگی و لزوم استفاده از فیلترهای هوا را ارائه داده‌اند اما بیشتر راه حل ها کار ساز نبوده و هر سال شاهد غلظت بیشتری از آلایندگی در کشور بوده‌ایم.

طرح جامع آلودگی هوا چند سالی است که برای 8 کلان شهر شامل تهران، کرج، اصفهان، اهواز، اراک، تبریز، مشهد و شیراز مطرح شده است تا با همکاری مسئولان استانی و دانشگاه، راهکارهای عملیاتی برای کاهش آلودگی هوا ارائه دهند؛ بررسی این طرح از سال 90 آغاز و در سال 93 با تنظیم مجموعه‌ای از اقدامات، به تایید هیئت وزیران رسید و در سال ۹۵ مصوبات تهیه شده از طریق مطالعات عمیق‌تر، اصلاح و تکمیل و در قالب مصوبات جدید ابلاغ شد؛ در این مصوبات به موارد متعدد از جمله تجهیز ناوگان اتوبوسرانی، خروج خودروهای فرسوده، ارائه تسهیلات برای فروش موتورهای برقی، حذف موتورسیکلت‌های کاربراتوری، نصب فیلتر دوده روی وسایل نقلیه دیزلی اشاره شده است.

تجربه جهانی در مبارزه با آلودگی هوا

شهرهای زیادی در دنیا با مشکل آلودگی هوا مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند و در برنامه‌ریزی های کلان مدیریت شهری به کاهش آلودگی در سال‌های آتی اشاره می‌کنند.در شهری مانند اسلو نروژ قصد دارند تا سال ۲۰۲۰ گازهای گلخانه‌ای را به نصف برسانند و با افزایش فضاهای دوچرخه‌سواران، مکان های تعریف شده به عنوان پارکینگ را کاهش دهند.

در هند عبور‌ و مرور حدود ده هزار خودرو را از طریق شماره پلاک ممنوع محدود کرده و سیاست‌مداران در هلند قصد دارند تا سال ۲۰۲۵ با ممنوعیت استفاده از خودروهای دیزلی و بنزینی و تولید خودروهای هیدروژنی و برقی هوای پاک را برای شهروندان خود به ارمغان بیاورند.

یکی از تمهیداتی که در پاریس برای کاهش آلودگی هوا اجرا می‌شود، استفاده رایگان شهروندان از وسایل حمل‌ونقل شهری است، در فرایبورگ آلمان نیز کاری این چنینی اجرا می‌شود و علاوه بر آن پیشنهادهایی همچون خرید مسکن با قیمت پایین به افرادی که خودرو ندارند، ارائه می‌دهند.

در کپنهاگ پایتخت کشور دانمارک نیز استفاده از دوچرخه نسبت به خودرو ارجحیت دارد، به گونه‌ای که تعداد دوچرخه در این شهر از جمعیت شهر بیشتر است.

تلاش نهادهای مختلف  برای کاهش معضل آلودگی هوا

همانطور که مطرح شد علاوه بر شهروندان جامعه ، نهادهای مختلفی همچون سازمان محیط زیست، ترافیک و حمل و نقل شهری برای کاهش آلودگی هوا دخیل هستند که هر کدام با ارائه راهکارهای متعدد می‌توانند نقشی هر چند کوچک در پرکردن ریه‌های دودآلود شهر از هوای تازه داشته باشند، بر همین اساس با مسئولان این دو نهاد گفت‌و‌گویی انجام دادیم تا راهکارهای اجرا شده را از آن‌ها پرس‌وجو کنیم.

بابک صادقیان رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های حفاظت محیط زیست استان اصفهان در گفت و گو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان ، با اشاره به بروز آلودگی هوا در ماه‌های آبان، آذر و دی ماه گفت: این شرایط با پدیده برودت و وارونگی هوا ایجاد و باعث افزایش غلظت آلاینده‌ها می‌شود.

وی در ادامه با اشاره به اجرایی شدن طرح جامع کاهش آلودگی هوا از بهمن ماه سال ۹۳ تصریح کرد: مواردی مانند تبدیل سوخت نیروگاه‌ها از مازوت به گاز طبیعی، اصلاح سوخت مصرفی ناوگان حمل‌و‌نقل اعم از بنزین و گازوئیل، توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی در سال‌های اولیه اجرای این طرح، از جمله اقدام های مهم این طرح بود.

