نام جزیره مرجانی خارگ سال‌هاست که با صنعت نفت پیوند خورده است؛ جزیره‌ای که شاهرگ صادرات طلای سیاه است و برای ایفای این نقش مهم به تعداد روزهای جنگ تحمیلی بمباران دید اما بمب‌ها در مقابل مقاومتش سر تعظیم فرود آوردند.

به گزارش گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از بوشهر، در دل آبی خلیج فارس جزیره‌ای سر از آب بیرون آورده کم وسعت، اما ارزشمند. جزیره‌ای مرجانی با نام خارک یا خارگ. جزیره‌‎ای که جلال آل احمد نویسنده نام آشنای ایرانی لقب «دُر یتیم خلیج فارس» را به آن داد.

موقعیت جغرافیایی جزیره خارگ

این جزیره در ۵۷ کیلومتری شمال غربی بوشهر، ۳۰ کیلومتری بندر ریگ و ۳۵ کیلومتری بندر گناو واقع شده و از لحاظ تقسیمات کشوری جزء استان بوشهر و از توابع همین شهرستان است.

طول این جزیره مرجانی هشت کیلومتر و عرضش چهار کیلومتر است. ارتفاع متوسط جزیره خارگ از سطح دریا حدود سه متر و از نظر موقعیت جغرافیایی در ۲۹ درجه و ۱۵ دقیقه عرض شمالی و ۵۰ درجه و ۲۰ دقیقه طول شرقی قرار دارد.

جزیره خارگ حدود یک میلیون سال پیش به علت حرکات و فشار‌های درونی زمین به وجود آمده و حرکت طبقات مرجانی در سطح آن از ۱۴ هزار سال پیش تا کنون این جزیره را در پهنه خلیج فارس نمودار ساخته است.

جزیره خارگ طاقدیس ملایمی است که میانگین شیب لایه‌های سطحی آن میان ۱۰ تا ۱۵ درجه‌ است.

بلندی‌های جزیره در غرب آن قرار دارند. بلندترین نقطه جزیره کوه «دیده‌بان» نام دارد که ارتفاع آن از سطح دریا ۸۷ متر است. در این نقطه مدت‌ها پیش فانوس کوچکی نیز کار گذاشته بودند.

در بخش شمال جزیره کوه «تخت» و در سوی جنوب آن کوه «گردن‌اشتر» قرار دارد.

آب و هوای جزیره خارگ مانند همه جزایر خلیج فارس گرم و مرطوب است، اما نسبت به بندر‌ها و جزایر، آب و هوایش مساعدتر است. تابستان‌های جزیره طولانی و زمستانِ بهاری‌اش کوتاه است. گرما از اسفند کم کم رخ می‌نماید و بارش‌ها نیز به اواخر پاییز شروع می‌شود.

پرتغالی ها، هلندی ها، فرانسویان و انگلیسی‌ها چند قرن پیش از ایرانیان، ارزش جزیره‌ای مانند خارگ را دریافتند و مدت‌ها به چپاول ثروت آن‌ها دست زدند و یا از موقعیت استراتژیک تجاری، دریایی و جغرافیایی آن‌ها استفاده کردند.

خارگ؛ سندی برای ایرانی بودن خلیج فارس

مهر ۱۳۸۶ ساخته شدن جاده در جزیره خارگ بهانه‌ای شد برای کشف لوحی که دکتر علی اکبر سرافراز باستان‌شناس مشهور کشورمان آن را به عنوان سندی مهم برای اثبات ایرانی بودن خلیج فارس معرفی کرد.

دکتر سرفراز درباره این لوح چنین می‌گوید: به عنوان سرپرست کاوش‌های باستان شناسی برازجان فعالیت می‌کردم که سازمان میراث فرهنگی خبر داد یک دیوار و یک اسکلت در جریان یک طرح عمرانی، در خارگ پیدا شده است. بی درنگ خودم را به آنجا رساندم و متوجه شدم در همان منطقه‌ای که پیش از این آثار باستانی دیگری کشف شده بود و من در کتابم به آن‌ها اشاره کرده ام، اکنون در حال جاده کشی هستند. در آنجا در کنار یک بستر طبیعی، آثار وجود آب و در کنار آن آثاری از خط دیده می‌شد که به خط میخی پارسی باستان نوشته شده بود.

