به گزارش خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، بیکاری به یکی از معضلات جدی و چالش برانگیز کشور تبدیل شده، عارضه‌ای که تبعات آن در صحنه‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و بعضا امنیتی و انتظامی جامعه نیز ظهور می‌کند و با اوصاف مذکور، حل و فصل این مشکل یک الزام و ضرورت اجتناب ناپذیر به شمار می‌رود و قطعا عبور از چنین مهلکه‌ای، توفیقی ارزنده محسوب خواهد شد که بخش قابل توجهی از دغدغة خانوار‌های ایرانی را مرتفع می‌سازد.

بسیط نمودن دامنه این مشکل به خانوار‌های ایرانی از این حیث است که با نیم نگاهی به اطراف خویش، به روشنی این واقعیت مسجل می‌شود که در طول سالیان اخیر انباشت مشکلات و نارسایی‌های مرتبط با این پدیده (بیکاری)، به میزان نزج یافته که کمتر خانواده‌ای از تبعات و پیامد‌های این عارضه مصون مانده و تقریبا می‌توان مدعی شد که در اکثریت خانوار‌های ایرانی، حضور و وجود افرادی بیکار خودنمایی می‌کند که در صدد یافتن شغلی مناسب برای تامین معیشت خویش هستند.

پیش از این، در قالب گزارش‌هایی، به علل و عوامل ظهور و بروز بیکاری پرداخته شد و یقینا نگاه مطلق آسیب شناسانه به این معضل، درمان گر این عارضه نخواهد بود و شرایط فعلی کشور و اوضاع اقتصادی که با آن مواجه هستیم ایجاب می‌کند در قالب سلسه گزارش‌های متعدد، به راهکار‌های برون رفت از این نارسایی پرداخته شود.

در این میان، مشاغل خانگی و فرصت‌های بالقوه موجود در این حوزه، از نمونه ایده‌ها و راهکار‌هایی به شمار می‌رود که با تکیه بر آن می‌توان تا حدود بسیاری از بار و فشار معضل بیکاری بر بدنه اجتماعی کشور کم کرد.

به واقع مشاغل خانگی به کسب و کار‌هایی اطلاق می‌شود که کانون و محل جغرافیایی فعالیتی آن، در منازل مسکونی متمرکز می‌شود.

برخلاف تصور بسیاری از عموم، این گونه مشاغل در کشور‌های توسعه یافتة اروپایی نیز از اهمیت نافذ و قابل توجهی برخوردار است تا جایی که بخشی از تولید ناخالص ملی کشور‌های پیشرفته در سایه فعالیت در عرصه اشاره شده حاصل می‌شود.

بنابر مطالعات و بررسی‌های انجام شده، در دورة پس از انقلاب صنعتی، با حصول رشد و پیشرفت در حوزه ارتباطات و اطلاعات و به تبع آن، ظهور و بروز تغییراتی جدی و عمیق در ساختار‌ها و کوچک سازی سازمان‌ها و نهادها، مشاغل خانگی مشروعیت قابل توجهی پیدا می‌کنند و اساسا می‌توان آن را در قالب و چارچوب رویکرد اشتغالزایی محله محور، مورد تحلیل و ارزیابی قرار داد.

در این میان، وجود برخی مزایا همچون امکان ایجاد تعادل میان مسئولیت‌های شخصی و خانوادگی با کسب و کار و فعالیت برای تأمین ارتزاق و نیاز‌های مادی و همچنین فراهم بودن بستری مناسب برای ارائه، نمود و شکوفاسازی استعداد‌ها و خلاقیت‌های اعضای خانواده، حفظ کانون خانواده و کم نمودن آثار و تبعات جدایی و شکاف میان فرزندان و والدین و همچنین امکان فعالیت افراد و گروه‌هایی از جامعه که با بیماری‌های خاص و صعب العلاج دست و پنجه نرم می‌کنند و به تبع آن، پزشکان، آن‌ها را از حضور در مجامع عمومی منع می‌کنند، نمونه‌هایی از مزیت‌های مشاغل خانگی به شمار می‌روند.

صرفه جویی در استفاده از امکانات حمل و نقل عمومی، کاهش آلودگی هوا، ترافیک و غیره از دیگر ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد مشاغل خانگی محسوب می‌شود و در واقع امر، مجموعة این خصوصیات، رنگ و جلوه‌ای خاص به این نوع از فعالیت‌ها بخشیده است.

برخی گمان می‌کنند لزوما مشاغل خانگی به رسته‌ها و دسته‌هایی از مشاغل سنتی اطلاق می‌شود که در قالب صنایع دستی قابل تعریف هستند، اما در واقع امر با پیشرفت علم و تکنولوژی، مشاغل خانگی، در دایره و گستره هر چه بیشتری از فعالیت‌ها و در عرصه‌های گوناگون همچون، تجارت، الکترونیک، فعالیت‌های فرهنگی، هنری، پژوهشی، IT و غیره قابل تعریف است و این گوناگونی زمینه‌های فعالیتی، موید تنوع، تعدد و تکثر موجود در این مشاغل است که هر یک به نوبه خود در پیشرفت و توسعه اقتصادی کشور تاثیرگذار خواهند بود و این امر به میزانی حائز اهمیت است که در قالب و چارچوب سیاست‌های اقتصاد مقاومتی نیز به این مقوله، توجه و تاکیداتی ویژه شده است.