محدودیت در زیر ساخت‌ها علت روند کند طرح جامع کاهش آلودگی هوا

رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های حفاظت محیط زیست استان اصفهان با اشاره به وجود محدودیت زیر ساخت‌ها در این زمینه بیان داشت: کمبود اعتبارات ، نبودن اولویت بسیاری از مدیران استان باعث شد که این طرح آن طور که باید اجرا نشود.

صادقیان تصریح کرد: در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای به کیفیت سوخت شده و آنالیز سوخت جایگاه ها به صورت دوره‌ای و نامحسوس انجام می‌گیرد.

وی افزود: براساس ماده 2 قانون هوای پاک، به صورت جدی میزان گوگرد بنزین توزیع شده در جایگاه‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد و میزان تولید بنزین پاک در پالایشگاه اصفهان به 8 میلیون لیتر در روز رسیده که به صورت کامل بندهای طرح جامع کاهش آلودگی را پوشش می‌دهد.

رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های حفاظت محیط زیست استان اصفهان در مورد شاخص نصب ایستگاه های اعلام وضعیت آلودگی هوا عنوان کرد: به غیر از ایستگاه های ترافیکی شهر، در ورودی و خروجی شهر و بافت مسکونی ایستگاه هایی قرار دارد و عموما در مکان‌های دارای گره ترافیکی تا شعاع  ۵۰۰ متر آلودگی وجود دارد.

علیرضا صلواتی معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری اصفهان در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان ، در خصوص تاثیر این طرح بر کاهش آلودگی هوا و اقدامات انجام گرفته در حوزه حمل‌و‌نقل عنوان کرد: کاهش روزهای ناسالم برای عموم مردم و گروه‌های حساس و افزایش روزهای سالم، شاخصی برای بررسی این طرح است.

وی اضافه کرد: علی رغم  افزایش سهم خودروهای تک سرنشین ، شخصی و هم‌چنین افزایش منابع متحرک، براساس آخرین آمارهای سال جاری تا این موقع از سال، روزهای سالم و حتی پاک افزایش یافته است.

معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری اصفهان با اشاره به تشکیل دوره‌ای کارگروه عالی کاهش آلودگی هوا در استانداری اظهار کرد: در این جلسه ها که به مدیریت استاندار تشکیل می‌شود هر دستگاه گزارش عملکرد خود را ارائه می‌دهد و چالش‌ها ومشکلات و نیاز سنجی اعتبارات مورد بررسی قرار می‌گیرد.

نقش حمل‌ونقل عمومی در کاهش آلودگی هوا

صلواتی در مورد اقدامات این معاونت عنوان کرد: در سه سال اخیر، ۱۵۰ دستگاه اتوبوس نوسازی و ۱۰۰ دستگاه اتوبوس فرسوده از ناوگان خارج شده و این در حالی است که در دو مرحله شاهد افزایش قیمت اتوبوس‌ها به دلیل افزایش قیمت دلار بودیم.

وی در ادامه به میزان آلایندگی خودرو‌های شخصی و اتوبوس‌ها و خودرو‌های سنگین اشاره کرد و گفت: آماری که در تهران به عنوان آلوده‌ترین کلان‌شهر ایران صورت گرفته و در اصفهان نیز مشابه همین نتیجه برآورد شده است، از سهم ۸۲ درصدی حدود ۱۰۰ هزار دستگاه اتوبوس و خودرو‌های سنگین فرسوده و سهم ۳ درصدی حدود ۴ میلیون و ۲۴۰ هزار خودروی سواری حکایت می‌کند.

معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری اصفهان با اشاره به دریافت اتوبوس‌های حمل‌و‌نقل به گواهی معاینه فنی تصریح کرد: با خروج ۱۰۰ اتوبوس‌های فرسوده از ناوگان و تعمیر اتوبوس‌های دودزا، آلایندگی این ناوگان را به حداقل رسانده ایم.

وی با بیان اینکه اگر بنزین یورور ۶ هم داشته باشیم، با وجود خودرو‌های فرسوده باز هم با مشکل آلودگی هوا مواجه هستیم، عنوان کرد: طبق لایحه هوای پاک که در ۳۴ ماده تدوین شده است، دولت مکلف به اختصاص ردیف بودجه برای پرداخت تسهیلات ارزان قیمت جهت جایگزینی موتور سیکلت و خودرو‌های فرسوده با کارمزد ۴ درصد است.