این باستان‌شناس این طور داستان لوح را ادامه می‌دهد: طبق مطالعاتی که من از این جزیره داشتم، اقوامی از دوره عیلامی، در هزاره اول، در این منطقه رفت و آمد می‌کردند، یعنی در منطقه‌ای که آب آشامیدنی نداشته است. این اقوام در بستر سیلاب‌ها حفر تاسیساتی برای دستیابی به آب حفر می‌کنند و در عمق هفت متری، به یک انشعاب آب شیرین برخورد می‌رسند. این اتفاق آن قدر قابل توجه بوده و آن قدر آن اقوام را تحت تاثیر قرار می‌دهد که کتیبه‌ای را به یادگار می‌نویسند تا این واقعه را در تاریخ ثبت کنند.

 سرفراز می‌گوید: این کتیبه دو هزار و ۴۰۰ ساله روی بستر سنگ‌های مرجانی جزیره، آن هم به صورت کودکانه با خط میخی فارسی باستان نوشته شده و از ۶ سطر تشکیل شده و من پس از بررسی‌های فراوان توانستم به این قرائت از کتیبه برسم، «در این سرزمین خشک و بی آب با حفر چاه‌ها و قنوات شادی آفریدم» این کتیبه سند استقلال ایران است.

این باستان‌شناس در زمانی که بحث ادعا‌های دیگران درباره مالکیت خلیج فارس دوباره داغ شده بود، پیدا کردن این کتیبه را خواست خدا خواند تا کسی نتواند درباره خلیج فارس، ادعای جعلی داشته باشد.

خارگ شاهراه صادرات نفت ایران

نزدیکی به مناطق نفتخیز، موقعیت خوب دریایی و عمق مناسب برای پهلوگیری نفتکش‌های عظیم، جزیره خارگ را به مناسب‌ترین مکان برای صدور و بارگیری نفت و پس از عقد قرار داد با کنسرسیوم نفت، طرح ساخت اسکله‌های بارگیری و مخازن ذخیره نفت در آن آغاز شد.

در این جزیره یکی از مهم‌ترین پایانه‌های صادرات نفت جهان بنا شده‌است.

پایانه خارگ تا سال ۱۳۷۸ به دست شرکت مناطق نفتخیز جنوب اداره می‌شد، تا اینکه به منظور سازماندهی پایانه‌های نفتی کشور، مدیریت تخصصی و یکپارچه و بهبود عملکرد آن‌ها در سطح استاندارد‌های بین المللی، شرکت پایانه‌های نفتی ایران در سال ۱۳۷۹ تاسیس شد.

نفت تولیدی از مناطق نفتخیز جنوب ابتدا به وسیله خطوط لوله از تلمبه خانه‌های اهواز، امیدیه و گوره به چندراهه گناوه منتقل و سپس با سه خط لوله زیردریایی ۳۰ اینچی، یک خط لوله ۴۲ اینچی و یک خط لوله ۵۲ اینچی در بستر دریا پس از طی مسافتی در حدود ۳۲ کیلومتر به جزیره خارگ وارد می‌شود.

این خطوط که انتقال دهنده نفت خام سبک و سنگین هستند تا مخازن ذخیره سازی امتداد دارند و پس از ورود به ایستگاه کاهش فشار به تفکیک نوع نفت (سبک و سنگین) وارد مخازن می‌شوند. سپس از طریق راه خروجی مخازن با دو خط لوله جداگانه ۷۸ اینچی که هریک به نوع خاصی از نفت اختصاص دارد، به سمت اسکله غربی (آذرپاد) و از طریق چهار خط لوله ۴۸ اینچی به سمت اسکله شرقی (T) هدایت می‌شوند.

نفت خام پس از اندازه‌گیری، بر روی اسکله‌های بارگیری از طریق بازو‌های بارگیری وارد نفتکش می‌شود.

اسـکله شـرقی (T)، حدود ۱۸۴۰ متر طول و ۴۰ متر عرض دارد و در فاصله ۱۱۰۰ متری ساحل شرقی جزیره خارگ قرار واقع شده است. این اسکله شرقی قابلیت پهلودهی همزمان ۶ نفتکش تا ظرفیت ۲۷۵ هزار تن را دارد.

اسـکله غـربی (آذرپـاد)، در غرب جزیره و با فاصله حدود ۱۴۵۵ متر از ساحل با چهار پهلوگیر ساخته شده است. نفتکش‌هایی تا ظرفیت ۵۰۰ هزار تن از این اسکله برای بارگیری و حمل نفت استفاده می‌کنند.

جزیره مقاومت

جزیره خارگ، در طول ۲۸۸۰ (یا ۲۸۸۸) روز جنگ تحمیلی بیش از ۲۸۳۸ بار با تهاجم هواپیما‌های جنگی رژیم بعثی عراق رو به رو بود. اوج حملات در سال‌های ۶۴ تا ۶۶ بوده است که در این مدت به ۷۵ درصد تأسیسات، اسکله ها، مناطق مسکونی و... خسارات عمده وارد آمد.