کشور چین، الگویی مناسب برای توسعه مشاغل خانگی/ با توسعه فرصت‌های شغلی در این حوزه می‌توان در افزایش صادارت کشور و کاهش واردات موفق بود

آنچنان که پیش از این عنوان شد، برخلاف تصور بسیاری از عوام، امروزه مشاغل خانگی در کشور‌های توسعه یافته و پیشرفته جهان، همچون استرالیا، ایتالیا و غیره  از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند.

 برخلاف ذهنیت عمومی برخی از افراد و گروه‌های جامعه، فعالان مشاغل خانگی صرفا افراد کم سواد و بی سواد نیستند و با برنامه ریزی اصولی و مدون می‌توان بسیاری از اقشار تحصیلکرده جامعه را نیز در چنین فضا‌ها و بستر‌هایی مشغول به فعالیت کرد.

عبدالمجید شیخی، از کارشناسان مسائل اقتصادی و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با رسانه‌ها با اشاره به کشور چین، به عنوان نمونه‌ای موفق از جوامعی که با حرکت در این مسیر به توفیقات اقتصادی بسیاری نائل شده است، می‌گوید: چینی‌ها بسیاری از قطعات و کالا‌های ریز مورد نیاز خود را در سایه فعالیت در بخش مشاغل خانگی تامین می‌کنند و در این عرصه به چنان پیشرفتی دست یافته اند که بخش عمده‌ای از نیاز مردم دنیا نیز در کارگاه‌ها و مشاغل به اصطلاح خانگی جامعه چین ساخته، تامین و عرضه می‌شوند.

وی در ادامه می‌افزاید: چینی‌ها با تعریف و طراحی برنامه ریزی‌های دقیق و جامع، موجبات اشتغال بخش قابل توجهی از جمعیت خود را فراهم کرده‌اند.

شیخی می‌گوید: نیاز به سرمایه حداقلی از دیگر ویژگی‌های مشاغل خانگی محسوب می‌شود (و در واقع امر، برخلاف بسیاری از مشاغل دیگر که راه اندازی آن مستلزم تامین سرمایه‌های سنگین است، مشاغل خانگی با حداقل سرمایه امکان فعالیت و تولید پیدا می‌کنند) و همین انعطاف بالا موجب می‌شود مشاغل خانگی به سمت کاربری حداکثری و سرمایه بری حداقلی سوق پیدا کنند.

این استاد دانشگاه در ادامه می‌گوید: با توجه به این واقعیت که مشاغل خانگی، با انگیزه " خودکار فرمایی " و " سود آوری شخصی " ایجاد می‌شوند، از جنبه رقابتی بالایی نیز برخوردار هستند و همین موضوع باعث می‌شود مشاغل این‌چنینی از حیث افزایش بهره وری و کیفیت  نسبت به مشاغل دیگر از مزیت‌های خاص به خود برخوردار شوند.

وی در تشریح دیگر مزایای این مشاغل می‌افزاید:دست باز بانک‌ها برای ارائه تسهیلات (به دلیل نیاز حداقلی این مشاغل به سرمایه) از دیگر ویژگی‌ها و خصیصه‌های بارز این گونه از مشاغل است و به تبع، هزینه عدم وصول مطالبات و تسهیلات پرداختی در حوزه‌های این‌چنینی حداقلی خواهد بود.

شیخی معتقد است: با افزایش فرصت‌های شغلی در مشاغل خانگی، می‌توان در ارتقای کمی و کیفی ضریب تولید نیز موفق بود و به تبع این توفیق، توسعه صاردات محصولاتی که در سایه مشاغل خانگی ساخته می‌شوند نیز مهیا می‌شود و در کلیت امر، اقتصاد کشور از مواهب و مزایای چنین مشاغلی در سطح کلان برخوردار خواهد شد.

مشاغل خانگی، تجلی گاه حس تعاون و همکاری حداکثری

سعیده عباسپور، یکی از فعالان حوزه مشاغل خانگی در استان البرز، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، از زاویه‌ای دیگر به مشاغل خانگی نگاه می‌کند و آن را مورد تحلیل و ارزیابی قرار می‌دهد.

وی با اشاره به حس همدلی، همکاری، تعاون و دلسوزی حداکثری در میان فعالان این عرصه (مشاغل خانگی) اظهار کرد: با توجه به اینکه فعالان این عرصه عموما از یک خانواده هستند و حداقل اینکه شناخت میان طرفین در چنین عرصه‌هایی حداکثری است، بنابراین به دلیل خاصیت درک متقابل و همدلی فزاینده میان فعالان این عرصه، بازدهی مشاغل خانگی و بهره وری آن بسیار بالا و قابل توجه است.