صلواتی در ادامه افزود: این تبصره گزینه خوبی است که در مرحله اجرا دچار مشکل شده است؛ اکنون نه تنها ردیف بودجه توسعه‌ای که ردیف‌های تخصیصی در حد ۳ درصد نیز انجام نمی‌شود.

معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری اصفهان با بیان اینکه هر شهروند در حدود 10 درصد از مساحت شهر حدود 11 گرم ذرات آلاینده تولید می‌‌کند، بیان داشت: این مساحت بیشتر مربوط به مناطق مرکزی شهرها است که محدودیت‌هایی برای عبور‌ و‌مرور اعمال می‌شود.

وی با اشاره به اجرای دراز مدت طرح زوج و فرد عنوان کرد: این طرح در واقع باید به صورت موقت اجرا می‌شد؛ چرا که شهروندان برای رفع این محدودیت سراغ موتورسیکلت و یا خودروی دوم رفتند.

صلواتی با یادآوری این نکته که باید از تولید سفر در شهر جلوگیری کنیم، اظهار داشت: با افزایش دسترسی عموم شهروندان به حمل‌و‌نقل عمومی مانند اتوبوس و قطار شهری می‌توان به چنین هدفی دست یابیم.

 معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری اصفهان با اشاره به لزوم کاهش خودروهای تک‌سرنشین که در 7 صبح به حدود 70 درصد در سطح شهر می‌رسد، عنوان کرد: بیشتر این سرنشینان، کارمندان نهادها و ادارات هستند که با حذف سرویس رفت‌ و برگشت، مجبور به استفاده از خودروهای شخصی شده که با صحبت‌های انجام گرفته سعی در بازگشت سرویس برخی از نهاد ها بوده ایم.

لزوم اتخاذ سیاست هایی در جهت کاهش آلودگی هوا

وی اضافه کرد:  باید با مدیریت تقاضا، افزایش شبکه حمل‌ونقل عمومی در شهرها، تسریع در راه‌ اندازی خطوط بیشتر قطار شهری، سیاست هایی در جهت کاهش آلودگی هوا صورت  گیرد.

سرهنگ رضا رضایی رئیس پلیس راهور فرماندهی انتظامی استان اصفهان با اشاره به وضعیت مناسب کاهش آلودگی نسبت به سال‌های قبل اظهار کرد: این به معنای رسیدن به نقطه مطلوب نیست و باید فعالیت نهادهای ذی‌ربط با سرعت بیشتری انجام شود تا شاهد افزایش تعداد روزهای هوای پاک باشیم.

هم‌افزایی شهروندان و نهادها برای اقدامات عملی

وی با بیان اینکه باید در همه‌ حوزه‌ها هم‌افزایی و هم‌گرایی صورت گیرد، عنوان کرد: تک تک شهروندان و دستگاه‌های اجرایی باید به اهمیت کاهش آلودگی هوا پی برده و در جهت کاهش آن دست به کار شوند.

رضایی با اشاره به حضور پلیس و اقدامات انجام گرفته، تصریح کرد: خوشبختانه در آبان ماه امسال نسبت به سال گذشته شاهد افزایش 40 درصدی مراجعه برای دریافت معاینه فنی بودیم که نشان‌دهنده‌ قاطعیت و جدیت پلیس برای اعمال قانون و اهمیت سلامتی مردم برای پلیس را می‌رساند.

موضوع آلودگی هوا در چند سال گذشته تبدیل به کلاف سردرگمی شده است که با واگذاری مسئولیت و راه حل های کوتاه مدت و مقطعی باری از دوش هوای آلوده و سنگین برداشته نمی‌شود؛ در کنار همه‌ دلایل مطرح شده کاهش بارندگی‌ که طبق گزارش هواشناسی در 40 سال اخیر بی سابقه بوده، بر افزایش گرد و غبارها  بی تاثیر نبوده است.

به هرحال این کلاف درهم تنیده با یاری مردم و جدیت و دلسوزی نهادهای مختلف دولتی و دستگاه‌ها در اجرای قوانین تدوین شده باز می‌شود؛ راه حلی که تا کنون بنا برآمارها تا حدی کارساز بوده است، البته می‌توان از تجربه جهانی و راهکارهای مدون و تاثیر گذار کشورهای مختلف در جهت کاهش آلودگی هوا نیز  الهام گرفت.

انتهای پیام / س 

گزارش از نعیمه حکمت پور