جزیره خارگ زیر آتش سلاح‌های پیشرفته دشمن، قهرمانانه ایستاد تا قلب تپنده اقتصاد کشور از تپش نایستد.

در طول دوران جنگ تحمیلی حدود ۶ هزارکشتی نفتکش در خلیج فارس جا به جا شد که تعداد زیادی ازآن‌ها باهمکاری کارکنان صنعت نفت و نیرو‌های هوایی و دریایی ارتش به سلامت از این مسیر که به نا امن‌ترین منطقه جهان درآن سال‌ها تبدیل شده بود، عبور کردند.

برای اینکه صادرات نفت متوقف نشود اسکله تی گونی چینی شده و از وسط اسکله لوله‌های ۲۴ اینچی پلاستیکی کشیده شده بود تا از این مسیرنفت خام به محل بارگیری رسانده شود. این کار به همت کارکنان صنعت نفت فقط در ۲۴ ساعت انجام گرفت.

جزیره خارگ در دوران دفاع مقدس خط مقدم جنگ بود؛ جزیره‌ای که جنبه امنیتی داشت و باید درآمد کشور را هم تامین می‌کرد. حال در این میان، با وجود آسیب اسکله‌های خارگ و حمایت‌های بی‌دریغ کشور‌های عربی و دیگر کشور‌ها از رژیم بعث عراق، در دو سال آخرجنگ صادرات نفت عراق کاملا قطع شد در حالی که یک روز هم صادرات نفت از کشورمان متوقف نشد.

بنا به گزارش شرکت پایانه‌های نفتی ایران، دردوران هشت سال جنگ تحمیلی، کشورمان به پشتوانه رشادت مردان صنعت نفت و سپاه وارتش، ۱۱۰ میلیارد دلاردرآمد ازصادرات نفت کسب کرد.

خارگ همچنان نخست نقش آفرین صنعت نفت

جزیره خارگ همچنان نقش خود را در صادرات نفت کشور حفظ کرده و اکنون هم بیش از ۹۰ درصد نفت کشور از این جزیره صادر می‌شود.

متخصصان داخلی تلاش می‌کنند با تامین قطعات حساس در داخل کشور، شرایط صادرات طلای سیاه را بهبود ببخشند.

سرپرست پایانه‌های نفتی ایران می‌گوید: تکیه بر توان نیرو‌های خدوم و متعهد شرکت پایانه‌های نفتی ایران یکی از اصول اساسی این شرکت از دیرباز است.

عباس اسدروز اشاره می‌کند: به همت مهندسان جوان این شرکت که تامین، پایش و نگهداری تاسیسات پایانه‌های نفتی ایران را بر عهده دارند، تاکنون خیلی از تعمیرات اساسی با صرفه جویی بسیار بالا در پایانه‌های نفتی ایران صورت گرفته است.

وی طراحی و ساخت یک قطعه مهم و حیاتی مربوط به سامانه میترینگ پایانه نفتی خارگ و بومی‌سازی کارت‌های الکترونیکی اتاق کنترل این پایانه نفتی را از جمله فعالیت‌های متخصصان داخلی عنوان می‌کند و می‌گوید: مهندسان کشورمان انحصار شرکت‌های انگلیسی، فرانسوی و آمریکایی در ساخت عملگر برقی شیر‌های صنعتی با سایز بالا را هم شکسته‌اند.

سرپرست پایانه‌های نفتی ایران بیان می‌کند: این نوع تجهیز برای باز و بسته کردن شیر‌های صنعتی بزرگ، کاربرد بسیار گسترده‌ای در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی دارد و انحصار ساخت آن در اختیار شرکت‌های انگلیسی، فرانسوی و آمریکایی بود.

اسدروز همچنین طرح پژوهشی طراحی و ساخت اولین بازوی بارگیری نفت خام کشور را یکی دیگر از دستاوردهای متخصصان کشورمان در جزیره خارگ عنوان می‌کند.

بازو‌های بارگیری نفت یکی از تجهیزات استراتژیک در پایانه‌های نفتی کشور است که در فرآیند انتقال نفت خام و فرآورد‌های نفتی از اسکله به کشتی و یا بالعکس استفاده می‌شود.استفاده از این بازو‌ها محدود به انتقال نفت خام نیست و از آن‌ها در انبار‌های ذخیره سازی فرآورد‌های نفتی نیز استفاده می‌شود.

انتهای پیام/ک