عباس پور گفت: بار‌ها و به کرات از پایین بودن ضریب کار مفید در کشور انتقاد شده، اما به زعم بنده میزان کار مفید در مشاغل خانگی عموما بالا و حداکثری است، زیرا تمامی فعالان این عرصه در خانه یا منزل مسکونی که برای این امر برگزیده شده اند با تمام وجود در کنار یکدیگر مشغول به فعالیت هستند و با فهم این موضوع که به نسبت میزان فعالیتی که در این عرصه خواهند داشت از مواهب و مزایای آن بهره مند می‌شود، بنابراین تلاش و کوشش حداکثری در کنار یکدیگر را در دستور کار قرار می‌دهند.

وی که به همراه خانواده خویش در بخش تولید برخی از محصولات غذایی، مشغول به فعالیت است می‌گوید:البته توسعه، پیشرفت و رونق مشاغل خانگی، مستلزم تامین پیش نیاز‌های خاص به خود است که با تامین و تحقق آن، می‌توان به دستاورد‌های اقتصادی ارزنده تری در این عرصه نائل شد.

عباس پور در ادامه بیان کرد: فراهم سازی بازاری مناسب برای عرضه کالا‌ها و محصولاتی که در قالب مشاغل خانگی تولیدمی شوند، از ضروریاتی است که با تکیه بر آن، بقاء و حیات مشاغل خانگی میسر خواهد شد و حصول این امر نیازمند همیاری توامان دستگاه‌های ذی ربط و فعالان حوزه مشاغل خانگی است.

وی گفت: بازاریابی از ضروریات تاثیرگذار در رونق و توسعه مشاغل خانگی محسوب می‌شود و به تبع، هر آنچه ضریب تقاضا برای اقلام تولیدی مشاغل خانگی بالا رود، به موازات آن، می‌توان در توسعه و تقویت مشاغل خانگی به عنوان کانون اصلی تولید و عرضه موفق عمل نمود.

لزوم ارتقا و تقویت شبکه سازی و تیم سازی در حوزه مشاغل خانگی

در سالیان اخیر، با عنایت به فهم و درک بیشتر اهمیت مشاغل خانگی، دستگاه‌های ذی ربط و متولی اقتصادی و غیر اقتصادی، دستورکار‌ها و تدابیر متعددی را برای توسعه این مشاغل و بهره گیری از فرصت‌های بالقوه موجود در این حوزه با هدف اشتغالزایی هر چه بیشتر، مد نظر قرار داده اند.

بهناز امامدادی، رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی مشاغل خانگی، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، در تشریح دستور کار‌ها و تمهیدات پیش بینی شده برای توسعه مشاغل خانگی در کشور اظهار کرد: الگوی مشاغل خانگی در شرایط فعلی به نسبت گذشته تغییر کرده و در حال حاضر اثربخشی افراد در این حوزه از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی در ادامه افزود: در فرآیند جدید، مراحل متعددی برای توسعه مشاغل خانگی در دستور کار قرار گرفته، به‌صورتی که در مرحله اول نیازمندی‌های مناطق بررسی می‌شود و سپس توانمند سازی متقاضیان در اولویت قرار می‌گیرد و به واقع افرادی که در سامانه مربوطه ثبت نام به عمل می‌آورند، استعداد سنجی و هدایت می‌شوند و در ادامه با ارائه آموزش‌های تکمیلی کوتاه مدت (که عمدتا به‌صورت مجازی انجام می‌پذیرد) برای فعالیت و کار آماده سازی می‌شوند.

امامدادی گفت: شبکه سازی و تیم سازی از مولفه‌های بسیار سازنده و قابل توجه در هم افزایی، عناصر، افراد و گروه‌های فعال در مشاغل خانگی محسوب می‌شود و با تحقق این ضرورت، می‌توان محصولاتی که در این عرصه تولید می‌شوند را به تولید انبوه و حداکثری، ارتقا بخشید.

وی افزود: قرار گرفتن شرکت‌هایی که در حوزه بسته بندی مشغول به فعالیت هستند در کنار فعالان حوزه مشاغل خانگی، از دیگر موارد حائز اهمیتی است که باعث عرضه و ارائه تولیدات شکیل‌تر و زیباتر خواهد شد.

در پایان امید آن می‌رود با همسویی و همگرایی دستگاه‌های ذی ربط و البته فرهنگ سازی و اطلاع رسانی وسیع و فراگیر در سطح جامعه، از ظرفیت‌های بالقوه موجود در مشاغل خانگی به بهترین نحو ممکن استفاده شود که یقینا در صورت تحقق این امر، شاهد دستیابی به موفقیت‌های بسیار، در عرصه‌های گوناگون اقتصادی خواهیم برد.

گزارش از ناصر رمضانی

انتهای پیام/